Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Ο κόσμος ανάποδα
14/05/2015, 1:58 μμ

Ο κόσμος ανάποδα

Γράφει η Πέρσα Κουμούτση //

 

«Ο ουρανός κάτω» του Διονύση Μαρίνου, εκδ. «Πάπυρος», σελ 334

 

marinos_test3

«Τρεις μέρες τώρα αλλάζω θέση στα έπιπλα, στα αδέσποτα έπιπλα του σπιτιού μας. Ξεχνάω τη βρύση του μπάνιου ανοιχτή, τα παιδιά μου φωνάζουν ότι πλημμύρισε το σπίτι. Το ξέρω, τους απαντάω, αυτό το σπίτι πλημμύρισε από απουσία. Τη δική σου. Στην πραγματικότητα τους λέω «το έκανα για σας, για να παίξουμε». Βυθίζουν τα παιχνίδια τους, εγώ τα χέρια μου, κάποια ανεβαίνουν στην επιφάνεια αφήνοντας μπουρμπουλήθρες. Τα δάχτυλά μου μένουν στον πυθμένα, δεν μπορώ να τα τραβήξω. Τα παιδιά γελάνε, τους αρέσει το παιχνίδι, λένε πως είμαι το τέρας της λίμνης. Έχουν δίκιο: τα δάχτυλά μου βγάζουν δόντια. Θα πάψω να τα βάζω στις τσέπες, δεν θα ξαναχαϊδευτώ. Τα φοβάμαι αυτά τα δάχτυλα.»

Σε πρωτοπρόσωπη, ‘εσωτερική΄, συνειρμική, συχνά παραληρηματική αφήγηση, ο Διονύσης Μαρίνος γράφει ένα βιβλίο απολογισμού, περιπλάνησης, ψυχικού θανάτου και αναγέννησης. Ένα βιβλίο για την ξαφνική αφύπνιση του σύγχρονου ανθρώπου σε ένα κόσμο που έχει πλέον αλλοτριωθεί, μεταμορφωθεί, χάνοντας το ουσιαστικότερο νόημά του, την αυθεντικότητα και την ανθρωπιά του. Επιστρατεύοντας έναν ήρωα σύγχρονο όσο και τραγικό, που σε αρκετά σημεία του θυμίζει οργουελιανό χαρακτήρα, μας ξεναγεί στα μονοπάτια της ψυχής, της συνείδησης και της μνήμης του, ακροβατώντας συχνά πυκνά και με απόλυτη αφηγηματική δεινότητα ανάμεσα στο χθες και το σήμερα, το παρόν και το παρελθόν τα οποία πολλές φορές συμπλέκονται ή επικαλύπτει το ένα από το άλλο για να υπογραμμίσουν το θόλωμα, την εσωτερική σύγχυση του κεντρικού ήρωα του βιβλίου αλλά και το συγκρουσιακά στοιχεία που το διαπνέουν.

