Fractal
Home / ΒΙΒΛΙΟ / Λίγες σκέψεις για την ποίηση
19/08/2020, 9:48 πμ

Λίγες σκέψεις για την ποίηση

Γράφει ο Διονύσης Κάρδαρης // *

 

Δεν με κατάλαβες όλη τη νύχτα

ήμουνα πλάι σου, προσπαθούσα να κλείσω το παράθυρο

πάλευα -όλη τη νύχτα.

Ο αέρας επέμενε.

Άπλωσα τότε τις παλάμες μου πάνω σου

σαν δυο φύλλα ουρανού και σε σκέπασα.

Έπειτα βγήκα στον εξώστη και κοίταζα

δίχως χέρια τον κόσμο

 

 

Ως προμετωπίδα παρατίθεται το ποίημα του Ν. Βρεττάκου, Ολονυχτία. Εξ αφορμής μιας απρομελέτητης ανάγνωσης προέκυψαν οι συνειρμοί που ακολουθούν.

 

Παράξενο πράγμα το ποίημα…

Στο συγκεκριμένο παράδειγμα η εισαγωγή, δηλαδή η αρχική ιδέα, δεν έχει τίποτε το ποιητικό (ή μήπως στο ποίημα εν αρχή δεν είναι η ιδέα, η οποία επιπλέον δύναται να υπακούει σε μια κυκλική συμμετρία ;), απεναντίας την αρχική σκηνή που περιγράφεται, θα τη χαρακτηρίζαμε ολότελα πεζή. Ποια η ποιητική πρόσβλεψη δύσκολο να ομολογηθεί.

Ο παρελθών χρόνος στον οποίο τοποθετείται, μοιάζει απροσδιόριστος, ήταν άραγε χθες ή μακρινή ανάμνηση ; Αυτή η αρχική ποιοτική ουδετερότητα σε συνδυασμό με τη χρονική απροσδιοριστία, δημιουργεί την εντύπωση ενός εν ακαρεί στιγμιοτύπου το οποίο τυχαία αντιλαμβανόμαστε μέσα στο συγκεχυμένο πλήθος των φυσικών παραστάσεων. (ή μήπως το ποίημα δεν απεικονίζει επουδενί μια φυσική παράσταση αλλά εξόχως και εκ προοιμίου μια νοητική παράσταση, ή γιατί όχι μια αισθησική παράσταση ; εξ ου και η κρυστάλινη δομή του έξω απ’ το χώρο και τον χρόνο…)

Αιφνίδια, δίχως άλλη προειδοποίηση, παρεισφρέει μια λέξη (βλ. “παλάμες”) η οποία καθαυτή, άγνωστο πώς, αρχίζει να προσδίδει μια ποιητική χροιά στη γραφή, άνευ προηγουμένου… θαρρείς εκκινείται μυστικά το ποίημα εφ’ ω ετάχθη.

Ίσως εκείνη ακριβώς τη στιγμή να γεννιέται και η ποιητική απεύθυνση προς τον αναγνώστη, και τολμώ να πω μια συνείδηση του ποιητικού συμβαίνοντος. Ακολουθεί ένα μεταφορικό σχήμα (“σαν δυο φύλλα ουρανού”) μάλλον υπερβατικό, σε μιαν οργανική αντιδιαστολή με την πρότερη χθαμαλότητα της αρχικής σκηνής… Κατ’ εμέ έχουμε εδώ άλλο ένα χαρακτηριστικό του ποιήματος ή της ποιητικής εν γένει, και τούτο είναι η δυναμική / δραματική σύζευξη, ποικιλοτρόπως.

Ό,τι τέλος πάντων τελείται στο ποίημα υπολείπεται σε αφηγηματική έκταση, μολοντούτο ερήμην ιστορικού πλαισίου σφόδρα κάτι εξιστορεί. Ένα σινιάλο, ένα πυκνό σήμα νοημάτων, μια ανοιχτή και αέναη νοηματοδοσία όπου ελλοχεύει διαρκώς η διακινδύνευση της παρερμηνείας και ασφαλώς της απώλειας. Με αυτή την απώλεια ποιητικής ευόδωσης παλεύει διαρκώς το ποίημα, αλλά και χάρις σ’ αυτήν την εκκρεμότητα υπάρχει τελικά ως ποίημα.

Η κατακλείδα, (“κοίταζα δίχως χέρια τον κόσμο”) προσομοιάζει σε ζωγραφική εικόνα που ξεπήδησε απ’ το όνειρο κάποιου υπερρεαλιστή.

Ανεξαρτήτως σχολής, η ποίηση διάκειται φιλικά (φιλικότατα) προς το αλογικό στοιχείο, όχι με την έννοια του υποσυνειδήτου αλλά δομικά σε ό,τι αφορά στη λογική αλληλουχία. (ίδιον και αυτό της δυναμικής σύζευξης που προανέφερα)

Συγκρατώ επίσης το στοιχείο της προτροπής. Το ποίημα, οιονεί ανολοκλήρωτο, παραμένει ασαφές αν τείνει κυρίως στην ολοκλήρωση ή στο αντίθετό της.

 

Προτρέπει θεμιτά σ’ ένα νόημα το οποίο ίσως δεν κυοφορεί.

Προτρέπει σε μια σύνθετη διαδικασία καλλιτεχνικής αντίληψης.

Προτρέπει ενίοτε σε μια κοινωνική μετατόπιση μέσω του τραγουδιού.

Προτρέπει εξίσου στο φιλοσοφικό όσο και στο αισθητικό σύμπαν της ανθρώπινης παρουσίας.

 

Ως χειροποίητη ψηφίδα μιας άυλης Συμφωνίας.

 

Δ. Κ, 11/07/2020

 

 

 

To ποίημα-σχέδιο είναι του Κώστα Μέρμη

 

 

 

* Ο Διονύσης Κάρδαρης είναι μεταφραστής   

 

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top