«Το δράμα έχει άπειρες εκφάνσεις, και οι άνθρωποι έχουν την τάση να θεωρούν ως πεπρωμένο τους μόνο αυτό που στο τέλος τους συνθλίβει»

Γράφει η Άννα Ρω //

Νίκος Δημητρόπουλος «Ο οφειλέτης», εκδ. ΚΨΜ, σελ.182

Ο Νίκος Δημητρόπουλος, όπως ο Καμύ στο αφήγημά του «Ο Ξένος», δημιουργεί ένα πρόσωπο με ένα ισχυρό χαρακτηριστικό δια μέσου του οποίου διαχέονται στην μυθιστορηματική ατμόσφαιρα όσα η πραγματικότητα απεμπολεί.
Ο οφειλέτης ζει στο τώρα, προέρχεται από μια κουστωδία παράλογων εποχών, και προσπαθεί να ισορροπήσει προχωρώντας προς ένα δυστοπικό μέλλον. Βαδίζει υπό το βλέμμα ενός δυνατού αφηγητή – του συγγραφέα – ο οποίος αποσκοπεί στην απογύμνωση ενός σύγχρονου φαινομένου που δεν είναι άλλο από την αποκαθήλωση της ανθρώπινης οντότητας. Η πρώτη υπόνοια που υποψιάζει τον αναγνώστη για αυτό το εγχείρημα είναι η έλλειψη ονόματος του κεντρικού προσώπου της αφήγησης, το οποίο προσφωνείται όχι με το όνομά του αλλά ως οφειλέτης, ως ο ένας των συμβαλλομένων μια δανειακής σύμβασης. Από την αρχή της αφήγησης γίνεται ξεκάθαρη, μέσα από μια φράση – κλειδί, η κατάσταση την οποία βιώνει το κεντρικό δρών πρόσωπο.

«Έδωσε μια σύντομη μάχη με τη μνήμη προσπαθώντας να ανακαλέσει τον εφιάλτη που είχε αναστατώσει τον ύπνο του…»

Ο οφειλέτης, σελ., 9

Ο Οφειλέτης βρίσκεται στη δεινή θέση της πτώχευσης. Όλα τα γεγονότα σκιαγραφούν αυτή την κατάσταση: οι συνεχόμενες οχλήσεις των δανειστών, οι απειλές της σπιτονοικυράς του, η επιθετική στάση της πρώην γυναίκας του, το άδειο του ψυγείο. Πώς συνέβη αυτό; Παχιά αχλή σκεπάζει τα αίτια. Δεν ξέρουμε τι συνέβη σε αυτόν τον άνθρωπο, παρά μόνο ότι είναι το δόλωμα στα στυγερά δόντια ενός κήτους, αν θα μπορούσε να ονομαστεί έτσι ένας χρηματοοικονομικός μηχανισμός και κατ` επέκταση το στυγνό καπιταλιστικό σύστημα που τον δημιούργησε. Πώς έφτασε όμως ο οφειλέτης στο σημείο του υπερχρεωμένου δανειολήπτη; Σίγουρα το πένθος για τον θάνατο του πατέρα του, όπως μας αναφέρει ο αφηγητής, υπήρξε ο καταλύτης που επηρέασε την ψυχική του πτώση αλλά αυτό το γεγονός από μόνο του, δεν θα μπορούσε να επηρεάσει σε τέτοιο βαθμό την οικονομική του κατάσταση και να την καταστήσει μη αναστρέψιμη.
Άλλα είναι τα αίτια:

« Η χελώνα προπορεύεται του Αχιλλέα κατά δέκα στάδια. Αν υποτεθεί τώρα ότι τόσο η χελώνα όσα και ο Αχιλλέας κινούνται με σταθερή ταχύτητα, τότε συνάγεται ότι η χελώνα θα βρίσκεται πάντα μπροστά από τον Αχιλλέα κι ότι η διαφορά μεταξύ τους απόστασης ολοένα και θα μειώνεται, αλλά ποτέ, μα ποτέ, ο Αχιλλέας δεν θα την προσπεράσει. Ο Αχιλλέας πάντα θα υπολείπεται, παρότι η μεταξύ τους απόσταση θα μειώνεται επ` άπειρον.»

