Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Το βιβλίο κι ο συγγραφέας του: «Η ψίχα της μεταλαβιάς»
30/04/2024, 9:06 μμ

Το βιβλίο κι ο συγγραφέας του: «Η ψίχα της μεταλαβιάς»

Γράφει η Ελένη Γκίκα //

 

 

 

Αλμπέρτο Μοράβια «To θέατρο του κόσμου» 33 ποιήματα, Μετάφραση: Έφη Ζερβού, Επιμέλεια: Διώνη Δημητριάδου, εκδ. ΑΩ 2024, σελ. 108

 

Μέσα από το μυθιστόρημα, ο συγγραφέας κρύβεται. Επιλέγει να τυλίξει το τραύμα μέσα από τα πολλά πρόσωπα και τα προσωπεία των ηρώων του. Με την ποίηση, όμως, ο ποιητής εμφανίζεται γυμνός, ακόμα κι όταν μιλάει εκ μέρους των άλλων. Όσο και να το ντύσεις το ποίημα, παραμένει εξομολόγηση, ένα γυμνό τραύμα, σφάλμα, μια απτή αγωνία ή ενοχή όπως μπροστά στον Θεό ή τον ιερέα, δεν έχεις αντιπροσώπους να τους φορέσεις τον δικό σου μανδύα, γι’ αυτό και συνήθως οι συγγραφείς χαιρετάνε την ποίηση είτε στα νιάτα τους, άγνωστοι, αυθάδεις και άφρονες, είτε πολύ μεγάλοι, όταν πια κλείνουν λογαριασμούς, όταν θέλουν να είναι διάφανοι, καθαροί και σαφείς να βαδίζουν πια προς το τέρμα.

Έτσι συνέβη και με τον γνωστό μας Αλμπέρτο Μοράβια. Ποίηση έγραψε στα πολύ νιάτα του. Μετά έγινε ο γνωστός πολιτικός και υπαρξιακός μυθιστοριογράφος που όλοι αγαπάμε. «Ο κομφορμιστής», «Η πλήξη», «Οι αδιάφοροι», «Ο άνθρωπος που κοιτάζει», «Η προσήλωση»… είναι ό,τι αγαπήσαμε, μ’ αυτά τον γνωρίσαμε.

Φέτος το Πάσχα οι εκδόσεις ΑΩ του Πέτρου Μιχάλη μάς κάνει ένα δώρο. Τον γυμνό, ποιητικό Μοράβια.

Κυκλοφορώντας 33 από τα τελευταία του ποιήματα, εκείνα που και στα ιταλικά γράμματα εμφανίστηκαν στην αυγή της νέας χιλιετίας. Διατηρώντας μάλιστα και το ίδιο επίμετρο της ιταλικής έκδοσης, το υπογράφει η Αλεσσάντρα Γκραντέλις και μας ενημερώνει για τα πάντα.

Για το πόσο ψηλά είχε ο ίδιος ο Μοράβια τους ποιητές και την ιερή ποίηση, για το πόσο είχε να μετανιώνει που σε αυτή τη μία ζωή του δεν επέλεξε τον δικό της δύσβατο δρόμο. «Ο ποιητής είναι ιερός» τόνιζε στον επικήδειο για τον Παζολίνι τον φίλο του. «Ποιητές δεν υπάρχουν πολλοί στον κόσμο- έλεγε- τρεις ή τέσσερις μόνο γεννιούνται μέσα σε έναν αιώνα».

Τα ποιήματά του ο Μοράβια τα αποκαλεί «προσωπικά ποιήματα». Και σ’ αυτά ο Μοράβια για πρώτη φορά μένει γυμνός, «χωρίς τα ρούχα των πολλών πρωταγωνιστών του», εξ ου και «Ο απελπισμένος» και «Ο γυμνός άνδρας».

 

Ο ΑΠΕΛΠΙΣΜΕΝΟΣ

Είμαι απελπισμένος

από πάντα

αλλά η απελπισία

δεν θα έπρεπε να είναι

μια συνήθεια

επομένως

δεν μένει

παρά να πάω

μέχρι το τέρμα

εκεί κάτω

από όπου

δεν μπορεί κανείς να επιστρέψει.

 

Η υπέροχα στοιχειοθετημένη από τον Πέτρο Μιχάλη και επιμελημένη από την Διώνη Δημητριάδου έκδοση, είναι δίγλωσση, σε μετάφραση από τα ιταλικά της Έφης Ζερβού.

«Η ποίηση του Μοράβια είναι αναμφίβολα αφηγηματική», σημειώνει η Αλεσσάντρα Γκραντέλις, «ακόμα και όταν ο λόγος θρυμματίζεται με στίχους- λέξεις που παραπέμπουν στον Ουνγκαρέττι» ποιητή αγαπημένο του. Σ’ αυτό «Το θέατρο του κόσμου» ο Μοράβια έχει μια μεγάλη αγωνία, να καταλάβει:

 

ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

Ο κόσμος

μου φαίνεται

ένα σκηνικό κακοζωγραφισμένο

ξηλωμένο

και ανεμοδαρμένο

για ένα θέατρο

παράλογο

θα ήθελα να γκρεμίσω

το σκηνικό

να ριχτώ

στην άλλη πλευρά

να δω

τι υπάρχει

πίσω από τη σκηνή

του κόσμου.

