Μίλαν Κούντερα: Ξανά Τσέχος 40 χρόνια μετά!
Γράφει η Ελένη Γκίκα //
Σπανίως έργο αντιπροσωπεύει τόσο πολύ την ζωή του συγγραφέα του όσο εκείνο του Μίλαν Κούντερα. Το πρώτο του κιόλας μυθιστόρημα «Το Αστείο» στο οποίο εξέθετε σατιρικά τη φύση του ολοκληρωτισμού της κομμουνιστικής περιόδου, τον οδήγησε στη «μαύρη λίστα» της Τσεχοσλοβακίας, αλλά και στην απαγόρευση του μετέπειτα λογοτεχνικού του έργου. Αν και ο ίδιος ανήκε σε μια γενιά νεαρών Τσέχων που η ιδεολογία τους επηρεάστηκε από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και εισήχθη στο Κομμουνιστικό Κόμμα της Τσεχοσλοβακίας με ενεργή δράση σε σημείο να διακόψει το 1950 τις ακαδημαϊκές του σπουδές.
Κι όμως, ο Μίλαν Κούντερα γεννήθηκε με όλα τα εχέγγυα για να κάνει σημαντικές σπουδές και για να έχει μια στρωμένη ζωή σε μια πιο ήσυχη, διαφορετική πατρίδα. Βέβαια κανείς δεν γνωρίζει αν -σε μια τέτοια περίπτωση- θα είχε γίνει τόσο σημαντικός συγγραφέας. Γεννήθηκε την Πρωταπριλιά του 1929 σε μια μεσοαστική και ιδιαίτερα καλλιεργημένη οικογένεια στο Μπρνο της Τσεχοσλοβακίας. Ο πατέρας του, Λούντβιχ Κούντερα ήταν διάσημος μουσικολόγος και πιανίστας, μαθητής του μεγάλου συνθέτη Λέος Γιάνατσεκ. Ο Μίλαν διδάχτηκε πιάνο από τον πατέρα του και αργότερα σπούδασε σύνθεση και μουσικολογία, μουσικολογικές επιρροές εμφανίζονται συχνά στο έργο του, στην «Αβάσταχτη Ελαφρότητα του Είναι» συνθέτη πεντάγραμμα με μελωδίες του Μπετόβαν. Σπούδασε Λογοτεχνία και Αισθητική στη Σχολή Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου του Καρόλου στην Πράγα. Φοίτησε στη Σχολή Κινηματογράφου της Ακαδημίας
Θεάματος της Πράγας και παρακολούθησε μαθήματα επάνω στη σκηνοθεσία και στη σεναριογραφία για να μην τα ολοκληρώσει ποτέ. Ωστόσο οι σπουδές του, όπως και η καλλιέργειά του, είναι εμφανείς σε όλο το έργο του: Κινηματογραφικές σκηνές, μουσικότητα ακόμα και στην αφήγηση, λεπτή ειρωνεία και η επίγνωση του παράλογου και του κωμικοτραγικού της ζωής, η προσοχή στη λεπτομέρεια και οι τυχαίες συγκυρίες που σου αλλάζουν τον δρόμο. Με επιρροές από την γραφή του Ρόμπερτ Μιούζιλ και τη φιλοσοφία του Νίτσε, υπήρξε κατά κάποιον τρόπο για το συγγραφικό του σύμπαν και ο τυχερός- άτυχος της ζωής.
Διαγράφτηκε δις απ’ το Κόμμα: το 1950, γεγονός που δημιούργησε «Το Αστείο» και το 1970 αποβάλλεται για δεύτερη φορά. Το πάλεψε κάποια χρόνια, αλλά το 1975 μετακόμισε στη Γαλλία πια οριστικά. Εκεί, δίδαξε για λίγα χρόνια στο Πανεπιστήμιο της Ρενί και πολιτογραφήθηκε ως Γάλλος το 1981.
Τα αριστουργήματά του επέμενε για χρόνια να τα γράφει στα τσεχικά: «Το βιβλίο του γέλιου και της λήθης», σχεδόν μόλις έφτασε, «Η ζωή είναι αλλού», «Το βαλς του αποχαιρετισμού», το αριστούργημα του «Η Αβάσταχτη Ελαφρότητα του Είναι» το 1984. Ακόμα και τα πρώτα δοκίμιά του, «Η τέχνη του μυθιστορήματος» και «Οι προδομένες διαθήκες» γράφτηκαν στα τσεχικά.
