Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / 259 αλληγορίες, από το λογοτεχνικό σύμπαν του Καζαντζάκη
30/04/2024, 8:57 μμ

259 αλληγορίες, από το λογοτεχνικό σύμπαν του Καζαντζάκη

Γράφει ο Άγγελος Χαριάτης //

 

 

 

Βαγγέλης Ραπτόπουλος «Ο Θεός φταίει, που έκανε τον κόσμο τόσο ωραίο», εκδόσεις Κέδρος

 

Πόσο εύκολο είναι να συμπυκνώσεις σε 490 σελίδες το έργο του μεγάλου δημιουργού Νίκου Καζαντζάκη; Για την ακρίβεια να συλλέξεις τον αφρό από τα κείμενα ενός συγγραφέα που ασχολήθηκε με όλα τα είδη του λόγου. Ποίηση (δραματική, επική, λυρική), δοκίμιο, μυθιστόρημα, ταξιδιωτικές εντυπώσεις, θεατρικό έργο. Επίσης έγραψε κινηματογραφικά σενάρια, παιδική λογοτεχνία, σχολικά βιβλία και λεξικά. Ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία, την κριτική, την αρθρογραφία. Σημαντικό ενδιαφέρον παρουσιάζει και η αλληλογραφία του.

Ε λοιπόν μοιάζει με βουνό αδιάβατο. Θέλει γνώση και μελέτη, θέλει αντοχές και θέλει να ακούσεις εκείνη τη μικρή φωνούλα να σου ψιθυρίζει «κάμε το χρέος σου».

Ο Βαγγέλης Ραπτόπουλος τόλμησε και εν πολλοίς δικαιώθηκε από το αποτέλεσμα. Απτή απόδειξη το νέο του βιβλίο Ο Θεός φταίει, που έκανε τον κόσμο τόσο ωραίο με υπότιτλο Αλληγορίες από τον Καζαντζάκη, το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος. Στα δικά μου μάτια μοιάζει ως μια συνέχεια του μυθιστορήματος η Ανέγγιχτη, και αυτό από τις εκδόσεις Κέδρος, το οποίο αναφερόταν στη ζωή του μεγάλου Κρητικού μέσα από την οπτική της πρώτης του συζύγου. Έχοντας ως κοινό άξονα την αγάπη και τον θαυμασμό του Βαγγέλη Ραπτόπουλου προς το έργο του Καζαντζάκη. Εμποτισμένα και τα δύο −τόσο διαφορετικά μεταξύ τους− κείμενα από τη φιλοσοφία και τη στάση ζωής του υποψήφιου νομπελίστα.

Χρησιμοποιώντας ως όχημα το ύφος της γραφής του, εκείνη που συναντά ο αναγνώστης στα μυθοπλαστικά του κείμενα, ο Βαγγέλης Ραπτόπουλος μας παρουσιάζει 259 αλληγορίες, άλλες μεγαλύτερες κι άλλες μικρότερες ως προς την έκταση, παρμένες μεν από το λογοτεχνικό σύμπαν του Καζαντζάκη, αλλά κατάλληλα διασκευασμένες.

Δεν έχει τη συνεχόμενη ροή ενός στερεοτυπικού ως προς τη δομή μυθιστορήματος, ενός κειμένου που πρέπει να ακολουθήσεις βήμα το βήμα, σελίδα τη σελίδα την πλοκή, ώστε να οδηγηθείς στο τέλος της ιστορίας. Αλλά αυτό δεν αποτελεί πρόβλημα, ίσα ίσα που είναι πλεονέκτημα. Ενδεχομένως να βρίσκεται εκεί το κλειδί που ξεκλειδώνει τις αναγνωστικές πύλες. Ο αναγνώστης έχει επιλογές. Να το διαβάσει απνευστί. Να το διαβάσει με τον δικό του χρόνο. Να το διαβάσει αποσπασματικά. Να το διαβάσει χωρίζοντάς το σε ενότητες.

Μέσα σ’ αυτά τα 259 απαυγάσματα συνυπάρχουν αρμονικά η ορθοδοξία, κυρίως μέσα από τον μοναχισμό, η ανατολική φιλοσοφία και οι ανατολικές θρησκείες, η εβραϊκή θρησκεία και παράδοση, η ελληνική ιστορία, με πρώτο πλάνο την ιστορία της Κρήτης και σε δεύτερο το δράμα των προσφύγων, τα πολιτικά συστήματα και την εφαρμογή τους.

