Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Η Μάρθα Φρόυντ γίνεται μυθιστορηματική ηρωίδα
20/08/2019, 11:36 μμ

Η Μάρθα Φρόυντ γίνεται μυθιστορηματική ηρωίδα

Γράφει η Ασημίνα Ξηρογιάννη //

 

Φωτεινή Τσαλίκογλου «Εγώ, η Μάρθα Φρόυντ», Εκδόσεις Καστανιώτη, 2018

 

Η Φωτεινή Τσαλίκογλου δημιουργεί ένα βιβλίο με πρωταγωνίστρια-κεντρική ηρωίδα την γυναίκα του Σίγκμουντ Φρόυντ, Μάρθα. Μια γυναίκα βαθιά ερωτευμένη με τον άντρα της δέχεται να περάσει όλη τη ζωή της στη σκιά του. Κοντά του μέχρι τέλος που εκείνος αρρώστησε από καρκίνο στην στοματική κοιλότητα.

Εκείνος πέθανε το 1939. Εκείνη το 1951.Ηταν και οι δύο Εβραίοι. Τα πρόσωπα και τα γεγονότα του βιβλίου είναι πραγματικά. Ανήκουν στην Ιστορία. Αλλά ο ψυχισμός της ηρωίδας είναι επινοημένος από την συγγραφέα και προσφέρεται απλόχερα στους αναγνώστες και συγκινεί.

Ποταμός η γυναίκα εξιστορεί περιστατικά από τη ζωή της με τον Φρόυντ. Μιλάει για τον κλειστό του χαρακτήρα, για τον ψυχισμό του, για όσους γιατρούς-θεραπευτές γνώρισε και συναναστράφηκε μαζί τους ο Φρόυντ, για ασθενείς του, για τα παιδιά τους και κυρίως για την κόρη τους Άννα το δεξί χέρι του πατέρα της. Για τις φρενοβλαβείς γυναίκες της Βιέννης, για τον θυμό και την οργή που πρέπει να απελευθερώνονται, για την κάθαρση που είναι το ζητούμενο και που γαληνεύει.

Η ηρωίδα όπως την έπλασε η ικανή συγγραφέας αγγίζει τον αναγνώστη επειδή εξιστορεί γλαφυρά, αλλά και με τόνο

εξομολογητικό. Η σιωπή της τη βαραίνει πολλές φορές και αυτό το συναίσθημα το μοιράζεται με ειλικρίνεια. Προσπαθεί να είναι διακριτική όσο γίνεται για να μην απασχολεί τον άνδρα της που είναι μονίμως απορροφημένος με το σπουδαίο έργο που επιτελεί. Δουλεύει ακατάπαυστα, συνεχώς έχει ασθενείς. Τον επισκέπτεται πολύς κόσμος για ιατρικά ζητήματα και είναι αποτελεσματικός. Η φήμη του σταδιακά εξαπλώνεται και οι υποχρεώσεις του αυξάνονται.

Στη σελίδα 33 καταθέτει: «[..]Είμαι η Μάρθα Φρόυντ που η σιωπή τη βαραίνει. Υγιής, και μέσα στη σιωπή νοσώ. Νοσταλγώ εκείνον που θα σκύψει πάνω μου και θα μου πει: «Μίλα», «μίλα, αγάπη μου», «μίλα».

Γνωρίζει από πρώτο χέρι ιατρικά περιστατικά, οι ιστορίες μοιραία την περικυκλώνουν κοντά σε έναν τέτοιο άντρα. Είναι απολύτως προσηλωμένη στον Φρόυντ και στις ανάγκες του, φροντίζει το σπίτι, τις υποχρεώσεις, τα έξι τους παιδιά (η Σοφέρλε τους θα πεθάνει απρόσμενα), παραμερίζοντας ή μικραίνοντας το εαυτό της. Δεν θέλει να τον αποσπά, αλλά μπορεί και η ίδια να αντιληφθεί πώς πρόκειται για ακραία αφοσίωση. Άλλωστε ξέρει με τον έρωτα πως συμβαίνει το εξής: «Ο έρωτας ή είναι αδιανόητος ή δεν θα υπάρξει.» Επίσης, κάποια στιγμή μέσα στο βιβλίο η Μάρθα δηλώνει: «Αγάπη μου έρωτας είναι να σε προστατεύω από μένα»

Βλέπει πολλά όνειρα, αλλόκοτα και παράδοξα. Όμως ποιος θα τις τα ερμηνεύσει; O άντρας της είναι ερμηνευτής ονείρων των άλλων ανθρώπων. Η ίδια τα κρατάει για τον εαυτό της, δεν τα μοιράζεται με τον Φρόυντ, μόνη της παλεύει με θεούς και δαίμονες, με τις ανασφάλειες και τις αδυναμίες της, με τον ίδιο της τον εαυτό.

