Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Η Αντιγόνη του Ανούιγ
11/09/2019, 10:23 πμ

Η Αντιγόνη του Ανούιγ

Γράφει η Ασημίνα Ξηρογιάννη //

 

«Αντιγόνη», Ζαν Ανούιγ , Μετάφραση: Στρατής Πασχάλης, εκδ. Γκόνης, 2016, σελ. 96

 

Ο Ανούιγ επηρεασμένος από ένα σημαντικό έργο της αρχαίας ελληνικής δραματουργίας, την Αντιγόνη του Σοφοκλή, καταθέτει την δική του Αντιγόνη.

Η αρχαία Αντιγόνη είναι μια γνήσια λαϊκή ηρωίδα, πολύ μπροστά από την εποχή της, έχει το σθένος να αντιταχθεί στον μονολιθικό θείο της, τον Κρέοντα, που αντιπροσωπεύει τους ισχυρούς νόμους τους κράτους. Η εμμονή της να θάψει τον αδερφό της ταιριάζει απόλυτα με τον αξιακό της κόσμο. Οι άγραφοι ηθικοί νόμοι είναι πάνω απ’ όλα. Εκείνη η φράση που την χαρακτηρίζει είναι η περίφημη φράση: «Εγώ γεννήθηκα για ν’ αγαπώ κι όχι για να μισώ.»

Και στο έργο του Ανούιγ η Αντιγόνη συμβολίζει την αντίσταση προς κάθε μορφή παράνομης εξουσίας, καταγγέλλει καθετί φασιστικό και απολυταρχικό. Τίθεται υπέρ των μεγάλων ιδανικών και του ιδεαλισμού. Το έργο γράφτηκε το 1942 και αυτό το στοιχείο δίνει πολλές πληροφορίες για το ποιόν του.

Πρώτα εμφανίζεται ο Πρόλογος προσωποποιημένος. Ανοίγει το έργο και κατατοπίζει επαρκώς τον αναγνώστη /θεατή, αναφερόμενος σε όλα τα πρόσωπα του έργου. Ακόμα, προσωποποιημένη κατά κάποιο τρόπο παρουσιάζεται και η Πολιτεία μέσω των φρουρών. Ο δε Κρέων εμφανίζεται ως πολιτικός άρχων και αναφέρεται στην άσκηση εξουσίας ως επάγγελμα. Άλλωστε, πριν να γίνει ο ίδιος βασιλιάς, αγαπούσε τη μουσική και τα βιβλία. Χαρακτηριστική είναι η εκτενέστατη σκηνή Αντιγόνης-Κρέοντα, πάνω από 580 στίχοι, στην οποία ο τρυφερός θείος προσπαθεί με όλες του τις δυνάμεις να σώσει τη μικρή του ανιψιά, αλλά εκείνη δεν θέλει να σωθεί, επιδιώκει το σκάνδαλο που θα είναι αναπόφευκτο. Υπάρχει πάλι και η σύγκρουση των δύο γενεών. Η Αντιγόνη είναι ασυμβίβαστη, αλλά είπαν κάποιοι ότι αυτή της η συμπεριφορά δεν προκύπτει -όπως στο έργο του Σοφοκλή- από μια υπέρτατη Ιδέα. Αντίθετα, μοιάζει σαν παιδικό καπρίτσιο και γενικά το έργο αποδεικνύεται κατώτερο από την πηγή της έμπνευσής του.

Το θεϊκό στοιχείο που κυριαρχεί στον Σοφοκλή εδώ μοιραία απουσιάζει γιατί είναι άλλο το εξωτερικό πλαίσιο και οι συνθήκες. Υπάρχει και σε αυτήν την Αντιγόνη, το αντίβαρό της. Η Ισμήνη, η δειλή, η αντιηρωίδα του αρχαίου τραγικού. Όμως η Ισμήνη του Ανούιγ είναι μεγαλύτερη ηλικιακά και αλλιώς συνδιαλέγεται με την «μικρή» Αντιγόνη, την οποία η τροφός της λατρεύει.

Η Ευρυδίκη πάλι, η γυναίκα του Κρέοντα είναι εντελώς αποστασιοποιημένη, περνά τον καιρό της πλέκοντας συνεχώς. Είναι σαν πρόσωπο «διακοσμητικό» και δεν πείθει ιδιαίτερα.

 

Ζαν Ανούιγ

 

Ναι, κάποιοι θεωρούν το έργο ως δυσφήμηση του πρωτοτύπου, αλλά πιστεύουμε ότι είναι κάπως αυστηρός αυτός ο χαρακτηρισμός. Ο Ανούιγ προκάλεσε αίσθηση εμφανίζοντας μια νέα Αντιγόνη που έχει όλη τη ζωή μπροστά της αλλά την πετάει στα σκουπίδια για τα πιστεύω της. Η μικρή, αδύνατη, μελαμψή, κακοχτενισμένη Αντιγόνη. Που η Ισμήνη την αποκαλεί «τρελή και αυταρχική», ενώ η παραμάνα δεν διστάζει να την χαρακτηρίσει ποικιλοτρόπως: «ξεροκέφαλη», «άθλιο κορίτσι», «υποκρίτρια», «υπερήφανη» και άλλα. Ίσως και να ‘ναι λίγο αγοροκόριτσο, αφού δεν βάζει κοκκινάδι, δεν είναι διόλου φιλάρεσκη, και το πείσμα της είναι τεράστιο.

Είναι σημαντικό να εξετάσει κανείς πώς ο Ανούιγ φίλτραρε το κλασικό αυτό έργο. Εκ των πραγμάτων, επειδή είναι προορισμένο για θεατές άλλων εποχών, έχει βάλει νέα στοιχεία και έχει διαχειριστεί αλλιώς το υπάρχον υλικό. Και οι συγκρίσεις ωστόσο πάντα θα υπάρχουν!

Αλλά γεγονός είναι ότι, παρόλο που δεν διαθέτει τη φρίκη και την μεγαλοπρέπεια της σοφόκλειας Αντιγόνης, ωστόσο περνάει μηνύματα μέσα από άλλης υφής ισορροπίες. Ο Κρέων μένει και δω μόνος, μπαίνει στο ανάκτορο άδειος ψυχικά για να περιμένει τον θάνατο που πλησιάζει, αν και έχει εμφανιστεί πιο ήπιος και μυαλωμένος από τον αρχαίο προκάτοχό του.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top