Fractal
Home / ΒΙΒΛΙΟ / Sapere aude: Ποιήματα της ιταλίδας Alda Merini
25/08/2021, 9:52 πμ

Sapere aude: Ποιήματα της ιταλίδας Alda Merini

Γράφει ο Κωνσταντίνος Μούσσας //

 

 

 

 

«Η μοίρα μας φίλησε για να μας εγκαταλείψει»[1]

                                                                    Alda Merini

 

Η μεταφράστρια και καθηγήτρια νεοελληνικής και ιταλικής φιλολογίας, Ευαγγελία Πολύμου[2] με αξιοθαύμαστη προσοχή, κόπο και επιμονή στην επιλογή των λέξεων μας παραδίδει σε έναν τόμο, ο οποίος κατά μια έννοια αποτελεί μια ανθολογία, λογοτεχνικές όψεις και εικόνες της σπουδαίας Ιταλίδας ποιήτριας Alda Merini. Ποιήματα από τις εμβληματικές συλλογές «Τα Άγια Χώματα», «Η αλήθεια. Το ημερολόγιο μιας αλλιώτικης», «Οι μάνες δεν αποζητούν τον παράδεισο» κ.α από όλες τις περιόδους δημιουργίας της ποιήτριας που αποκαλύπτουν στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό το εύρος και τη δύναμη των συναισθημάτων της Merini. Ακόμα και όσοι δεν έχουν εξοικειωθεί με την ιταλική ποίηση και λογοτεχνία, διαβάζοντας τον σύντομο αλλά ουσιαστικό πρόλογο της Πολύμου, θα κατανοήσουν τη σημασία όχι μόνο της συγκεκριμένης δημιουργού, αλλά και την λογοτεχνική ατμόσφαιρα της εποχής της, τα ερεθίσματα και τις επιρροές της, την ανθρώπινη πλευρά μιας εκρηκτικής γυναίκας που αγαπούσε τη ζωή, τον έρωτα, τις απογοητεύσεις και τα δυνατά βιώματα και πάντως δεν φοβόταν τον θάνατο.

Θα ήταν σχεδόν αδύνατο να κατανοήσουμε τον ποιητικό λόγο τέτοιων πνευματικών μεγεθών, δίχως να έχουμε  πριν μια αληθινή εικόνα για την προσωπικότητα τους. Χωρίς υπερβολές και «υμνολογίες», αλλά με γνώμονα την ουσιαστική καταγραφή και συσχέτιση με πρόσωπα και ιστορικά γεγονότα. Πώς αλλιώς να καταλάβει κανείς στίχους, νοήματα, λεκτικές αποχρώσεις  αλλά και ιδιοτροπίες στην έκφραση και στη μουσικότητα;

Σπουδαίο λοιπόν το πόνημα της Πολύμου, απολύτως απαραίτητο σε όσους αγαπούν την ποίηση αλλά και μια εκδοτική παρακαταθήκη των εκδόσεων 24 Γράμματα. ΚΜ

 

 

Θα ήθελα να σταματήσω να γράφω

 

Θα ήθελα να σταματήσω να γράφω,

λέξη να μην ξαναπώ,

όμως η ποίηση είναι σαν γρύλος

που τραγουδά μες στο κεφάλι μου

και σαν γρύλος επίμονος

Χαράζει τους τοίχους.

Θα ΄θελα να πάψω να κοιμάμαι,

να τρέχω πάνω στα υψίπεδα,

αλλά μόλις πάω να ξεφύγω, ο γρύλος

γυρνά και κυνηγάει την καρδιά μου.

 

 

Παιδί

 

Παιδί, αν βρεις τον χαρταετό της φαντασίας σου

δέσε τον με τη νοημοσύνη της καρδιάς.

 

Θα δει να ξεφυτρώνουν κήποι μαγεμένοι

κι η μάνα σου θα γίνει ένα δεντρί

που θα σε σκεπάσει με τα φύλλα του.

 

Κάνε τα χέρια σου δυο άσπρα περιστέρια

παντού να φέρουν την ειρήνη

και την τάξη των πραγμάτων.

 

Μα προτού μάθεις να γράφεις

κοιτάξου στο νερό των αισθημάτων.

 

 

Σκέψη, εγώ άλλα λόγια δεν έχω

 

Σκέψη, εγώ άλλα λόγια δεν έχω.

Όμως τι εισ’ εσύ στην ουσία;

Κάτι που άλλοτε δακρύζει

κι άλλοτε χαρίζει φως.

Σκέψη, πού έχεις τις ρίζες σου;

Στην τρελή μου ψυχή

ή στην κατεστραμμένη μου μήτρα;

Είσαι τόσο αδίστακτη και παμφάγα,

καταβροχθίζεις κάθε απόσταση

έλα και πες μου να στραφώ

ακριβώς όπως έπραξε κάποτε ο Ορφέας

αντικρίζοντας την Ευρυδίκη του,

μήπως μπορέσω και σε χάσω

μέσα στο άντρο της τρέλας.

 

 

Όποιος τον θάνατο φοβάται

 

Βαρυγκωμάει όποιος τον θάνατο φοβάται.

Ένα μουσικό περιγιάλι είν’ ο θάνατος,

η καμπύλη του στήθους της αγαπημένης.