Η ιστορία ξεκινά με μια συνθήκη ανατροπής: μια τρομοκρατική επίθεση στα γραφεία της εταιρίας όπου εργάζεται ο κεντρικός ‘ήρωας’ μας, και είναι μια έκρηξη συγκλονιστική που φέρνει τα πάνω κάτω στη ζωή του (εξ ου και ο τίτλος του μυθιστορήματος), ενώ ο αναγνώστης καλείται να ακολουθήσει τις συνέπειές της στην ψυχή, το μυαλό και τη συνείδηση του ‘πρωταγωνιστή’ καθώς και τη μετάβαση του από ένα κατ επίφαση ‘οικείο’ κόσμο που θρυμματίστηκε απότομα, σε έναν νέο που καλείται να εφεύρει εξ αρχής. Ο Ιωσήφ Σαρογιάν, ο κεντρικός ήρωας του βιβλίου, πετυχημένο στέλεχος της εταιρίας «Οφθαλμός», που επίσης παραπέμπει στον Οργουελιανό ‘Μεγάλο Αδελφό’, βρίσκεται ξαφνικά αντιμέτωπος με τον εαυτό του, τις επιλογές του και τον κόσμο που ‘έχτισε’ ο ίδιος, απαρνούμενος το παρελθόν, την καταγωγή, τα νεανικά όνειρα και τις πεποιθήσεις του. Αυτή η ξαφνική έκρηξη – θα μπορούσε να είναι ένα χτύπημα στον ώμο, μια εσωτερική φωνή, αλλά ο συγγραφέας επιλέγει να είναι ένα δραματικό, συνταραχτικό συμβάν που τον ταρακουνά συθέμελα και τον ‘ξυπνά από τον λήθαργό του- γίνεται η αφορμή για την αναπάντεχη συναισθηματική, ψυχική, συνειδησιακή και ηθική του αφύπνιση και συντελεί στην επαναφορά, την επάνοδο του σε μια νέα πραγματικότητα, φέρνοντας τον ταυτοχρόνως αντιμέτωπο με τις ίδιες τις επιλογές του και το παρελθόν που σηματοδοτεί και διαμορφώνει το παρόν του. Σε κατάσταση απόλυτης ψυχικής διασάλευσης, πανικού και τρόμου, ο Ιωσήφ Σαρογιάν αρνείται να επιστρέψει στο σπίτι και την οικογένεια του- άλλωστε δε βρίσκει πια κανένα νόημα να επιστρέψει στην προηγούμενη ζωή του που έχει ήδη ‘αποδομηθεί’ εκ βάθρων- και σαν ένας σύγχρονος Οδυσσέας επιλέγει να περιπλανηθεί στους δρόμους της πόλης του, κυρίως όμως στα σκοτεινά μονοπάτια της ζωής του που έχει αφήσει εδώ και καιρό πίσω του, οδεύοντας προς μια Ιθάκη που πρέπει να ανακαλύψει εξ αρχής. Όταν καταλήγει σε ένα κακόφημο ξενοδοχείο και μέσα σε ένα σαθρό από κάθε άποψη περιβάλλον, θα αφήσει το χρόνο να ‘αναβιώσει’ το παρελθόν που μέχρι τότε αρνούνταν πεισματικά να θυμηθεί, στιγμιότυπα της παιδική του ηλικίας, καθοριστικές στιγμές της ζωής με τους γονείς του στη παλιά του γειτονιά, και όλα εκείνα τα γεγονότα που διαμόρφωσαν τις πεποιθήσεις του: τις ίδιες εκείνες πεποιθήσεις που αργότερα προδίδει για να μπορέσει να ενσωματωθεί στα νέα δεδομένα της ζωής που διέπεται από νέες νόρμες, τον αμοραλισμό και συμβιβασμούς που κυριολεκτικά τον υποδουλώνουν… Με βαθιά και διεισδυτική ματιά ο ήρωας ανατρέχει σε όλα εκείνα που τον άλλαξαν και τον μεταμόρφωσαν σε ένα άνθρωπο άβουλο, χωρίς ηθικούς φραγμούς, σε ένα πιόνι του συστήματος, προκειμένου να αναρριχηθεί .Ανασύροντας εικόνες από εκείνη την εποχή επιστρέφουμε μαζί του νοερά στις παλιές γειτονιές μιας πόλης που έχει πλέον αλλάξει, αλλά και στις κρυφές πτυχές της ζωής του, τα κρυμμένα μυστικά κι ένα παρελθόν, που αν και έχει αποποιηθεί μαζί με όσα αυτό περικλείει και που μοιάζει να έχει καθορίζει το αποστεωμένο παρόν του, έρχεται πια στην επιφάνεια. Όταν τελικά επιστρέφει στο σπίτι και την οικογένεια του είναι ένας διαφορετικός άνθρωπος, αμέτοχος, ψυχικά απών. Αδιαφορεί για ό,τι ζούσε μέχρι τώρα. Θα προσπαθήσει να ‘ελευθερωθεί’ από τον ‘Οφθαλμό, που σαν μυθικό τέρας ζωντανεύει από τις στάχτες του, θα δεχθεί πιέσεις, εκβιασμούς και απειλές από τους ανωτέρους του που θα κάνουν τα αδύνατα δυνατά για να τον ‘συνεφέρουν’ και να τον συμμορφώσουν στα παλιά δεδομένα. Αλλά η μετάβαση του έχει ήδη αρχίσει να παίρνει σάρκα και οστά… Ευφάνταστος και πετυχημένος είναι και ο τίτλος του βιβλίου, καθώς όλα ανατρέπονται, ο ίδιος ο ουρανός του ήρωα, μαζί με τον εσωτερικό του κόσμο, την ίδια τη πορεία του , τους στόχους και τις αξίες του.. «Ο Ουρανός Κάτω» είναι ένα σύγχρονο μυθιστόρημα εσωτερικής ‘περιπλάνησης’ προκειμένου να αναζητηθεί/ να συγκροτηθεί η πραγματική ταυτότητα του ήρωα του, είναι ένα ‘ταξίδι’ αυτογνωσίας, συνειδητοποίησης και επαναπροσδιορισμού.

.

 

marinos_test3a

 

 

Ο συγγραφέας πετυχαίνει να αποτυπώσει λεπτεπίλεπτες αποχρώσεις του συναισθηματικού κόσμου του κεντρικού του ήρωα της ιστορίας και να θίξει με ένα μοναδικό και πρωτότυπο τρόπο θέματα επώδυνα και απαιτητικά που δεν άπτονται μόνον της σημερινής εποχής, αλλά είναι επίσης διαχρονικά, όπως για παράδειγμα η ωμότητα των επιχειρηματικών συμφερόντων, του ηθικού αμοραλισμού, η διαφθορά και η δύναμη που ασκεί η εξουσία, η οποιαδήποτε εξουσία, και άλλα θέματα ευαίσθητα κοινωνικά. Ένα πραγματικά συγκλονιστικό βιβλίο που αποτυπώνει πιστά την εποχή μας, τους προβληματισμούς και τα διλλήματα του σύγχρονου, αλλοτριωμένου από το σύστημα ανθρώπου, μαζί με  όλα εκείνα  τα δεινά που τα συνοδεύουν, όπως και για το πόσο καθοριστικό είναι το παρελθόν μας. Και όλα αυτά με τη συνέργεια μιας γλώσσας υποδόριας, καλοδουλεμένης, ποιητικής, πυκνής, στιβαρής, που συγκαταλέγεται στις αρετές του βιβλίου μαζί με την υποβλητική ατμόσφαιρα που δημιουργεί, τους εσωτερικούς μονόλογους και τη δευτεροπρόσωπη αφήγηση που περιστασιακά παίρνει τα ινία από την άλλη. Ο Διονύσης Μαρίνος γράφει ένα πολυεπίπεδο, ψυχολογικό μυθιστόρημα όπου η εσωτερική δράση είναι τέτοια, που όχι απλώς συμπαρασύρει τον αναγνώστη στον κόσμο που σκιαγραφεί, αλλά τον καθιστά συμμέτοχο στην ίδια την εμπειρία, κι όλα αυτά μαζί ανάγουν το μυθιστόρημα στα εξαιρετικά δείγματα της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας.

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top