Εκτεταμένα γίνεται αναφορά για την παράξενη σχέση του Φρόυντ με τον ωτορινολαρυγγολόγο από το Βερολίνο Βίλχελμ Φιλς. Ένας ισχυρός δεσμός αναπτύσσεται ανάμεσά τους. Αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι:

 

«Ανταλλάσσουν επιστολές, όπου ο Σ. επιδίδεται σε μια συστηματική ενδοσκόπηση του ψυχισμού του, ολοκληρώνοντας το εγχείρημα μιας ιδιότυπης και εξαιρετικά κοπιώδους αυτο- ανάλυσης. Η σχέση διακόπτεται απότομα το 1902. Ο Σ. καταστρέφει τα γράμματα του Φιλς. Το 1928 ο Φιλς πεθαίνει. Η σύζυγός του Ίντα Μπόντυ, εκποιεί τις επιστολές, που για 12 χρόνια ο Σίγκμουντ έστελνε στον Φιλς. Διακόσιες ογδόντα τέσσερις εξαιρετικά προσωπικές επιστολές περιέχονται στα χέρια του βερολινέζου βιβλιοπώλη Ρέινχολντ Σταλ, υπό τον όρο να μην φτάσουν ποτέ στα χέρια του Σ. και τις καταστρέψει. Ο Σταλ, στη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής, καταφεύγει στο Παρίσι, όπου και παραδίδει τις επιστολές στην πριγκίπισσα Μαρία Βοναπάρτη αντί του ποσού των εκατό λιρών. Ο Σ. πληροφορείται το γεγονός και ζητά την καταστροφή των επιστολών. Η πριγκίπισσα αρνείται. «Οι επιστολές ανήκουν στην ιστορία», λέει.»

 

Ο Φρόυντ του γράφει ανελλιπώς μια φορά τη βδομάδα. Ο επιστολές γίνονται όλο και πιο προσωπικές. Η Μάρθα κάποιες φορές διαβάζει κρυφά μερικές, αλλά και πάλι σιωπά και ζηλεύει που ο άντρας της γοητεύεται από τον Φιλς, που το μυαλό του άντρα της έχει καθηλωθεί σε αυτόν που λείπει, σε αυτόν που αδιάκοπα επιθυμεί.

Ιδιαίτερο ακόμα, μέσα στο βιβλίο, το σημείο είναι οι απαγορευμένες σκέψεις που κάνει για την κόρη τους Άννα που είναι συνέχεια κοντά στον πατέρα της.

 

(Σελ.182-183)

«Είναι συνεχώς μαζί του. Εκείνος τη θέλει συνεχώς κοντά του. Δεν βρίσκω για μένα χώρο. Παρεμβάλλεται συνεχώς με την έγνοια και τη φροντίδα και τον θαυμασμό που τρέφει για κείνον. Δεν αντέχω την Άννα. Θα ήθελα να μην υπήρχε. Αυτή είναι η απαγορευμένη σκέψη. Πάρε την (τη σκέψη μου), κάνε την ό,τι θες. Απάλλαξέ με από αυτήν.»

 

Φωτεινή Τσαλίκογλου

 

Η Μάρθα Φρόυντ γίνεται μυθιστορηματική ηρωίδα. Νιώθει μοναξιά και φιλτράρει ό,τι συμβαίνει γύρω της και μέσα της με τον δικό της ιδιαίτερο τρόπο. Το βιβλίο είναι σαν ημερολόγιο προσωπικό που όμως το κρυφοδιαβάζει ο αναγνώστης. Και έχει την ευκαιρία να ζήσει μια ολόκληρη εποχή μέσα από την προσωπική ιστορία της γυναίκας του Φρόυντ. Ένα τρυφερό, στ αλήθεια, ζουμερό και συγκινητικό βιβλίο που μας κάνει να αισθανθούμε.

Τέλος, να επισημανθεί το πολύ πλούσιο φωτογραφικό υλικό που συναντάμε στο τέλος της έκδοσης, με κατατοπιστικές λεζάντες από κάτω που πραγματικά συμπληρώνει την αφήγηση.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top