 

Αλμπέρτο Μοράβια

 

Θα μπορούσε να πει κανείς ότι η Ποίηση του Μοράβια είναι η δική του Περίληψη του κόσμου. Όλα τα απαντημένα και τα αναπάντητα. Ο συγγραφέας, ο ποιητής, γυμνός καθαρός και διάφανος, χωρίς προσωπεία και δίχως φτιασίδια. Με τα εντελώς απαραίτητα. Στον ουρανό του τίποτα με τα απαραίτητα, όπως θα έλεγε και η δική μας Κατερίνα (Αγγελάκη- Ρουκ).

Ο γνωστός μας Μοράβια

 

Η ΠΛΗΞΗ

Έπληττα
όλη μου τη ζωή
μέχρι που έγραψα την Πλήξη
και έπειτα
μετά την Πλήξη
συνέχισα
να πλήττω.

 

Αλλά και ο άγνωστος:

Ο ΠΟΙΗΤΗΣ

Θα ήθελα

να ήμουν

ένας ποιητής

δεν υπήρξα

παρά ένας μυθιστοριογράφος

τόσο το χειρότερο

για εμένα

έκανα λάθος

στη μόνη

ζωή

που μου δόθηκε

να ζήσω

εκτός κι αν το να είσαι

ποιητής

είναι ακριβώς αυτό

να φοβάσαι

ότι δεν είσαι.

 

Ένας Μοράβια γυμνός, καθαρός, διάφανος και σαφής, με όσα υπήρξε, όσα κατάλαβε και πόθησε, η δική του «ψίχα της μεταλαβιάς» είναι αυτή ακριβώς η στερνή ποίησή του.

 

Καθαρά για την ιστορία, ο Αλμπέρτο Μοράβια (1907-1990) γεννήθηκε και πέθανε στη Ρώμη, που είναι το σκηνικό των περισσότερων βιβλίων του. Πρόκειται για έναν από τους σημαντικότερους σύγχρονους συγγραφείς της Ιταλίας: ο Μοράβια έγραψε μέσα στο περιβάλλον του μεταπολεμικού ρεαλισμού χωρίς να ταυτιστεί με κανένα λογοτεχνικό κίνημα, δημιουργώντας, μάλλον, ο ίδιος σχολή με το έργο του. Το 1929 εκδόθηκε στο Μιλάνο το πρώτο του μυθιστόρημα, “Οι αδιάφοροι”, μια ρεαλιστική περιγραφή της μεσαίας τάξης, που έγινε μπεστ σέλερ και αργότερα μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο με πρωταγωνιστή τον Ροντ Στάιγκερ. Με τα επόμενα μυθιστορήματά του επιχείρησε να σχολιάσει την κατάσταση των πραγμάτων στην Ιταλία κατά τη διάρκεια του φασισμού, προκαλώντας το θρησκευτικό και πολιτικό κατεστημένο της εποχής. Η κοινωνική αλλοτρίωση, το σεξ χωρίς αγάπη, η συχνά αξιολύπητη εικόνα του ανδρικού φύλου, το οιδιπόδειο σύμπλεγμα, η συναισθηματική ανικανότητα, τα προβλήματα του σύγχρονου ζευγαριού και η απομόνωση αποτελούν μερικούς από τους θεματικούς άξονες στα μυθιστορήματα “Αγκοστίνο”, 1944, “Μια γυναίκα από τη Ρώμη”, 1947, “Η ανυπακοή”, 1948, “Ο κομφορμιστής”, 1951, “Η χωριάτισσα”, 1957, “Η πλήξη”, 1960. Έγραψε, επίσης, νουβέλες, σενάρια και συλλογές διηγημάτων. Πολλά βιβλία του μεταφέρθηκαν στον κινηματογράφο (όπως τα “Μια γυναίκα από τη Ρώμη”, το 1954, από τον Λουίτζι Τζάμπα, “Αγκοστίνο”, το 1962, από τον Μάουρο Μπολονίνι, “Η περιφρόνηση”, το 1963, από τον Ζαν-Λυκ Γκοντάρ, “Η πλήξη”, το 1963, από τον Νταμιάνο Νταμιάνι, “Οι αδιάφοροι”, το 1964, από τον Φραντσέσκο Μαζέλι, “Ο κομφορμιστής”, το 1970, από τον Μπερνάρντο Μπερτολούτσι, κ.ά.), καθώς διακρίνονται από καθαρά “κινηματογραφικές” αρετές: απλό αφηγηματικό στιλ, δυνατή πλοκή, καίριες ψυχολογικές παρατηρήσεις και αυθεντικούς χαρακτήρες.

 

Υγ. «Η ψίχα της μεταλαβιάς» είναι τίτλος σε βιβλίο του Γιώργου Σκαμπαρδώνη.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top