Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Ξένο σώμα, μια μαρτυρία εκ των έσω
31/01/2023, 11:37 μμ

Ξένο σώμα, μια μαρτυρία εκ των έσω

Γράφει η Σοφία Διονυσοπούλου //

 

ΞΕΝΟ ΣΩΜΑ: Διηγήματα, ποιήματα δοκίμιο από 44 γυναίκες, Εκδόσεις: Κοινωνία των Δεκάτων, 2022, σελ: 155

 

Το βιβλίο «Ξένο σώμα», σε επιμέλεια Χρύσας Φάντη, δεν είναι ανθολογία, είναι πολιτική πράξη. Σε μια ανθολογία ο υπεύθυνος διαλέγει κείμενα και λογοτέχνες, με κάποιον τρόπο παρουσιάζει ό,τι θεωρεί σημαντικό και παραλείπει ό,τι δεν εμπίπτει στα δικά του κριτήρια ποιότητας ή στις προτιμήσεις του.

Το «Ξένο σώμα» απέχει πολύ από κάτι τέτοιο. Είναι θεματικό, δεν σταχυολογούνται όμως από την επιμελήτρια τα κείμενα, αλλά παραγγέλνονται από αυτήν, εκτός από κάποια λίγα, ήδη υπάρχοντα, που οι δημιουργοί τους κρίνουν ότι ταιριάζουν στο θέμα και τα προσφέρουν. Πρόκειται για ένα συλλογικό έργο και ως τέτοιο πρέπει να διαβάζεται.

Η Φάντη απευθύνθηκε σε πολλές πεζογράφους ή ποιήτριες, από τις οποίες δέχτηκαν να συμμετάσχουν 44, αριθμός αρκετά ικανός ώστε να σχηματιστεί ένα παζλ, όχι λογοτεχνικών κειμένων από γυναίκες, αλλά ενός αντιπροσωπευτικού δείγματος της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας που τυγχάνει να το έχουν γράψει γυναίκες.

Σε ένα τέτοιο εγχείρημα θεωρώ ότι δευτερεύοντα ρόλο παίζει η κριτική ─εκτός αν είναι αυστηρά θεωρητική ή εντελώς αναλυτική και μιλά για όλα τα κείμενα─ και πρωτεύοντα η προσπάθεια απάντησης στο παρακάτω ερώτημα: Γιατί ένα τέτοιο βιβλίο; Γιατί ένα βιβλίο γραμμένο μόνο από γυναίκες;

Το ερώτημα το έθεσα πρώτα στον εαυτό μου όταν μου ζητήθηκε να γράψω ένα ποίημα. Η αρχική μου αντίδραση ήταν αρνητική διότι απορρίπτω παντελώς τη θεωρία περί γυναικείας γραφής μαζί με τη συνεπακόλουθη περιθωριοποίηση που δημιουργεί, και, μια τέτοια προσπάθεια, στην καθαρά ανδροκρατούμενη ως προς τις αντιλήψεις και όχι απαραίτητα μόνο ως προς το φύλο κριτικογραφία, εύκολα μπορεί να χαρακτηριστεί πρώτα γυναικεία και μετά συγγραφική. Παρόλα αυτά, οι καθαρές προθέσεις και ο ζήλος της Φάντη με έκαναν να δεχτώ και, εκ των υστέρων, αισθάνομαι ευτυχής. Εξηγούμαι: διαβάζοντας τώρα το βιβλίο, το οποίο είναι χωρισμένο σε δύο μέρη ─διηγήματα και ποιήματα με ιντερλούδιο ένα θεωρητικό κείμενο που αποτελεί εκ φύσεως εισαγωγή στην ποίηση─, συνειδητοποιώ ότι ακούγεται σαν μια κραυγή, ή καλύτερα πολλές, όπως συμβαίνει ακριβώς σε μια διαδήλωση, άλλοτε εν χορώ, άλλοτε σόλο, κραυγή που δηλώνει μια συνολική παρουσία, ένα αίτημα, ένα «είμαι εδώ».