Το συγκεκριμένο βιβλίο δεν είναι μια μελέτη του έργου του Νίκου Καζαντζάκη. Δεν απευθύνεται σε λάτρεις του Καπετάν Μιχάλη ή του Φτωχούλη του Θεού. Ή τουλάχιστον δεν είναι μόνο αυτό. Είναι κάτι παραπάνω. Είναι μια πρόκληση-πρόσκληση γνωριμίας με τον πλέον αναγνωρίσιμο και αναγνωρισμένο Έλληνα συγγραφέα έξω από τα στενά όρια της χώρας μας.

Στα άκρως ενδιαφέροντα σημεία του βιβλίου: Το επίμετρο του Βαγγέλη Ραπτόπουλου όπου αναλύονται όλα τα πώς και τα γιατί της κατασκευής του Ο Θεός φταίει, που έκανε τον κόσμο τόσο ωραίο. Δίνει μια άλλη πτυχή του συγκεκριμένου κειμένου. Το αποκαλεί υβριδικό μυθιστόρημα και δεν υπάρχει κανένας λόγος να διαφωνήσω. Ναι, μπορεί να διαβαστεί και ως μυθιστόρημα. Υβριδικό, πειραματικό, σπονδυλωτό˙ μικρή σημασία έχει ο ακριβής προσδιορισμός του.

 

Βαγγέλης Ραπτόπουλος

 

Για όσες και όσους επιθυμούν, υπάρχει η άκρως ενδιαφέρουσα συζήτηση του Βαγγέλη Ραπτόπουλου με τη Μαρία Γεωργοπούλου για τις αλληγορίες στο έργο του Καζαντζάκη στον παρακάτω σύνδεσμο: https://vimeo.com/551813246

Μεταφέρω από το οπισθόφυλλο.

Κάποτε, πριν από χρόνια, ο Κ. είχε σκύψει σε ένα πηγάδι μαζί με μια γυναίκα. Τα δύο πρόσωπά τους σάλεψαν, μια στιγμή, πάνω στα σκοτεινά νερά, γυαλιστερά, τρεμάμενα, το ένα κολλητά στο άλλο. Κι αμέσως ο Κ. ένιωσε ότι αγαπούσε αυτή τη γυναίκα.

Μια φορά ένας πασάς κάλεσε έναν φτωχό να του κάνει το τραπέζι. Έβαλε μπροστά του ένα πιάτο ελιές κι ένα πιάτο μαύρο χαβιάρι. Ο φτωχός ούτε στράφηκε να δει τις ελιές, έπεσε με τα μούτρα στο χαβιάρι. «Φάε κι ελιές, κουμπάρε», του λέει ο πασάς. «Καλό είναι και το χαβιάρι, πασά εφέντη μου», απάντησε, μασουλώντας πάντα, ο φτωχός.

Στην Κίνα ο Κ. είχε δει μια ζωγραφιά ανείπωτης αβρότητας, με τον τίτλο: «Η καμπάνα του δειλινού που χτυπάει σε μακρινό ναό». Δεν έβλεπες ούτε ναό ούτε καμπάνα. Μόνο ένα ήρεμο τοπίο, ελαφρά χρυσαφένιο, σκεπασμένο με γαλάζιο αέρα.

Όταν σε σκεφτούν οι κάμπιες, Θεέ μου, γίνονται πεταλούδες!

Μια περιπλάνηση στο σύμπαν του Νίκου Καζαντζάκη, ένα μωσαϊκό από 259 αλληγορίες σπαρμένες σε ολόκληρο το έργο του: στα μυθιστορήματα, στα ταξιδιωτικά, ακόμη και στην αλληλογραφία του.
Το απόσταγμα της σοφίας του κορυφαίου συγγραφέα, αντλημένο από τους μοναχούς του Αγίου Όρους, την εβραϊκή παράδοση, το Ταό, το ζεν, την αρχαία ελληνική φιλοσοφία, τον λαό της Κρήτης, την Ιστορία της Νεότερης Ελλάδας, αλλά και από την παγκόσμια Ιστορία.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top