Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Το στιβαρό οικοδόμημα της Glück
23/04/2024, 9:29 μμ

Το στιβαρό οικοδόμημα της Glück

Γράφει ο Θανάσης Πάνου //

 

 

 

Louise Glück, «Meadowlands», Μετάφραση: Χάρης Βλαβιανός, εκδ. Στερέωμα

 

«Σαν πρόκες πρέπει να καρφώνονται οι λέξεις» έγραψε ο Αναγνωστάκης προμηνύοντας την εξέλιξη της ποιητικής τέχνης στον 21ο αιώνα και υπογραμμίζοντας την αξία της με γνώμονα τις κοινωνικές επιταγές του μέλλοντος. Οι λέξεις που οικοδομούν ένα ποίημα έχουν ως βασικό στόχο να μαχαιρώνουν γλυκά τον αναγνώστη να τον κλυδωνίζουν πάνω σε ετοιμόρροπη γέφυρα, να τον σπρώχνουν με δύναμη πάνω στους τοίχους του λαστιχένιου σπιτιού της Anne Carson και λίγο πριν ζαλιστεί να τον αγκαλιάζουν με την στολή του σωτήρα.

Η ποίηση της Louise Glück χτίζεται με αυτά ακριβώς τα υλικά, με την μαεστρία, το χιούμορ, την φιλολογική γνώση και την κοφτερή κοινωνικοπολιτική ματιά να χαρακτηρίζουν την αψεγάδιαστη αρχιτεκτονική της.

Ύστερα από τις συλλογές «Πιστή και ενάρετη νύχτα» (2021), «Η άγρια ίρις» (2021), «Χειμωνιάτικες συνταγές από την κοινότητα» (2022), «Ο θρίαμβος του Αχιλλέα» (2022) και το δοκίμιο «Αποδείξεις και θεωρίες» (2023), οι Εκδόσεις Στερέωμα κυκλοφορούν ακόμη μια συλλογή της νομπελίστριας, με τίτλο «Meadowlands» (2024).

Σε αυτή την ποιητική σύνθεση, η Glück σκάβει βαθιά στην δομή της οικογένειας αντλώντας έμπνευση από τον Όμηρο και κυρίως από την Οδύσσεια, σε παραλληλισμό με τις σύγχρονες συνθήκες διαβίωσης των μελών της στις δυτικές κοινωνίες· ανατέμνει την ερωτική απογοήτευση, τον χωρισμό, τις σχέσεις, την συμπόρευση δυο ανθρώπων στο κακοτράχαλο μονοπάτι της ζωής· φωτογραφίζει στιγμές ομορφιάς, ερωτισμού, ισοπέδωσης και απόλυτης εκμηδένισης.

Δεν αγαπάς τον κόσμο./ Αν αγαπούσες τον κόσμο θα είχες/ εικόνες στα ποιήματα σου (Βροχερό Πρωινό, σελ. 43). Η Glück δείχνει με κάθε τρόπο και με κάθε κόστος την αγάπη της για τον κόσμο και την ζωή, γεμίζοντας την ποίησή της με εικόνες καθαρές, στιγμιότυπα που η επίμονη παρακολούθησή τους μέχρι την τελική έκβαση, ανασυντάσσει το μυαλό, ξυπνά απότομα την παραίσθηση και στίβει και την τελευταία σταγόνα λογικής εξήγησης για την παραμικρή λεπτομέρεια. Η ποιήτρια στήνει μια ατελείωτη φάρσα σπάζοντάς την σε μικρά κομμάτια και κάνει έρμαιο τον αναγνώστη στην επιφανειακή βλοσυρότητά της και στην υποδόροια τρυφερότητα.

Ο έρωτας, η αγάπη και δη η ανάμνηση αυτών, ξεχαρβαλώνονται και ενώνονται ξανά, καθιστώντας την φυγή, την επιστροφή, την επανασύνδεση με το ίδιο το συναίσθημα στις πολλαπλές μορφές του, ως την πηγή ζωτικότητας του ανθρώπου στην σύντομη παραμονή του στην γη. Η ίδια η φύση του παίρνει τις μορφές που τις δίνονται από την προσπάθεια φυγής, την προσπάθεια επιστροφής και την προσπάθεια επανασύνδεσης στον πυρήνα όλου του Καλού και του Κακού της πλάσης: Με πήγες σ’ ένα μέρος/ όπου μπορούσα να δω το κακό στον χαρακτήρα μου/ και με εγκατέλειψες εκεί (Μαρίνα, σελ. 77). Ο χρόνος παίζει, φυσικά, τον μεγαλύτερο ρόλο στην ιστορία του καθενός μας, φέρνοντας μαζί στο πέρασμά του τα εμπόδια και τις σωσίβιες λέμβους: Είναι αλήθεια τελικά, όχι μόνο/ κανόνας της τέχνης:/ άλλαξε τη μορφή σου και θ’ αλλάξεις τη φύση σου./ Κι ο χρόνος το κάνει αυτό σ’ εμάς (Παραβολή του περιστεριού, σελ. 81).

