Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / «Από το τριπλό αλγεινό ταξίδι των Αφροαμερικανών ως το κίνημα του Black Lives Matter: η συνεχής μάχη για ισότητα, δικαιοσύνη κι ελευθερία»
07/07/2020, 10:25 μμ

«Από το τριπλό αλγεινό ταξίδι των Αφροαμερικανών ως το κίνημα του Black Lives Matter: η συνεχής μάχη για ισότητα, δικαιοσύνη κι ελευθερία»

Tης Εύης Μουρέλλου //

 

Γεώργιος Νικ. Σχορετσανίτης, «Το τριπλό αλγεινό ταξίδι των Αφροαμερικανών». Εκδόσεις Οδός Πανός. Αθήνα, 2019

 

«Black Lives Matter» γράφουν τα πανό του κινήματος κατά του ρατσισμού και της αστυνομικής βίας  που αν και ξεκίνησε από την Αμερική, εξαπλώθηκε σε ολόκληρο τον κόσμο. Γιατί μπορεί να διανύουμε τον 21ο (!) αιώνα, όμως ακόμη χρήζουν διεκδίκησης τα –θεωρητικά- αυτονόητα, όπως ο σεβασμός στον κάθε άνθρωπο ξεχωριστά, ως ύπαρξη με συναισθήματα και με δικαιώματα. Είναι θλιβερό, αλήθεια, να περπατάμε τόσο πολύ σε μια αμμουδιά, και μόλις στρέψουμε το βλέμμα πίσω μας να συνειδητοποιούμε ότι τελικά, δυστυχώς δεν κάναμε τόσα βήματα όσο νομίζαμε.

Διαβάζοντας τα τεκταινόμενα μου ήρθε στο νου το βιβλίο του Γ. Ν. Σχορετσανίτη, «Το τριπλό αλγεινό ταξίδι των Αφροαμερικανών», το οποίο, όπως φανερώνει ο ίδιος ο τίτλος, πραγματεύεται αυτή ακριβώς την άκρως επίπονη, σε όλα τα επίπεδα, πορεία των κατοίκων της δυτικής Αφρικής, οι οποίοι συνελήφθησαν από Ευρωπαίους δουλεμπόρους, προκειμένου να μεταφερθούν στο Νέο Κόσμο, διασχίζοντας πρώτα τον Ατλαντικό Ωκεανό. Ακόμα και οι χειρότεροι εφιάλτες δεν προμήνυαν τις συνθήκες και την μεταχείριση που θα συναντούσαν αφότου έφταναν στον προορισμό τους. Κοστολογήθηκαν και πουλήθηκαν σε ιδιοκτήτες φυτειών, εργάστηκαν ως σκλάβοι, κακοποιήθηκαν σε επίπεδο σωματικό, ψυχικό, κατά μονάς ή πολλοί μαζί, αντιμετωπίστηκαν απάνθρωπα και λυντσαρίστηκαν, ενώ μονάχα ένας μικρός αριθμός κατόρθωσε να ξεφύγει από την κακομεταχείριση των λευκών. Οι εποχές άλλαξαν, τα χρόνια πέρασαν, όμως ακόμα παραμένει έκδηλα υπαρκτό το στοιχείο του ρατσισμού, αφού οι προκαταλήψεις προς τους Αφροαμερικάνους φαίνεται να εξακολουθούν να υφίστανται, δυσχεραίνοντας όλες τις πτυχές της καθημερινότητάς τους.

Το βιβλίο χωρίζεται σε τρία βασικά μέρη, τα οποία ουσιαστικά αντικατοπτρίζουν το τριπλό ταξίδι των Αφροαμερικανών, ξεκινώντας με την αρπαγή και την αιχμαλωσία τους, συνεχίζοντας με ιστορίες λυντσαρίσματος, και καταλήγοντας στην μεγάλη μετανάστευση. Κάθε μέρος αποτελείται από επί μέρους κείμενα του συγγραφέα, τα οποία έχουν δημοσιευτεί σε περιοδικά και εφημερίδες, με τον θεματικό τους πυρήνα κοινό.

Από το πρώτο μέρος ξεχωρίζει το κείμενο που αφορά τα ημερολόγια του μαύρου καταστρώματος στα πλοία των σκλάβων. Στο σημείο αυτό είναι ανατριχιαστικά τα στατιστικά στοιχεία που φανερώνουν ότι ο συνολικός αριθμός των Αφρικανών που αρπάχτηκαν με βίαιο τρόπο κα μεταφέρθηκαν στην Αμερική (ανάμεσα στον 16ο και 19ο αιώνα) πιθανώς να ανέρχεται σε δεκαπέντε εκατομμύρια, οι οποίοι, προκειμένου να μεγιστοποιηθούν τα κέρδη των δουλεμπόρων, στοιβάζονταν μαζικά στα πλοία τους. Διαβάζοντας το ημερολόγιο του καπετάνιου Thomas Phillips πληροφορούμαστε ότι ορισμένοι καπετάνιοι έκοβαν τα πόδια ή τα χέρια από τους πιο πεισματάρηδες σκλάβους, ώστε να τρομοκρατήσουν τους υπόλοιπους. Ακόμα, σχετικά με τις συνθήκες εντός του πλοίου, έχει γράψει ο Olaudah Equiano, ο οποίος πουλήθηκε ο ίδιος ως σκλάβος. Στις εξιστορήσεις του αποστροφή προκαλούν οι περιγραφές των άσχημων υγειονομικών συνθηκών που επικρατούσαν στα αμπάρια των πλοίων, σε συνδυασμό με την βαρβαρότητα των λευκών, τα μαστιγώματα και τις αυξημένες θερμοκρασίες. Πολλοί ήταν εκείνοι που από την βαναυσότητα, την έλλειψη τροφής και νερού, και την ασφυκτική ατμόσφαιρα δεν κατόρθωσαν ποτέ να πατήσουν γη, αφήνοντας την τελευταία τους πνοή στη μέση του πελάγους, πάνω στο πλοίο-φυλακή τους.

