Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ: Σε ένα προκλητικό, λευκό τοπίο
30/04/2024, 9:04 μμ

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ: Σε ένα προκλητικό, λευκό τοπίο

Γράφει η Διώνη Δημητριάδου //

 

 

 

Λευκό τοπίο, Ευσταθία Δήμου, εκδόσεις Ενύπνιο

 

Είναι μια πραγματικότητα με την οποία θα πρέπει να συμφιλιωθούμε. Όλο και περισσότερο μας αιφνιδιάζουν, για το ευρύ (μα και βαθύ) περιεχόμενό τους, μικρές σε έκταση γραφές, ακόμη και λιλιπούτειες. Πιστεύω πως είναι τέχνη (θα αποφύγω τη λέξη τεχνική, γιατί έχει μέσα της κάτι από την αγωνία του χειρώνακτα και όχι του δημιουργού) να κατορθώσεις να συμπυκνώσεις την αρχική ιδέα στις απολύτως απαραίτητες λέξεις μέσα σε ένα ελάχιστο «σώμα» κειμένου, έτσι που να αποδώσεις μια πλήρη εικόνα. Και, ακόμη περισσότερο, να αφήνεις εν συνειδήσει ανοιχτά τα σημεία εκείνα που επιδέχονται την επιθυμητή «συνέχεια-συμπόρευση» με τον αναγνώστη.

Μια τέτοια περίπτωση είναι αυτή της Ευσταθίας Δήμου, που επιχειρεί στο πρόσφατο βιβλίο της, μέσα σε τριάντα δύο μικρές διηγήσεις να μας γνωρίσει ένα τοπίο, που δεν μπορεί παρά να είναι «λευκό», όπως τιτλοφορεί τη συλλογή της. Πρόκειται για την επιλογή μπροστά σε ένα λευκό χαρτί, που από τη μια σε προσκαλεί να το γεμίσεις και τελειωμό να μην έχεις, από την άλλη όμως σε προκαλεί, με τη θρασύτητα που μόνον τα λευκά χαρτιά γνωρίζουν, να αρκεστείς σε ελάχιστο χώρο, αποδίδοντας την ουσία και όχι το πλεόνασμά της. Η πρόσκληση σε αναμέτρηση με την πρόκληση.

Η Δήμου δέχεται την πρόκληση και, με τη σειρά της, προκαλεί απρόσμενες συναντήσεις, ευφυείς διαλόγους, αιφνίδιες κατακλείδες, οδηγώντας όλες τις ιστορίες της στην «άλλη όχθη», την άλλη όψη του καθρέφτη, την αντιστροφή των πραγμάτων όπως τα γνωρίζουμε (όχι όπως θα μπορούσαν να είναι). Ο διανοούμενος συναντά τη σκέψη του (κι αυτή τον κερδίζει στα σημεία), ο ποιητής το ποίημά του (καταλήγοντας σε ωμοφαγία εαυτού), ένα γερασμένο σώμα την από καιρό απολεσθείσα σφριγηλότητά του (κρατώντας μάταια τη θύμηση να μη χαθεί και ο ίδιος), ο χρόνος συνομιλεί με τον άνθρωπο (αντιστρέφοντας τη σχέση των δύο), ο σκακιστής παίζει μια παρτίδα με τον εαυτό του (και φυσικά χάνουν και οι δύο), ένας άλλος «συνομιλεί» με τη σκιά του (και γίνεται η σκιά της σκιάς του), ένα ποτάμι αμφισβητεί τη φύση του (και, φυσικά, τη χάνει), ένα παιδί αναμετριέται με το σύμπαν (χαμένο σε ένα ατέρμονο μέτρημα), για να αναφέρω μόνον κάποιες από τις απρόσμενες συναντήσεις, που, καθόλου τυχαία, φανερώνουν μια ήττα, μια απώλεια.

Επιλέγω δύο από αυτά τα κείμενα, γιατί περικλείουν κάτι περισσότερο από μια ιδέα για μια «στιγμιοτυπική» διήγηση, όπως γράφει στο οπισθόφυλλο η Δήμου. Θαρρώ πως εμπεριέχουν το αρχικό κίνητρο όλης αυτής της συλλογής, εκκινώντας από την ίδια τη γραφή. Στο ένα, έχουμε τη διαχρονική και αναπόφευκτη «συνάντηση» του δημιουργού με το έργο του, τη στιγμή που (νομίζει πως) αποστασιοποιείται από όσα γράφει, νιώθοντας πως πλέον τίποτα δεν του ανήκει και δεν τον αντιπροσωπεύει. Μόνο που ο ήρωάς του έχει διαφορετική γνώμη. Εξαιρετικό στη σύλληψή του· όποιος έχει εντρυφήσει στη γραφή, καταθέτοντας το αίμα και την ψυχή του, θα κατανοήσει τα σχετικά με την «ιδιοκτησία»:

 

[…] Εντωμεταξύ, όσο εκείνος σκέφτεται όλα ετούτα, ο ήρωάς του τον κοιτάζει μέσα απ’ τις σελίδες, μονολογεί και λέει: «Κρίμα είναι. Τόσες εμπειρίες, τόσες εικόνες, τόσες γνωριμίες, όλες δικές του. Όλα εκείνος τα ’ζησε και μ’ έκανε κομπάρσο σε ρόλο πρωταγωνιστή.» (σ. 21).

 

Ευσταθία Δήμου

 

Στο δεύτερο, μέσα σε πέντε μόνο σειρές (σε μόλις 37 λέξεις), ξεδιπλώνεται όλη η περιπέτεια της γραφής, η μοναξιά, η περιπλάνηση, η άγνωστη πορεία, το μαύρο, το σκοτεινό τοπίο της φυγής, οι λέξεις, ίχνη στο λευκό χαρτί:

 

Ένας μοναχικός περιηγητής, χαμένος σε λευκό τοπίο, ακολουθεί τα μισοσβησμένα ίχνη κάποιου πάνω σε άγνωστο δρόμο. Δεν πρόκειται για πατημασιές, αλλά για εκείνα τα στίγματα που αφήνουν πέφτοντας οι μαύρες πέτρες της φυγής. Γνωστά και ως λέξεις. (σ. 36).

Δικαιολογημένα ο τίτλος Λευκό τοπίο στεγάζει όλα τα μικρο-διηγήματα του βιβλίου. Και επίσης δικαιολογημένα όλα παραμένουν άτιτλα, καθώς η άγραφη, λευκή σελίδα έχει ήδη δώσει τον τίτλο στο καθένα. Η αφορμή της γραφής, η αρχική ιδέα, ο άγνωστος κόσμος που κάθε φορά ανακαλύπτεται. Με όλες τις αντινομίες που εγγενώς εμπεριέχει. Η Δήμου παρατηρεί τον κόσμο και τον βρίσκει γυρισμένο ανάποδα. Και καλά κάνει. Όπως καλύτερα το λέει η ίδια: «οι γέφυρες μετατρέπονται σε ρήγματα, και το αντίστροφο». Η γραφή αποδεικνύεται ικανή να δείξει την ανατροπή των πάντων, και εδώ έχουμε ένα από τα καλύτερα (και πιο σύντομα) δείγματα αυτής της παράδοξης συνθήκης.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top