Ο οφειλέτης, σελ., 76

Από το παράδοξο του Ζήνωνα, το οποίο αναφέρεται στο σημείο όπου ο Οφειλέτης έχει αποφασίσει να βρει την αρχή του νήματος ελπίζοντας ότι έτσι θα φτάσει στην έξοδο του δανειακού του λαβύρινθου στα τείχη του οποίου έχει εγκλωβιστεί, επιβεβαιώνεται πως αυτή ή έξοδος δεν υπάρχει. Όσο κι αν ο χρεώστης εντείνει την προσπάθειά του να ανακαλύψει το ύψος του δανεισμού για να το βάλει σε μια τάξη, η απάντηση είναι μία:

«Πάντα θα χρωστάτε. Εις τους αιώνας των αιώνων!

Ο οφειλέτης, σελ., 76

Η αφήγηση ακροβατεί με δεξιοτεχνία μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας, σηματοδοτώντας έναν κόσμο εξωφρενικά απάνθρωπο και καταστροφικό, τόσο στο σήμερα όσο και στο μέλλον.

«…η κάθε λογής δημιουργία απαιτούσε ασύλληπτο κόπο και υπομονή, ενώ η καταστροφή επερχόταν συνήθως εν ριπή οφθαλμού.»

Ο οφειλέτης, σελ., 99

Ο αναγνώστης παρακολουθεί τη διαδρομή τής τραγικής φιγούρας του ήρωα, καθώς διανύει αυτόν τον κόσμο, μέσα από μια αφοπλιστική γκρο πλαν διήγηση και ανακαλύπτει πως, ο οφειλέτης δεν είναι απλά ένας όρος σε μια δανειστική σύμβαση. Η υπόσταση του διέπεται από το βάρος της οφειλής ως υποχρέωση προς το εκάστοτε αξιακό σύστημα το οποίο βασίζεται επάνω του για να αναπτυχθεί και να εξαπλώσει τις ρίζες του σε όλα τα πεδία της ανθρώπινης λειτουργίας. Στον νου, το σώμα, τη κοινωνική θέση. Λειτουργεί ως ένα σαρκοβόρο κτήνος κατασπαράζοντας κάθε αυτονομία της ανθρώπινης οντότητας καθιστώντας την ένα αυτοματοποιημένο γρανάζι στον μηχανισμό του ολοκληρωτισμού. Ο οφειλέτης νιώθει την έντονη περιφρόνηση και απαξίωση η οποία αποδιοργανώνει σταδιακά την ταυτότητά του.

«Διέκρινε πάνω στο αποθηριωμένο πρόσωπο του χρεώστη εκείνη την πινελιά που διαφοροποιεί τον οργισμένο από τον παράφρονα και τον φονιά από τον εξεγερμένο. Ο οφειλέτης ήταν έτοιμος να διαβεί αυτή τη διαχωριστική γραμμή και να περάσει στην αντίπερα όχθη, σπάζοντας το απώτατο φράγμα της ανθρώπινης αυτοσυγκράτησης: το φόβο της τιμωρίας.»

Ο οφειλέτης, σελ., 100

Ο Νίκος Δημητρόπουλος σ’ αυτό το έργο στοχοποιεί τα κακώς κείμενα με έναν λόγο στηλιτευτικό και συγχρόνως αποστασιοποιημένο από πομπώδεις αναφορές και εκφράσεις, χωρίς καμιά διάθεση διδακτισμού. Η καθαρή, ομαλή γραφή του ψηλαφίζει προσεχτικά την ψυχοσύνθεση του ήρωα και αποδίδει με σαφήνεια, χωρίς τεχνητές επικλήσεις των αισθημάτων του αναγνώστη, την παρουσίαση της επινοημένης ιστορίας του. Αυτό δεν αφήνει τον αναγνώστη αδιάφορο, αντίθετα καλλιεργεί μια αίσθηση συμπόρευσης σε αυτή τη διαδρομή που δεν προσδιορίζεται χρονικά, αφού όλοι γνωρίζουμε ότι η ιστορία του οφειλέτη επαναλαμβάνεται με διάφορες παραλλαγές από τότε που η ανθρωπότητα εντάχθηκε στο σύστημα κατηγοριοποίησης και ταξινόμησης σε κοινωνικά στρώματα με άνισους όρους.
Θα ήταν παράλειψη να μην αναφέρουμε πως στις 224 σελίδες του βιβλίου, γίνεται έντονα εμφανής η παρουσία μιας διακειμενικότητας που καθιστά το κείμενο άκρως ενδιαφέρον, με αποτέλεσμα ο αναγνώστης εκτός από το φως που ρίχνει με τη διεισδυτική του ματιά στη τρέχουσα αφηγηματική ροή, να ανακαλύπτει πως: «στο κείμενο επιπλέουν διασωθέντα, από την εξιστόρηση άλλων ανθρώπινων ναυαγίων, ζητήματα που δυστυχώς, παραμένουν εσαεί άλυτα».
Τι συμβαίνει όμως στην παρούσα ιστορία; Τι θα απογίνει ο οφειλέτης μας η υπόθεση του οποίου, δεν θα αποφύγει να ενεργοποιήσει την κοιμισμένη ενσυναίσθησή μας;