Συνεχίζοντας την ανάγνωση και φτάνοντας στο δεύτερο μέρος του βιβλίου, μένω να κοιτώ τη φωτογραφία ενός μικρού παιδιού, όχι μεγαλύτερου από 14 ετών, που κοιτά δίπλα από τον φακό, φορώντας τα καλά του ρούχα, με ένα μειδίασμα στα χείλη. Ο Έμετ Τιλ δολοφονήθηκε στο Μισισιπή επειδή φέρεται να φλέρταρε με μια λευκή γυναίκα. Ο σύζυγός της μαζί με τον ετεροθαλή αδερφό του πήραν τον Έμετ σε έναν αχυρώνα όπου αφού τον χτύπησαν και του αφαίρεσαν το ένα μάτι, τον πυροβόλησαν στο κεφάλι και έριξαν το σώμα του σε έναν ποταμό, έχοντας δέσει βάρος 32 κιλών γύρω από το λαιμό του. Το σώμα του ανασύρθηκε μετά από τρεις μέρες, ενώ στην κηδεία το φέρετρο ήταν ανοιχτό, ώστε να φανεί το μέγεθος της κτηνωδίας στον κόσμο. Η δίκη είχε την προσοχή του Τύπου και οι τοπικές εφημερίδες επέκριναν την άσκηση βίας και ζητούσαν να υπάρξει δικαιοσύνη. Οι δολοφόνοι του αθωώθηκαν από τις κατηγορίες αρπαγής και δολοφονίας του. Η δικαιοσύνη, τελικά, δεν εμφανίστηκε παρά μόνο σαν λέξη σε άρθρα του τοπικού τύπου.

 

Γεώργιος Νικ. Σχορετσανίτης

 

Τέλος, από το τρίτο μέρος, το οποίο αφορά την μεγάλη μετανάστευση των Αφροαμερικανών από τις πολιτείες του αμερικανικού Νότου προς το Βορρά, τη Δύση και τις μεσοδυτικές Πολιτείες κατά την διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, ξεχώρισα το ποίημα Εισιτήριο χωρίς επιστροφή (One Way Ticket, 1949), το οποίο χωρά αχανή συναισθήματα σε μερικές μόλις στροφές. Ο ποιητής γράφει χαρακτηριστικά: «Έχω βαρεθεί/ Με τους νόμους του Τζιμ Κρόου,/ Ανθρώπους που είναι σκληροί/ Και φοβούνται,/ Που λυντσάρουν και τρέχουν,/ Που φοβούνται από εμένα/ Και εγώ από αυτούς», αναδεικνύοντας την αντιπαλότητα των ανθρώπων με το χάσμα ανάμεσά τους να βρίθει βίας. Τέλος, κλείνει το ποίημα αναφέροντας: «Μάζεψα τη ζωή μου,/Και την παίρνω μακρυά,/Με εισιτήριο χωρίς επιστροφή-/Να φύγω για το Βορρά/Να φύγω πέρα από τη Δύση/Να χαθώ», μεταφέροντας ένα συναίσθημα ξένο προς τους περισσότερους, αυτό της αναγκαστικής φυγής προς το άγνωστο, της εκούσιας εξαφάνισης, με σκοπό την επιβίωση. Διότι για τους ανθρώπους αυτούς δεν διακυβεύονταν απλώς πολλά, ήταν σε κίνδυνο η ίδια τους η ζωή, την οποία ενδέχεται άνευ λόγου να έχαναν εν μια νυκτί, με την τοπική δικαιοσύνη να γυρνά την πλάτη, αφού στα δικά της μάτια οι Αφροαμερικάνοι ό,τι κι αν ήταν, σίγουρα δεν ήταν άνθρωποι όπως όλοι οι άλλοι, με τα ίδια δικαιώματα, με τα ίδια όνειρα και συναισθήματα, με την ίδια ουσία εντός.

«Μέμνησο ότι άνθρωπος εί.» ήταν η υπενθύμιση προς τον εαυτό του που επέβαλε ο Φίλιππος Β΄. Να θυμάσαι ότι είσαι άνθρωπος.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top