Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Παλινδρομώντας από το όνειρο στην πραγματικότητα στο «Πίσω δωμάτιο» της Carmen Martín Gaite
05/03/2024, 10:04 μμ

Παλινδρομώντας από το όνειρο στην πραγματικότητα στο «Πίσω δωμάτιο» της Carmen Martín Gaite

Γράφει η Αγγελική Σπηλιοπούλου //

 

 

 

Carmen Martín Gaite «Το πίσω δωμάτιο», Μετάφραση: Κυριάκος Φιλιππίδης, εκδόσεις Gutenberg

 

Η Carmen Martín Gaite γεννήθηκε το 1925 στη Σαλαμάνκα της Ισπανίας όπου και μεγάλωσε. Με καριέρα που διατρέχει πέντε δεκαετίες, εκτός από διηγήματα και μυθιστορήματα έγραψε ποίηση, σενάρια για την τηλεόραση, δοκίμια για τη λογοτεχνία και τον πολιτισμό, θεατρικά έργα. Επιπλέον, μετέφρασε έργα των Primo Levi, Virginia Wolf, C. S. Lewis, Natalia Ginzburg και τα εμβληματικά Madame Bovary, Wuthering heights, Jane Eyre. Τιμήθηκε με πλήθος βραβείων λαμβάνοντας και τα Premio Nadal για το Entre visillos (1957), Prince of Asturias Award of Letters (1988), Premi o Castilla y León de Las Letras (1992) και το Premio Acedo de Honor για το συνολικό έργο της (1994).

Πρόσφατα κυκλοφόρησε στα ελληνικά το μυθιστόρημά της “Το πίσω δωμάτιο” από τις εκδόσεις Gutenberg σε μετάφραση του Κυριάκου Φιλιππίδη, για το οποίο της απενεμήθη το 1978 το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας.

Επιλέγει ως κεντρικό πρόσωπο και αφηγήτρια μια γνωστή συγγραφέα στην μέση ηλικία πια. Η διήγηση ξεκινά μια βροχερή νύχτα ενώ βρίσκεται μόνη στο διαμέρισμά της.

Η Κάρμεν έχει ξαπλώσει στο κρεβάτι της και για ένα ακόμα βράδυ κλείνει τα μάτια της. Χιλιάδες αστέρια κατακλύζουν το σκοτάδι που περικλείουν τα βλέφαρά της καθώς σιμώνει το βύθισμα του ύπνου. Αναπολεί τα παιδικά της χρόνια, τη χαμένη προσδοκία, την απόλαυση που αντλούσε από την αναμονή της πιθανότητας να συμβεί κάτι αναπάντεχο. Μία επιθυμία περνά και χάνεται σαν αστραπή: «Και τι δε θα έδινα για να ξαναζήσω εκείνη την αίσθησηˑ και την ψυχή μου στο διάβολο! Μόνο αν τη δοκίμαζα ξανά, έστω για λίγα μονάχα λεπτά, θα μπορούσα να καταλάβω τη διαφορά της απ’ αυτήν την τωρινή μου δυσφορία, μέσα από  την οποία προσπαθώ να την καλέσω σε βοήθεια.»

Η αϋπνία την ταλαιπωρεί. Ζει μεταξύ ξύπνιου και ύπνου, πραγματικότητας και φαντασίας. Τα όρια μεταξύ τους θολώνει η αδύναμη μνήμη της. Αυτή θεωρεί υπαίτια για τη σύγχυσή της και το συγγραφικό τέλμα όπου έχει περιέλθει. Κινείται παλινδρομικά μεταξύ παρόντος και παρελθόντος αδυνατώντας να ξεχωρίσει το όνειρο από τη ζωή.

Ο χτύπος του τηλεφώνου την ξυπνά. Μια ανδρική φωνή στο άλλο άκρο του ακουστικού της υπενθυμίζει το ραντεβού που είχαν για τη συνέντευξη που θα παραχωρούσε. Λίγα λεπτά αργότερα ένας άντρας ντυμένος στα μαύρα στέκεται στην πόρτα της. Η Κάρμεν εξακολουθεί να μην καταφέρνει να θυμηθεί ποιος είναι και πότε συμφώνησαν αυτή τη συνάντηση. Είναι ευγενική μαζί του, κρύβει την αδυναμία της και τον παρασύρει σε μια αφήγηση περιστατικών της παρελθούσης ζωής της.

Ξεκινά από τα παιδικά χρόνια, την ενηλικίωσή της, την ωριμότητα, την καριέρα της ως επιτυχημένης συγγραφέα.