«Ξεδίπλωσε τα χρόνια του, το ένα πίσω από τ` άλλο, και ξαφνικά η ζωή του του φάνηκε λίγη, απειροελάχιστη.»

Ο οφειλέτης, σελ., 90

Ο συγγραφέας αναδεύοντας παρελθόν, παρόν, μέλλον, πάνω και κάτω κόσμο, πραγματικά και μη γεγονότα, μας επιφυλάσσει χρησιμοποιώντας ένα ευφυές τέχνασμα, ένα απροσδόκητο τέλος του αφηγήματός του που λειτουργεί λυτρωτικά όχι μόνο για τον ήρωα αλλά και για τον αναγνώστη, ο οποίος έχει εισπνεύσει με μία και μόνο ανάσα αυτόν τον ευρηματικό, αξιοσημείωτο μυθιστορηματικό κόσμο και είναι βέβαιο πως, θα τον διατηρήσει αυτούσια εντυπωμένο στη συνείδησή του, αφού δεν σταματά φυλλομετρώντας τις σελίδες να σημειώνει αποσπάσματα τα οποία έχω την αίσθηση θα διαβάζονται ως «αποφθέγματα» από τις επόμενες γενιές.

Ακολουθεί ένα αντιπροσωπευτικό απόσπασμα αυτής της κατηγορίας

«Το καθετί εξιδανικεύεται υπό το πρίσμα της νοσταλγίας. Ακόμα και τα μικρά, καθημερινά πράγματα -ιδίως αυτά-ανάγονται αυτομάτως στη σφαίρα της ποίησης; Το πέταγμα των πουλιών, η καλή παρέα, η μυρωδιά του καφέ.»

Ο οφειλέτης, σελ., 178

Νίκος Δημητρόπουλος

 

Λίγα λόγια για τον συγγραφέα:

Ο Νίκος M. Δημητρόπουλος γεννήθηκε τον Ιούνιο του 1981 στην Αθήνα και είναι απόφοιτος της Ανωτέρας Σχολής Δραματικής Τέχνης του Θεάτρου Τέχνης «Κάρολος Κουν». Το θεατρικό του έργο «Οι καλοί λογαριασμοί» απέσπασε ομόφωνα το Β΄ βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα στον κρατικό διαγωνισμό συγγραφής θεατρικού έργου του Υπουργείου Πολιτισμού για το έτος 2016. Το θεατρικό του έργο «Στον πάγο» ανέβηκε τη σεζόν 2018-19 στο «Ιλίσια Βολανάκης», σε παραγωγή του θεάτρου «Ιλίσια» (σκηνοθεσία: Μαργαρίτα Γερογιάννη).

Έγραψε το κείμενο για την παράσταση «Επταπύργιο, ένας αιώνας σε μια μέρα», που ανέβηκε το καλοκαίρι του 2019, σε παραγωγή του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος (σκηνοθεσία: Εύη Σαρμή). Το θεατρικό του έργο «Σκέτη κοροϊδία» ανέβηκε τη σεζόν 2019-20, σε παραγωγή του Θεάτρου Αλεξάνδρεια (σκηνοθεσία: Βασίλης Κατσικονούρης). Διηγήματά του έχουν δημοσιευτεί και βραβευτεί, ενώ έχει συνεργαστεί με σκηνοθέτες και σεναριογράφους στη συγγραφή κινηματογραφικών και τηλεοπτικών σεναρίων. «Ο Οφειλέτης» είναι το πρώτο του μυθιστόρημα.

 

Ταυτότητα του βιβλίου:

• Τίτλος: Ο Οφειλέτης
• Συγγραφέας: Νίκος Μ. Δημητρόπουλος
• Επιμέλεια: Δημήτρης Λυμπερόπουλος
• ISBN978-618-5156-98-5
• Σελίδες 228
• Ημερομηνία έκδοσης Απρίλιος 2022

Πηγή φωτογραφιών και βιογραφικού του συγγραφέα: https://kapsimi.gr/nikos-m-dimitropoylos