Τα πιο πρόσφατα, όμως, μυθιστορήματά του «Η βραδύτητα», «Η ταυτότητα», «Η άγνοια» γράφτηκαν και με δική του επιμέλεια στα Γαλλικά.
Η «Αθανασία» το 1990 θα είναι το τελευταίο του μυθιστόρημα που θα γραφτεί στα τσεχικά.
Σήμερα, λοιπόν, μετά από 40 χρόνια η τσεχική υπηκοότητα επιστρέφει σ’ αυτόν. Επισκέφτηκε τον Μίλαν Κούντερα στο Παρίσι ο πρέσβης της Τσεχίας στη Γαλλία, Peter Drulak, για να παραδώσει ο ίδιος τα σχετικά έγγραφα στον 90χρονο συγγραφέα. «Ήταν σε καλή διάθεση, πήρε το έγγραφο και είπε ευχαριστώ», ανέφερε ο Drulak.
Είπαμε, το Κομμουνιστικό Κόμμα Τσεχοσλοβακίας τον δέγραψε το 1950. Έγινε μισητό πρόσωπο στην πατρίδα του και τελικά το 1975 αυτομόλησε στη Γαλλία. Τέσσερα χρόνια μετά του αφαιρέθηκε η τσέχικη υπηκοότητα και το 1981 έγινε Γάλλος πολίτης. Σήμερα, σαράντα χρόνια μετά, είναι «όλα καλά».
Εξάλλου, πριν από ένα χρόνο περίπου, τον Νοέμβριο του 2018 συναντήθηκε με τον πρωθυπουργό της Τσεχίας Andrej Babis ο οποίος και τον αποκάλεσε «θρύλο της τσεχικής, γαλλικής και της παγκόσμιας λογοτεχνίας», το 2008 του απένειμαν οι συμπατριώτες του το τσεχικό βραβείο λογοτεχνίας, ωστόσο εκείνος δεν το παρέλαβε. Όπως αρνήθηκε να παραστεί σε τιμητικές εκδηλώσεις που αφορούσαν το έργο του στη γενέτειρά του, το Bro. Σε επιστολή του έκανε λόγο για «πάρτι νεκρόφιλων», απαντώντας αρνητικά και χιουμοριστικά.
Όπως αρνείται να μεταφραστούν και τα τελευταία μυθιστορήματά του που ο ίδιος έγραψε στα Γαλλικά. Δεν μπορεί να φανταστεί ποιος θα μπορούσε να τα μεταφράσει αντ’ εκείνου στη μητρική γλώσσα. Στο γράμμα που διαβάστηκε στο συνέδριο για το έργο του ο Κούντερα περιέγραψε τον εαυτό του ως ένα Γάλλο συγγραφέα και υποστήριξε πως τα βιβλία του πρέπει να θεωρούνται έργα της γαλλικής λογοτεχνίας. Ωστόσο έχει επισκεφτεί την πατρίδα του για πρώτη φορά το 1996. Κι από τότε την επισκέπτεται συχνά και ινκόγκνιτο.
Μετά την τσέχικη υπηκοότητα, λοιπόν, και το Νόμπελ! Εξάλλου ο Μίλαν Κούντερα είναι γερή κράση και τα έχει ήδη γράψει. Μα δεν είναι «Αστείο» και «Η Αβάσταχτη Ελαφρότητα του Είναι», όλα αυτά; Εξάλλου ο Κούντερα ποτέ δεν υπήρξε πολιτικός συγγραφέας, τα έργα του δεν εγκλωβίζονται σε ιδεολογικές ταξινομήσεις, επανειλημμένα δηλώνει απλώς μυθιστοριογράφος, και οι παρεμβάσεις του έχουν υπάρξει καθαρά φιλοσοφικές. Ενδεχομένως και να ανήκει ήδη και μόνο στις μελλοντικές γενιές.
