Fractal

Η Ανθρώπινη Φωνή της Ειρήνης Βακαλοπούλου

Γράφει ο Γιάννης Αντιόχου //

 

 

Ειρήνη Βακαλοπούλου, “Η Επίσκεψη”, Εκδόσεις Σαιξπηρικόν 2018

 

δεν θα βρεθούν πια λάθη

έλαβαν κι αυτά ένα τέλος

ανταμώσαμε στην πληρότητα

 

Έχω γράψει ξανά για την ποιήτρια Ειρήνη Βακαλοπούλου και στο παρελθόν. Αυτό σαφώς και με κάνει να κείμαι θετικά σε κάθε νέα της κατάθεση, η οποία δεν ακολουθεί τους κανόνες της σύγχρονης ποίησης —ποίηση προϊόν. Η Ειρήνη Βακαλοπούλου είναι ολιγογράφος· κινείται στη σκιά της ποιητικής παραγωγής γιατί ίσως τελικά να την ενδιαφέρει μόνον η κατάθεση.

Καταθέτει και μας ξαφνιάζει η φωνή της ή ας μιλήσω προσωπικά εμένα με παγώνει κι αυτό μου φέρνει στο νου έναν ορισμό της Ντίκινσον για την ποίηση: «Αν διαβάσω ένα βιβλίο [και] κάνει το σώμα μου να παγώσει τόσο πολύ ώστε καμιά φωτιά να μη μπορεί να το ζεστάνει, τότε ξέρω πως α υ τ ό είναι ποίηση. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος που την αναγνωρίζω. Υπάρχει κι άλλος;» (Επιστολή L 342a του 1870 και Ερρίκος Σοφράς 2005, σ. 108).

Η ποιήτρια δεν γράφει ποιήματα, αλλά κραυγές και σπαράγματα. Μικρά διαμάντια που κόβουν εκεί που ακριβώς η φωνή της σημαδεύει. Συναιρεί με τις εικόνες ολόκληρη τη ζωή της. Νομίζω πως όλη θα χωρούσε σ’ ένα μικρό βιβλιάριο με ψηλά πεύκα, τη θάλασσά της και το πιο σκοτεινό μέρος της πόλης —εκεί που σαφώς αισθάνεται πιο ασφαλής η ίδια: στο σκοτάδι, στη σκιά.

Σ’ αυτό το βιβλίο η ποιήτρια έχει ραγίσει. Η ρωγμή της είναι ερωτική. Και πώς αλλιώς; Είναι νέα και οι νέοι άνθρωποι ραγίζουν από τον έρωτά τους. Ο δικός της έρωτας, ένα βρώμικος καθρέφτης που την αλλοιώνει μέχρι να ’ρθει η νύχτα

«και η νύχτα τα κοντεύει όλα στ’ άστρα»

Στο βιβλίο αυτό με πάγωσε η γυναίκα του ποιήματος που φοράει ένα σιδερένιο φουστάνι και κοιτά το τριαντάφυλλο. Μια εικόνα από τη ζωγραφική της Φρίντα Κάλο, η ίδια η Φρίντα που δεν μπόρεσε ν’ αποτρέψει τίποτα από εκείνα που ήταν για να συμβούν. Μια deja vu ποιητική εξομολόγηση για όσα η Βακαλοπούλου γνωρίζει πως πρόκειται να συμβούν. Όμως όλα έχουν συμβεί.

Το ημερολόγιο του Ιούνη, η αφιέρωση, ο άωρος ανθώνας, η επίσκεψη. Αλήθεια πόσο θάρρος χρειάζεται κανείς να περιγράψει με τον πιο ρεαλιστικό τρόπο έναν αυνανισμό τη θλιβερή ημέρα μιας ανθρώπινης απώλειας;

 

Λίγο πιο πριν τελείωσα με στόμα ανοιχτό
με το δάχτυλό μου τελείωσα

κι αν ήταν, η πιο θλιβερή μέρα

όπου ο ήλιος μάζευε ανθρώπους

 

Κι όταν έρχεται κοντά της ο θάνατος, αυτός γίνεται ένας αφηρημένος κήπος, ο δικός της κήπος —ας πω στη γλώσσα της Βουρβουρού με τα ψηλά εκείνα πεύκα που νομίζεις πως τις νύχτες σκύβουν και σε πλαντάζουν.

Την προηγούμενη φορά που μίλησα αισθητικά για την Ειρήνη Βακαλοπούλου ανησυχούσα. Με είχε τρομάξει ο τίτλος She’s in parties/ αφού αν το σκεφτεί κανείς συνεχίζει ως εξής: It’s in the can μια αργκό έκφραση για κάτι που έχει τελειώσει, για κάτι που έχει στερέψει, για ό,τι έχει πια σβήσει σαν ας πούμε το τελευταίο πλάνο ενός σκηνοθέτη. Τότε είχα μιλήσει για τον αστικό μύθο που συνόδευε αυτό το τραγούδι το οποίο είναι γραμμένο για την Μαίριλιν Μονρόε. Η Μαίριλιν που συνήθιζε να ανακατεύει στα άδεια κουτάκια των αναψυκτικών χάπια και αλκοόλ σε καθημερινή βάση,  σβήνοντας τελικά πάντα στην επήρεια τους ή ας το πάω λίγο παρακάτω κι ας πω πως μπορεί να σημαίνει αυτόν/αυτήν που έχει οριστικοποιηθεί απέναντι στο τέλος και δηλωτικά πράττει τα αυτονόητα, μας προετοιμάζει. Δεν είναι πως ανησυχώ λιγότερο για την Επίσκεψη, αλλά τουλάχιστον αφού κατάφερε να ραγίσει ίσως να κατέκτησε λίγη περισσότερη γνώση για τον εαυτό της.

 

Ειρήνη Βακαλοπούλου

 

Νομίζω πως σήμερα πια προστατεύεται από τη φωνή της. Άλλωστε οι εκδόσεις Σαιξπηρικόν συμπεριλαμβάνουν το βιβλίο αυτό στην σειρά τους Vox Humana (ανθρώπινη φωνή) δημιουργώντας ένα τυπογραφικό θαύμα που αναδεικνύει τα ποιήματα. Η επιλογή πεζών γραμμάτων παντού στο βιβλίο καταδεικνύει πως η φωνή της ποιήτριας μόλις που θέλει ν’ ακουστεί —σαν προσευχή ή ικεσία. Ο βουβός σπαραγμός μιας ποιήτριας που θρηνεί και κτίζει σ’ ένα ποίημα τον έρωτά της.

 

αφιέρωση

 

στην παραφωνία της ημέρας
τραγούδι του πουλιού
θ´ ακούγεσαι

να ομορφαίνεις τις φωτογραφίες
των ανθρώπων
ένας πιο πάνω από αυτούς

κομμάτι από χρυσαφένιο κοχύλι
στη λάσπη των φθινοπωρινών πόλεων
στη θέα των σκυθρωπών σκύλων

έτσι
που από εδώ και στο εξής
όλοι για σένα θα κουβεντιάζουν
νερό που χύθηκε σε λινό πουκάμισο
το καλοκαιρινό εκείνο βράδυ
(θα λένε)

όμως γιατί κάθε φορά που σου μιλώ
μέσα μου να καίει ένα ποτάμι;

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top