χώρος δεν υπάρχει ανάμεσα στον άνθρωπο και στον θάνατό του.

Μονάχα καρδιοχτύπι του εχθρού που γελάει.

 

 

Δρασκελιά τη δρασκελιά

 

Δρασκελιά τη δρασκελιά

βήμα το βήμα

φτάνω στον δαίμονα του ελέους,

εκείνον που μ’ εξυμνεί, με νουθετεί, με αφανίζει.

Δαίμονας της αλόγιστης θυσίας,

ένας άγγελος δίχως φως.

Και η γη που φλέγεται στο στόμα μου

δεν είναι προσευχή

δαι το στόμα που καίει στα χέρια μου

δεν είναι γη.

 

 

Οι μάνες δεν αποζητούν τον παράδεισο (2009)

 

Μια μέρα φύγαμε,

θέλαμε να πάμε μακριά

σε μι’ ακροθαλασιά

και δεν καταλάβαμε

πως το να πεθαίνεις μες στην άμμο

ρίζες δεν αφήνει.

Πάνω στους τάφους ανθίζουνε τα κρίνα

όμως στον τάφο της αγάπης μας

ούτε το στάρι δεν θ’ ανθίσει

εμείς, άρτος δεν θα γίνουμε ποτέ

δεν κοινωνήσαμε με τους πάντες

και κανένας δεν ξέρει το μυστικό μας

πως η μοίρα μας φίλησε

για να μας εγκαταλείψει.

 

 

_________

 

[1] Alda Merini.
Η Άλντα Μερίνι, γεννήθηκε στο Μιλάνο, στις 21 Μαΐου 1931, σε μια ήσυχη οικογένεια όπου ο πατέρας δούλευε στις Γενικές ασφάλειες, η μητέρα ασχολούνταν με τα οικιακά. Η Άλντα φοίτησε από νεαρή κοπέλα στις επαγγελματικές σχολές στο ινστιτούτο Laoura solera Mantegazza και μαζί μελέτησε και πιάνο, όργανο το οποίο θα μυθοποιηθεί πολλές φορές μέσα στην ποίηση της. Τα πρώτα της ποιήματα τα γράφει στα δεκαπέντε της χρόνια και η πρώτη επαφή με την λογοτεχνία υπήρξε η Σιλβάνα Ροβέλλι, εξαδέλφη της Άντα Νέγκρι, η οποία έδωσε κάποια ποιήματα στον Άντζελο Ρομανό, που με τη σειρά του τα έδωσε στον Τζιακίντο Σπανιολέττι, ο οποίος είναι ο πρώτος που ανακάλυψε την ποιήτρια. Το έργο της κέρδισε την προσοχή και τον θαυμασμό άλλων Ιταλών συγγραφέων, όπως ο Giorgio Manganelli, ο Salvatore Quasimodo και ο Pier Paolo Pasolini. Πέθανε στο Μιλάνο 1/11/2009.

 

[2] Η Ευαγγελία Πολύμου σπούδασε Νεοελληνική και Ιταλική Φιλολογία και Μετάφραση-Μεταφρασεολογία στα Πανεπιστήμια της Θεσσαλονίκης, των Αθηνών, της Φλωρεντίας και της Περούτζια. Έχει στο ενεργητικό της μία πλούσια συνεργασία με λογοτεχνικούς ιστότοπους σε Ελλάδα και Ιταλία, όπως «La dimora del tempo sospeso», «Iris di Kolibris», «Iris News», «Perigeion», «Ποιείν», «Bibliotheque», όπου έχουν δημοσιευθεί κείμενα, συνεντεύξεις και μεταφράσεις της.

Στην Ιταλία έχουν κυκλοφορήσει σε μετάφραση της Πολύμου η ποιητική συλλογή του Simone Di Biasio «Partita. Penelope / Η Φυγή της Πηνελόπης» (εκδ. Fusibilia, 2016) και η συλλογή του Francesco Tomada «Non si puo imporre il colore a una rosa / Δεν επιβάλλεται το χρώμα σ’ ένα ρόδο» (εκδ. Carteggi Letterari, 2019).

Στην Ελλάδα έχουν εκδοθεί σε μετάφραση της Ευαγγελίας Πολύμου:

– Giuseppe Ungaretti Κείμενα για την ποίηση (Σοκόλη 2007)
– Οι καλύτερες μου φλέβες (Εκδόσεις 24 γράμματα 2020) όπου εκτός από τη μετάφραση και την ανθολόγηση έχει και βιο-βιβλιογραφικά επίμετρα για τον κάθε ανθολογούμενο ποιητή-ποιήτρια.
– της «Vittorio Sereni, Η Κόρη Των Αθηνών» (εκδ.Κουκούτσι, 2020) που περιλαμβάνει εισαγωγή-μετάφραση-κριτικό σχολιασμό-επίμετρο από την Ευαγγελία.
– Στις Γειτονιές της Πεσκάρα» (Μετάφραση διηγημάτων του Gabriele D’Annunzio) (εκδ. Bibliotheque 2020)
– «Πιραντέλλο: Δύο Προσωπεία» (εκδ. Bibliotheque 2020)
Antonia Pozzi  Ο θάνατος των αστεριών. (Ενύπνιο 2021) Εισαγωγή-Μετάφραση Άννα Γρίβα και Ευαγγελία Πολύμου

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top