Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Ο άνεμος που (μας) ταξιδεύει
23/04/2024, 9:28 μμ

Ο άνεμος που (μας) ταξιδεύει

Γράφει ο Δημήτρης Καρύδας //

 

 

 

Γιάννης Γρηγοράκης «Ο άνεμος κόπασε», εκδόσεις Κέδρος

 

Αντιγράφω από το οπισθόφυλλο του βιβλίου ‘’Ο άνεμος κόπασε’’ του Γιάννη Γρηγοράκη (εκδόσεις Κέδρος): Την τελευταία νύχτα του εικοστού αιώνα, ενώ ο κόσμος γιορτάζει το Μιλένιουμ με φαντασμαγορικές εκδηλώσεις και πυροτεχνήματα, βρίσκεται νεκρός στο σπίτι του στη Θεσσαλονίκη, με μια σφαίρα στο κεφάλι, ο εξηντατετράχρονος σκηνοθέτης, σεναριογράφος και ηθοποιός Οδυσσέας Μπλαντ. Στο σημείωμα που υπάρχει πάνω στο γραφείο του είναι γραμμένη η φράση Ο άνεμος κόπασε. Η σύντροφός του, Εκάβη Ηλιοπούλου, αναγνωρίζει μεν το πνεύμα του Μπλαντ, όχι όμως και τον γραφικό χαρακτήρα του. Πρόκειται για αυτοκτονία ή έγκλημα;

Κάτω από τον μανδύα ενός ψυχολογικού-αστυνομικού μυθιστορήματος ο συγγραφέας, ξεκινώντας από την κατοχική Θεσσαλονίκη, τον δωσιλογισμό και τον εκτοπισμό των Εβραίων της πόλης στο Άουσβιτς, μέσα από τη ματιά του Οδυσσέα Μπλαντ βλέπει υπό άλλο πρίσμα τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν στη μεταπολεμική Ελλάδα και στην Ευρώπη.

Ο Μπλαντ δεν ήταν απλώς ένας σκηνοθέτης, εραστής της Νουβέλ Βαγκ, που πέρασε σαν διάττοντας από το γαλλικό σινεμά τη δεκαετία του 1960, όταν ζούσε στο Παρίσι. Ήταν κυρίως αυτόπτης μάρτυρας γεγονότων τα οποία σφράγισαν την Ιστορία. Σε ηλικία δεκαπέντε ετών ζούσε στο Λονδίνο. Με μια κάμερα Bolex στα χέρια περιπλανιόταν ανάμεσα στα ερείπια που άφησε πίσω του ο πόλεμος, καταγράφοντας τον αναδυόμενο καινούργιο κόσμο, που στα μάτια του φάνταζε ακόμη πιο επισφαλής από τον παλιό. Όμως, όπως πολλά άλλα παιδιά που βίωσαν τον πόλεμο, ο Μπλαντ έκρυβε μέσα του ένα αδιαπέραστο σκοτάδι’’.

Στο δέκατο μυθιστόρημα του ο Θεσσαλονικιός συγγραφέας καταπιάνεται με ιστορικές μνήμες. Μπορεί κατ’ επίφαση ένα μέρος του βιβλίου να καταναλώνεται στην αστυνομική έρευνα αλλά στην πραγματικότητα το βιβλίο αφορά άλλα ζητήματα σίγουρα πολύ πιο ενδιαφέροντα από το κλασικό ‘’who did it?’’.

 

Γιάννης Γρηγοράκης

 

O πρωταγωνιστής του βιβλίου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη τα χρόνια του μεσοπολέμου και πέρασε δύσκολη παιδική ηλικία. Λίγο μετά το τέλος του Β΄ παγκοσμίου πολέμου βρίσκεται τελικά στο Λονδίνο υιοθετημένος από μια θεία του που ζει εκεί με τον σύζυγό της τον Άντριου. Ούτε εκεί όμως ο Οδυσσέας που πλέον έχει ως επίθετο το Μπλαντ βρίσκει τον παράδεισο του και αποφασίζει να δραπετεύσει από την πραγματικότητα χάρη στον κινηματογράφο. Με δικό του ‘’όπλο’’ μια κάμερα δώρο από τον θετό πατέρα και θείο του ξεκινάει ερασιτεχνικά να καταγράφει σκηνές από την μεταπολεμική καθημερινότητα της πόλης. Τα βήματα και οι σπουδές σκηνοθεσίας που ακολουθούν τον οδηγούν στο Παρίσι των αρχών της δεκαετίας του ’60. Θα ασχοληθεί επαγγελματικά με τον κινηματογράφο, με το θέατρο, θα επιστρέψει στην Ελλάδα μέχρι τη βραδιά του θανάτου του. Το σημαντικότερο σημείο του βιβλίου που καθορίζει ουσιαστικά και την υφή του είναι η συνάντηση του νεαρού Οδυσσέα με τον Αλέν Ρενέ τον σκηνοθέτη του εμβληματικού Χιροσίμα αγάπη μου αλλά και του ντοκιμαντέρ Νύχτα και καταχνιά που αφορούσε το ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης του Άουσβιτς. Η συζήτηση με τον διάσημο Γάλλο σκηνοθέτη της Νουβέλ βαγκ ξυπνάει στον πρωταγωνιστή του βιβλίου μνήμες από τον εκτοπισμό των Εβραίων της Θεσσαλονίκης αλλά και την επιστροφή των λιγοστών επιζώντων στην πόλη. Και κάπως έτσι, το βιβλίο μετατρέπεται σε μια κατάθεση μνήμης για τον αιματηρό πόλεμο και τα συντρίμμια που άφησε πίσω του, το Άουσβιτς, τους Εβραίους του Ολοκαυτώματος και μια κραυγή απόγνωσης για τα ολοκληρωτικά καθεστώτα και τη συλλογική ενοχή.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , , , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top