Η Κάρμεν γεννήθηκε στις 8 Δεκεμβρίου 1925, ημέρα θανάτου των Αντόνιο Μάουρα και Πάμπλο Ιγκλέσιας. Για την ίδια η σύμπτωση αυτή κρύβει μια σημειολογία, σηματοδοτεί τη σύμπλευση της με μια καταλυτική ιστορική περίοδο της Ισπανίας.

Από μικρή ξέρει το πεπρωμένο της.

«Εγώ θα δραπέτευα μέσα από τους κρυφούς, μισοσκότεινους διαδρόμους της φαντασίας, μέσα από τις δίνες των ονείρων, δίχως να ξεσηκώσω σκάνδαλο, δίχως να γκρεμίσω τοίχους. Το ήξερα από τότε. Ο καθένας μας γεννήθηκε για ένα πράγμα.»

Πάντοτε αναζητούσε τη φυγή σε μέρη φανταστικάˑ στο μαγικό Κούνιγκαν από τους στίχους ενός τραγουδιού διαφήμισης ή το νησί Μπεργκάι που δημιούργησαν με την παιδική της φίλη. Μέρη ονειρικά όπου είχε τη δυνατότητα να ορίζει αυτή τους κανόνες.

Η ζωή της Κάρμεν κυλά παράλληλα με την Ιστορία της χώρας τηςˑ από τον Ισπανικό Εμφύλιο, τη διακυβέρνηση του Φράνκο, τα χρόνια του Β’ΠΠ, τη Μετάβαση στη δημοκρατία μετά το θάνατο του δικτάτορα το 1975.

Η Gaite εστιάζει στο ρόλο και τη θέση της γυναίκας, όπως την είχε οραματιστεί και επιβάλλει ο Φράνκο, εμμένοντας στον περιορισμό των γυναικών στην οικογενειακή εστία και την αφοσίωσή τους στη μητρότητα.

Σε αυτό το αυστηρά πατριαρχικό περιβάλλον η Gaite ασφυκτιά και αυτό το συναίσθημα μεταβιβάζει στην πρωταγωνίστρια του μυθιστορήματός της μέσω της ανάγκης για φυγή στο εξωπραγματικό.

 

Κάρμεν Μαρτίν Γκάιτε

 

Το πίσω δωμάτιο θα είναι ο χώρος που θα παίζουν παιδιά στο σπίτι στην πλατεία ντε λος Μπάντος, το μέρος του μυαλού που στοιβάζονται αναμνήσεις,  απρόσβλητο από τη φθορά αιωρείται στο διηνεκές, διαφυλάσει τα συμβαίνοντα, παρέχει ασφάλεια ξορκίζοντας τη λήθη.

Η επίσκεψη του άγνωστου άντρα με τα μαύρα παραπέμπει στο αφηγηματικό εύρημα της μεταφυσικής ή ψυχιατρικής προσέγγισης όπως έχουμε συναντήσει κατά τη χρήση του φαουστικού μύθου στη λογοτεχνία ή τη συνομιλία του Ιβάν Καραμάζοφ με τον Διάβολο, εξυπηρετώντας την επιθυμία μέσω της επίκλησης της ηρωίδας να απαλλαγεί από το συναίσθημα δυσφορίας που την καταλαμβάνει.

Αναφέρεται στη δημιουργική διαδικασία της συγγραφής παρουσιάζοντας ως πρόσφατο οδηγό της το βιβλίο του Τοντόροφ «Εισαγωγή στη φανταστκή λογοτεχνία». Πραγματεύεται τη δομή και το ύφος που πρεπει να επιλεγεί ανάλογα το λογοτεχνικό είδος που θα ακολουθήσει.

Διερευνά τη σημασία των ονείρων στον πραγματικό κόσμο, το διαχωρισμό τους από αυτόν ή την παραδοχή πως αποτελούν μέρος της πραγματικής, βιωμένης συνθήκης. Επίσης, αμφισβητεί τους νόμους που έχουν κατασκευαστεί για να ορίσουν το χρόνο και τη λογική ερμηνεία αταξινόμητων εμπειριών.

Η γραφή της Gaite εναλλάσσεται μεταξύ εσωτερικού μονόλογου και διαλόγων, μεταπηδώντας από το ατομικό στο διαπροσωπικό, διατηρώντας την ανάγκη ανθρώπινης επαφής, ρεαλιστικής ή φαντασιακής, θυμίζοντας τη συνειδησιακή αποδόμηση της Marguerite Duras.

Η συγγραφέας παρουσιάζει μια γυναίκα που γαλουχήθηκε στην καταπιεστική, πατριαρχική Ισπανία επί της διακυβέρνησης του ηγεμονικού Φράνκο, που βρήκε καταφύγιο και διέξοδο στη φαντασία και στη μυθοπλασία, αποφεύγοντας να προκαλέσει «σκάνδαλο, δίχως να γκρεμίσει τοίχους.»

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top