Το Κυπριακό Ζήτημα κατά την επταετία της δικτατορίας
Γράφει ο Αγησίλαος Κ. Αλιγιζάκης //
Αλέξης Παπαχελάς, «Ένα σκοτεινό δωμάτιο 1967-1974», εκδόσεις Μεταίχμιο, Αθήνα 2021.
«[…]Τί νὰ σοῦ κάνουν οἱ ταλαίπωρες
παλεύοντας καὶ πίνοντας μέρα καὶ νύχτα
τὸ αἷμα τὸ φαρμακερὸ τῶν ἑρπετῶν.
Αἰῶνες φαρμάκι γενιὲς φαρμάκι».
Ο προφητικός Σεφέρης το 1971, λίγο πριν πεθάνει, με το μικρό αυτό ποίημα «Οι Γάτες τ’ Αι’ Νικόλα» προέβλεψε την τραγική κατάληξη της πολύπαθης Κύπρου. Ο έγκριτος δημοσιογράφος Αλέξης Παπαχελάς με το νέο του ερευνητικό πόνημα ρίχνει φως στις αθέατες πλευρές του Κυπριακού Ζητήματος, αρχίζοντας την ιστορία από την ανάληψη της εξουσίας στην Ελλάδα από τη Χούντα του Γεωργίου Παπαδόπουλου. Με μεθοδικότητα και επιμονή για 25 ολόκληρα χρόνια πήρε συνεντεύξεις από πολλούς πρωταγωνιστές εκείνης της περιόδου και ερεύνησε πολλά αρχεία, αμερικανικά και ελληνικά, για να μπορέσει να δώσει μια ολοκληρωμένη εικόνα των αιτιών και των γεγονότων που οδήγησαν στη διχοτόμηση του νησιού. Εξαιρετικά ενδιαφέρουσες είναι οι συνεντεύξεις με τον Τούρκο πρωθυπουργό Ετζεβίτ, τους αμερικανούς διπλωμάτες, όπως ο πρεσβευτής Τάσκα, ο Υφυπουργός Εξωτερικών Σίσκο και ο Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Κίσινγκερ, τους πράκτορες της CIA που δρούσαν στην Ελλάδα εκείνη την περίοδο , καθώς και με στελέχη της Χούντας.
Ο αναγνώστης γρήγορα αντιλαμβάνεται τη στενή σχέση των δικτατόρων με τις ΗΠΑ, οι οποίες τους αναγνώριζαν ως νόμιμη κυβέρνηση και τους εξόπλιζαν, καθώς και τα ολέθρια λάθη της απόσυρσης της ελληνικής μεραρχίας το 1967 από την Κύπρο από τον Παπαδόπουλο και το πραξικόπημα από τον Ιωαννίδη ενάντια στον αρχιεπίσκοπο Μακάριο στις 15/7/1974. Η πρώτη κίνηση αποδυνάμωσε την άμυνα του νησιού, ενώ η δεύτερη έδωσε το άλλοθι στην τουρκική απόβαση. Οι δραματικές ώρες από τις 20 μέχρι και τις 24 Ιουλίου περιγράφονται λεπτό προς λεπτό μέσα από τα αποχαρακτηρισμένα αρχεία, αποκαλύπτοντας όλο το παρασκήνιο των διπλωματικών διαβουλεύσεων με απώτερο στόχο την αποφυγή πολέμου μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας. Οι αμερικάνοι διπλωμάτες και οι πράκτορες της CIA έκαναν ότι ήταν ανθρωπίνως δυνατόν για να εμποδίσουν την Ελλάδα να εμπλακεί σε πολεμική σύρραξη με την γείτονα χώρα, καθώς φοβόταν αποδυνάμωση της νοτιοανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ εκείνη την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου. Με αυτή τη δικαιολογία και με το επιχείρημα ότι ήταν λάθος το πραξικόπημα ενάντια στον Μακάριο, δικαιολόγησαν την τουρκική παρέμβαση, την οποία προσπάθησαν απλώς να οριοθετήσουν γεωγραφικά όταν ήρθε η ώρα της κατανομής των κυπριακών εδαφών.
Αλέξης Παπαχελάς
Ο συγγραφέας αφηγείται πως «ξεγελάστηκε» ο Ιωαννίδης από τους Αμερικάνους, καθώς είχε τις διαβεβαιώσεις απλών πρακτόρων της CIA και όχι ανώτερων διπλωματικών στελεχών για τη μη εμπλοκή της Τουρκίας μετά το επικείμενο πραξικόπημα. Επίσης, παρουσιάζει όλες τις συζητήσεις της ανώτατης ελληνικής στρατιωτικής ηγεσίας τις πρώτες κρίσιμες ώρες, αλλά και των επόμενων ημερών για πιθανή στρατιωτική απάντηση της Ελλάδας. Όλες οι εισηγήσεις τόσο επί Ιωαννίδη όσο και επί Καραμανλή ήταν αρνητικές ως προς την πολεμική εμπλοκή, λόγω της τουρκικής στρατιωτικής υπεροχής, της αδυναμίας του ελληνικού στρατού (αεροπορία, ναυτικό) και της μεγάλης απόστασης της Κύπρου από την Ελλάδα. Με τον τρόπο αυτό, οι Τούρκοι προχώρησαν ανεμπόδιστα και στην δεύτερη εισβολή στις 14/8/1974 καταλαμβάνοντας τελικά το 37% του κυπριακού εδάφους.