Εύλογα προκύπτει εδώ το επόμενο ερώτημα : Και γιατί να δηλώσει κάποιος ότι είναι εδώ; Θα έπρεπε η παρουσία του στα γράμματα να αρκεί από μόνη της. Θα έπρεπε, ναι. Όπως και πολλά άλλα. Να μην υπήρχαν άστεγοι. Να μην οδηγούνταν στη φτωχοποίηση ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι. Να λειτουργούσαν οι θεσμοί. Η δημοκρατία να μην καταντούσε μια κουρελιασμένη παντιέρα. Η πολιτεία να σεβόταν τους καλλιτέχνες. Να υπήρχε περίθαλψη για όλους. Να να να. Και, για να έρθουμε στο θέμα μας, να μην υποτιμούνταν, υποσκελίζονταν, ευνουχίζονταν, αγνοούνταν, κακοποιούνταν και και και ο μισός πληθυσμός της γης, δηλαδή οι γυναίκες. Να μη θεωρούνταν, σε κάθε έκφανση της ζωής, ξένο σώμα, παρείσακτο, υποδεέστερο. Να μην πετούσαν, στο καλλιτεχνικό αυτό ξένο σώμα, πού και πού το κοκαλάκι ενός βραβείου ή το καροτάκι μιας κριτικής, έτσι για ξεκάρφωμα ή στα πλαίσια του παγκόσμια γελοίου πολιτικώς ορθού.

Αυτή είναι για μένα η μεγαλύτερη αξία τούτου του βιβλίου. Γιατί η καθεμιά μας τι είναι το ξέρει. Εδώ όμως δηλώνουμε ένα «είμαστε εδώ, είμαστε ορατές, πάρτε θέση». Και επειδή τα πράγματα έχουν πάντοτε δύο όψεις, όσο μεγαλύτερη είναι η αξία του τόσο θλιβερή είναι και η ύπαρξή του. Γιατί ένα τέτοιο βιβλίο δεν θα έπρεπε να χρειάζεται σε καμία χώρα το 2023. Δυστυχώς όμως χρειάζεται, είμαι περήφανη που βρίσκομαι στις σελίδες του και άλλο τόσο περήφανη για τις υπόλοιπες 43 ομότεχνές μου και για το ξεχωριστό σύμπαν της καθεμιάς:

ΔΙΗΓΗΜΑ: Φωτεινή Βασιλοπούλου, Τζούλια Γκανάσου, Ελένη Γκίκα, Φανή Δημητρακούδη, Διώνη Δημητριάδη, Παναγιώτα Δημοπούλου, Αρχοντούλα Διαβάτη, Μαριάνα Ευαγγέλου, Χριστίνα Καράμπελα, Λένα Κορομηλά, Ελένη Κοφτερού, Μάρτυ Λάμπρου, Εύα Μ. Μαθιουδάκη, Μαρία Μαμαλίγκα, Ελένη Μπουκαούρη, Χαρά Νικολακοπούλου, Κατερίνα Παπαντωνίου, Βάσω Σπηλιοπούλου, Αλίκη Στελλάτου, Νατάσσα Στεφάνου, Κωνσταντία Σωτηρίου, Γεωργία Τάτση, Μάχη Τζαβέλα, Βίκυ Τσελεπίδου, Λίλια Τσούβα, Χρύσα Φάντη

ΔΟΚΙΜΙΟ: Ανθούλα Δανιήλ

ΠΟΙΗΣΗ: Κούλα Αδαλόγλου, Πόπη Αρωνιάδα, Αναστασία Γκρίτση, Βίκυ Δερμάνη, Έφη Καλογεροπούλου, Έλσα Κορνέτη, Χλόη Κουτσουμπέλη, Ευτυχία Αλεξάνδρα Λουκίδου, Κλεοπάτρα Λυμπέρη, Ευφροσύνη Μαντά Λαζάρου, Αλεξάνδρα Μπακονίκα, Ασημίνα Ξηρογιάννη, Μαργαρίτα Παπαγεωργίου, Μόνα Σαββίδου Θεοδούλου, Έλενα Τουμαζή Ρεμπελίνα, Λίνα Φυτιλή.  

 

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top