Δημοσιεύθηκε στον Φιλελεύθερο
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
-
-
-
-
-
-
H Κατερίνα Ανδριανάκη στο εργαστήρι του συγγραφέα
23/04/2024, 9:54 μμ
ΘΕΜΑΤΑ
-
✩ «Οι Δολοφόνοι του Ανθισμένου Φεγγαριού». Μια ταινία που θέτει περισσότερα προβλήματα απ’ όσα υποτίθεται ότι λύνει.
Γράφει ο Κωνσταντίνος Μπούρας // «Οι Δολοφόνοι του Ανθισμένου Φεγγαριού». Μια ταινία που θέτει περισσότερα προβλήματα απ’ όσα υποτίθεται ότι λύνει. Ο Σκορτσέζε στα χειρότερά του. Μπέρδεψε τον «Νονό» με τον Μάρλον Μπράντο, το γουέστερν με τον Κλαρκ Γκέϊμπλ,
Περισσότερα -
Η ποίηση ως ζητούμενο, η ποίηση ως κορωνίδα πνευματικής έκφρασης, η ποίηση ως γνήσια ελευθερία
Γράφει η Θεοδώρα Βαγιώτη // Αντώνης Χαριστός «Οι μαστοί των Αθηνών», Εκδόσεις Γράφημα Ο Αντώνης Χαριστός ξεκίνησε ως λάτρης των «υπερβάσεων», των υπόρρητων νοημάτων και της υπέρ-πραγματικότητας επιζητώντας να αποδώσει νόημα σε όσα αναντίρρητα στοιχειοθετούν εικόνες που συντίθεται
Περισσότερα -
Η αριστουργηματική Λίμνη του Alphonse de Lamartine και η μεταφραστική της τύχη στα ελληνικά γράμματα
Γράφει η Κλεοπάτρα Ζαχαροπούλου // * Le lac Ainsi, toujours poussés vers de nouveaux rivages, Dans la nuit éternelle emportés sans retour, Ne pourrons-nous jamais sur l’océan des âges Jeter l’ancre un seul jour ? Ô lac ! l’année
Περισσότερα -
✩ Κρυολόγημα και γρίπη; Οδηγός επιβίωσης. Η αλλαγή του καιρού σας έριξε στο κρεβάτι; Δείτε πώς θα προλάβετε και θα αντιμετωπίσετε τις επιθέσεις του χειμώνα ακολουθώντας τις συμβουλές των ειδικών.
Γράφει η Ρίτα Βελώνη // Κρυολόγημα και γρίπη; Οδηγός επιβίωσης Η αλλαγή του καιρού σας έριξε στο κρεβάτι; Δείτε πώς θα προλάβετε και θα αντιμετωπίσετε τις επιθέσεις του χειμώνα ακολουθώντας τις συμβουλές των ειδικών. Με
Περισσότερα -
“Η Γαλάτεια και η έρημος*” – Διήγημα του Κώστα Αρκουδέα
Προσπαθώντας να ησυχάσει, η Γαλάτεια βολεύτηκε στη μαλακή μεριά του ντιβανιού και έκλεισε τα μάτια. Ήταν γλυκιά αυτή η ώρα του πρώιμου μεσημεριού. Ο άνεμος περνούσε μέσα από τα φυλλώματα και την άγγιζε σαν απαλό χάδι. Τα τζιτζίκια συνέχιζαν
Περισσότερα -
“Ας κάμουνε!” (Απόπειρα για μια μυθιστορία)
Της Ελένης Χωρεάνθη // Ας κάμουνε! (Απόπειρα για μια μυθιστορία) Το πρώτο πράγμα που έκανα όταν βρέθηκα επιτέλους μόνος ήταν να ξετρυπώσω το «τεκμήριο», το ακριβές αντίγραφο του κρυφού χειρόγραφου ημερολογίου. Περί «κρυφού χειρόγραφου ημερολογίου» επρόκειτο.
Περισσότερα -
…και μετά με κέντρισε η Μέλισσα
Γράφει η Βίβιαν Αβρααμίδου-Πλούμπη // * Για το μυθιστόρημα του Κυριάκου Αθανασιάδη, «Οι τέσσερις εποχές της Μέλισσας» (Εκδόσεις Ψυχογιός) Μια παλιά μου συνάδελφος είχε στα νιάτα της σαν δεύτερη απασχόληση τη μετάφραση από τα αγγλικά στα ελληνικά των
Περισσότερα