Μαζί με την κυπριακή τραγωδία ο Αλέξης Παπαχελάς εξηγεί και το νέο ζήτημα που προέκυψε κατά την περίοδο της Χούντας, την αμφισβήτηση της ελληνικότητας του Αιγαίου, με αφορμή την εξεύρεση πετρελαίου στην περιοχή του Πρίνου. Εδικά το τελευταίο θέμα απασχολεί καθημερινά όλες τις ελληνικές κυβερνήσεις μέχρι σήμερα.
Εν κατακλείδι, θα λέγαμε ότι η εθνική ταπείνωση του 1974 και οι ανοικτές πληγές που συνεχίζουν να υπάρχουν εξηγούνται με τεκμηριωμένα επιχειρήματα και βιβλιογραφία από αποχαρακτηρισμένες αρχειακές πηγές και ντοκουμέντα στο «Ένα σκοτεινό δωμάτιο 1967-1974». Όπως είναι γνωστό, κανείς δεν τιμωρήθηκε για την τραγωδία της Κύπρου. Τουλάχιστον ας μαθευτεί η αλήθεια ως χρέος μνήμης για τους πεσόντες, τους πρόσφυγες και τις μελλοντικές γενιές.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
-
-
ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ: Ο θάνατος ποτέ δεν βάζει τέλος
23/04/2024, 9:51 μμ -
Παρακείμενα: «Ωδή στην ηρωική παράδοση και ταυτόχρονα καταδίκη»
23/04/2024, 9:50 μμ -
Ο ‘δράκος’ κοιτούσε τη λίμνη
23/04/2024, 9:48 μμ -
Η αλχημιστική φαντασία της Μπουραζοπούλου
23/04/2024, 9:47 μμ -
Ο Δημήτρης Νόλλας συνεχίζει
23/04/2024, 9:45 μμ
ΘΕΜΑΤΑ
-
Μια σύγχρονη τραγωδία
Γράφει η Ασημίνα Ξηρογιάννη // Άρθουρ Μίλερ «Ο θάνατος του εμποράκου», Μετάφραση: Ερρίκος Μπελιές, εκδ. Πατάκη, 2011 O Άρθουρ Μίλερ τιμήθηκε με το βραβείο Πούλιτζερ για το θεατρικό του έργο «Ο θάνατος του εμποράκου». Ο κεντρικός του ήρωας
Περισσότερα -
Αγναντεύοντας τη θάλασσα
Γράφει (και ζει) η Μαίρη Πετρούλια // Φέτος, θέλω το καλοκαίρι αυτό των παιδικών μου χρόνων. Σαν αυτές τις μέρες «τότε» μέσα Ιούνη το σχολειό έκλεινε, επιστρέφαμε σπίτι με το ενδεικτικό στα χέρια πετώντας από χαρά και διαπραγματευόμαστε
Περισσότερα -
«Εδώ δεν είστε ο οποιοσδήποτε»
Γράφει η Λίλια Τσούβα // Μπρούνο Ντουσέ “Αυτοί που σιωπούν”, εκδόσεις Βακχικόν «Η ποίηση είναι τέχνη της φιλοξενίας, ένα ταξίδι γεμάτο σταυροδρόμια προς τη συνάντηση του άλλου», γράφει ο Μπρούνο Ντουσέ. Γάλλος ποιητής, γεννημένος το 1961, στην περιοχή
Περισσότερα -
✩ Editorial: «Υπάρχει μόνο μια αλήθεια. Δεν ανήκει σ’ εμένα, δεν ανήκει σ’ εσένα, απλώς υπάρχει. Όπως ο ήλιος κι η σελήνη»
«Υπάρχει μόνο μια αλήθεια. Δεν ανήκει σ’ εμένα, δεν ανήκει σ’ εσένα, απλώς υπάρχει. Όπως ο ήλιος κι η σελήνη» Σε εποχές που επιχειρείται να ξαναγραφτεί η ιστορία και να στηθεί ως νέα πραγματικότητα η συμφέρουσα αφήγηση
Περισσότερα -
«Μύθευσις» – προοίμιο
Γράφει ο Γιάννης Λαδάκης // * Με κούρασε ο αέρας και τα λόγια που φέρνει Κατασκοπεία, ο μέγας προορισμός του θεού Ορίζει από μένα έναν ομοούσιο αναδευτήρα Προφταίνω να φανώ γελοίος, προτού το χαρακτηρισμό… Ξυπνάω και φωνάζω
Περισσότερα -
Ξεκίνημα από το “Σημείο μηδέν”
Γράφει ο Μιχάλης Τζανάκης // Κωνσταντίνα Χαριτάκη «Σημείο Μηδέν», εκδ. Ραδάμανθυς, σελ. 196 Μέσα στην λογοτεχνική υπερπαραγωγή είναι δύσκολο να αξιολογηθούν έργα που δεν τυγχάνουν της υπερ-προβολής των 3-4 εκδοτικών που διαφημίζονται παντού και εξασφαλίζουν εύκολα πωλήσεις, χωρίς
Περισσότερα -
Διήγημα: «Mονόλογος πατριώτισσας»
Της Ελένης Κ. Παπαδοπούλου // * Θα κατέβω, ναι θα κατέβω! Είναι τιμητική η πρόταση του αρχηγού. Μου το ζήτησε με στόμφο: «κ. Ελπινίκη Ελληνιάδου είστε ο κατάλληλος άνθρωπος γι’ αυτή την εκλόγιμη θέση. Έχετε οικογενειακές
Περισσότερα