Ο ρεαλισμός της Glück πατά γερά επάνω στις αρετές του ρομαντισμού και της λυρικής ποίησης, προσθέτοντας εξαίσιες σουρεαλιστικές πινελιές. Την εντυπωσιακή διαύγειά της πλευρίζει η κατάλληλη δόση χιούμορ και αναπάντεχων παραπλανητικών φωτορυθμικών τρικ. Στο πιο αγαπημένο μου ποίημα της συλλογής, «Νύχτα χωρίς φεγγάρι», γράφει στο τέλος: Από την άλλη, θα μπορούσε να συμβεί οτιδήποτε,/ όλη η χαρά του κόσμου, τ’ αστέρια να σβήσουν,/ ο φανοστάτης να γίνει στάση λεωφορείου (σελ. 29). Και σε μια εξίσου καθηλωτική αρχή: Έγινα εγκληματίας όταν ερωτεύτηκα./ Πριν από αυτό ήμουν σερβιτόρα (Σειρήνα, σελ. 69).

Η ποιήτρια συλλέγει στοιχεία της καθημερινότητας, τα στιλιζάρει με την βαθιά φιλοσοφική της θεώρηση και τα προσφέρει αινιγματικά στον αναγνώστη με ιδιοφυείς απότομους ελιγμούς. Δεν διστάζει ενίοτε να τον στριμώχνει άγρια στον τοίχο και να τον αφήνει αμέσως μετά ελεύθερο, μόνο και μόνο για να δημιουργήσει την μνήμη, να σφραγίσει τον δικό της θρόνο στο πιο πολύπλοκο μηχάνημά μας. Κοιτάμε τον κόσμο μια φορά, στην παιδική ηλικία./ Τα υπόλοιπα είναι μνήμη (Νόστος, 107).

 

Louise Glück

 

Η Louise Glück είναι από τις ποιητικές φωνές που δεν υπακούν σε απόλυτα καθιερωμένα πλαίσια, αλλά απορροφούν στοιχεία απ’ όλο το φάσμα της Μεγάλης Τέχνης και το μετουσιώνουν σε ποιητικούς στίχους. Επιστρατεύει τον πλούσιο εκφραστικό καμβά της και χωρίς φανφάρες ή περιττές λέξεις, ανοίγει την πόρτα και μας μπάζει στο υπόγειο της εσωτερικής μας πάλης και της επιφανειακής μας υπόστασης.

Αξίζει να σημειώσουμε την σπουδαία δουλειά που έκανε για ακόμη μια φορά ο Χάρης Βλαβιανός, μεταφράζοντας αριστοτεχνικά ακόμη μια ποιητική συλλογή της Glück, αναμετρώμενος μάλιστα άμεσα με το πρωτότυπο κείμενο από τον αναγνώστη, σε τούτη την δίγλωσση έκδοση.

Το Meadowlands κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στις ΗΠΑ το 1996, μετά την «Άγρια ίρις» (The Wild Iris, 1992), επιβεβαιώνοντας ξανά όσους την κατέτασσαν σε μια από τις σημαντικότερες ποιήτριες των τελευταίων ετών. Πράγμα που ήρθε να επισφραγίσει και η Σουηδική Ακαδημία παραδίδοντάς της το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 2020.

Η Louise Glück έφυγε από την ζωή τον περασμένο Οκτώβριο, αφήνοντας πίσω της ανεκτίμητο έργο, που μελετούμε και θα μελετούμε με δέος. Όπως γράφει και η ίδια: από εδώ και πέρα, η σιωπή μέσα στην οποία κινείσαι/ είναι η φωνή μου που σε καταδιώκει (Ήσυχη βραδιά, σελ. 21).

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top