Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Το βιβλίο κι ο συγγραφέας του: «αφού τα όνειρα από μόνα τους είναι μια ξένη γλώσσα»
02/04/2024, 10:28 μμ

Το βιβλίο κι ο συγγραφέας του: «αφού τα όνειρα από μόνα τους είναι μια ξένη γλώσσα»

Γράφει η Ελένη Γκίκα //

 

 

 

Μισέλ Φάις «Το περίεργο μαξιλάρι», Εικονογράφηση: Ντανιέλα Σταματιάδη, Εκδόσεις Πατάκη

 

«Μου χαμογέλασε και, τραβώντας με τα δάχτυλά της τις άκρες των ματιών της, άρχισε να μου διηγείται το τελευταίο της όνειρο στα κινέζικα. Εννοείται πως δεν κατάλαβα τίποτα.

“Θα μου το μεταφράσεις;” τη ρώτησα.

“Φυσικά” μου απάντησε “αφού τα όνειρα από μόνα τους είναι μια ξένη γλώσσα”».

Όταν οι συγγραφείς για μεγάλους αποφασίζουν να γράψουν και για τους μικρούς, σοφούς, παντογνώστες αναγνώστες, τα δάκρυα λάμπουν συνεχώς στην άκρη των ματιών μου και το χαμόγελο κρέμεται στον αέρα καρφωμένο μονίμως στην άκρη των χειλιών μου σαν εκείνο του Γάτου του Τσεσάιρ. Εξάλλου αυτό που έζησε η Αλίκη στην Χώρα των θαυμάτων για τα μικρά παιδιά είναι πραγματικότητα, η δική τους αληθινή Χώρα.

Όλα τα πράγματα και τα ζώα και τα δέντρα και τα φυτά έχουν φωνή και μόνο εκείνα για την ώρα μπορούν να την ακούνε, τα όνειρα δεν είναι ακόμα δυσερμήνευτα, τα μαξιλάρια αποτελούν μυστηριωδώς κάψουλες συσσωρευμένης μνήμης και τα όνειρα δρουν αναλόγως: ανακατεύονται με ό,τι τρώμε κατά τον γάτο μας, γίνονται αέρας που φυσά το κασκόλ μας κατά το μπλε μας ποδήλατο, επιστρέφουν από κει που ήρθαν κατά την ξύλινη καρέκλα μας, «δεν-ξέρω- πού- πάνε- ξέρω- πού-δεν- πάνε» κατά το ασημένιο ρομπότ μας, «γίνονται αόρατες λαβές που ρίχνουν κάτω όλους τους αντιπάλους μας» κατά τον κύριο Σίμο, τον δάσκαλο του τζούντο, «γίνονται νότες, παρτιτούρες, αργές και γρήγορες μελωδίες, δηλαδή μουσική» κατά την κυρία Ελισάβετ την καθηγήτρια του πιάνου…

Βέβαια διαφορετική γνώμη έχουν ο Μιχάλης, η Δώρα, ένας άστεγος, η Μέλι, μια ξεναγός, ένας καφέ αρκούδος, αλλά όλοι συμφωνούμε όπως ο Σαββόπουλος ότι δεν γίνεται να κρυφτείς απ’ τα παιδιά «έτσι κι αλλιώς τα ξέρουν όλα» και ότι τα σπουδαία παραμύθια εκτός από ποίηση καθαρή, είναι σχεδόν παραγγελιά. Γράφονται μόνο για έναν πολύ αγαπημένο μας.

Στην περίπτωση του Μισέλ Φάις για τον γιο του Μάρκο πρώτα «αποκλειστικά», και μετά για όλα τα παιδιά του κόσμου αλλά και για τους μεγάλους γιατί καλό είναι να θυμόμαστε πού και πού να ξαναγίνουμε παιδιά. Μια που το θαύμα της ζωής απαιτεί αποκλειστικά μάτια παιδικά για να αποκαλυφθεί, η μαγεία της, αθωότητα και γνήσια περιέργεια για να υλοποιηθεί, τα όνειρα μυστικό πάθος και ολοζώντανο ένστικτο για να παραμείνουν κοντά μας και τις μέρες.

Κι όσο για το πολύσημο παραμύθι, ούτε λόγος, όπως και όλα τα παραμύθια να αποτελεί «κάψουλα συσσωρευμένης μνήμης» για να λέει μέσα σε ελάχιστα τόσα πολλά. Για να συμπεριλάβει άλλοτε αστεία κι άλλοτε συγκινητικά μια μικρή ωστόσο ευσύνοπτη περίληψη του Κόσμου.

Όπως ακριβώς κάνει σ’ αυτό το πρώτο του παραμύθι «Το περίεργο μαξιλάρι» και ο Μισέλ Φάις. Η απώλεια, η μετανάστευση, ο πόλεμος, η φτώχεια και ο άστεγος, μαζί με το δημιουργικό πάθος, τη σκληρή δουλειά, την καθημερινή προσπάθεια, το ταξίδι, το παιχνίδι, τους άλλους, σαν αεράκι και μουσική, σαν όνειρο που χίλια δυο μας λέει σε μια γλώσσα μαγικά σοφή. Διότι όλα γράφουν στις μικρές ηλικίες που έτσι ή αλλιώς ακόμα διατηρεί την έμφυτη σοφία της ζωής. Μετά, άσε μετά, αναλαμβάνουν οι πράξεις μας και τα σχολεία.

Πάντα αποκαλύπτομαι όταν οι συγγραφείς γράφουν για παιδιά. Γιατί δεν μας χαρίζονται τα παιδιά. Βαριούνται και μας το δείχνουν, όταν πλήττουν σηκώνονται αυτομάτως να φύγουν. Και ο Μισέλ Φάις που ποτέ δεν επαναπαύτηκε στα εύκολα, στα τετριμμένα, στα σίγουρα και βιαστικά, έβαλε δύσκολα και στον εαυτό του αλλά και σε μας αναγνωστικά, τώρα επιστρέφει στα βασικά, με έναν τρόπο αέρινα ποιητικό, συγκινητικά στοργικό, συνοπτικό, ακριβές και σοφό, διαβρωτικό, και μας υποδεικνύει με καθαρότητα ό,τι συμβαίνει και ό,τι αξίζει.

Και Ζωή δίχως Όνειρο, δεν αξίζει!

Ένα απολαυστικό και πολύσημο παραμύθι για το πού πάει το παιδί όταν η ζωή αρχίζει να το συσκοτίζει.

Με την ευφάνταστη και αφαιρετική ονειρική εικονογράφηση της Ντανιέλας Σταματιάδη.

Ένα βιβλίο που αξιώνεται ο συγγραφέας μόνο αν μαθητεύσει δίπλα σε έναν σπουδαίο δάσκαλο, έναν μικρό Ραβί.

Ελπίζοντας να είναι ο κύκλος που ανοίγει για τον Φάις μετά τον κύκλο της αυτοπροσωπογραφίας ενός άλλου· µιας µακράς, άτυπης τετραλογίας: Το µέλι και η στάχτη του Θεού (2002), Ελληνική αϋπνία (2004), Η Ερευνήτρια (2020), Caput mortuum [1932] Φάρσα αφανισμού (2021) και την «Εξουθένωση» (2022).

 

Μισέλ Φάις

 

Υπενθυμίζουμε ότι ο Μισέλ Φάις (Κομοτηνή, 1957) είναι υπεύθυνος των σελίδων βιβλίου στην “Εφημερίδα των Συντακτών” και διδάσκει δημιουργική γραφή (“Σχόλη” στις Εκδόσεις Πατάκη & Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας). Το 2000 τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος.

Πεζογραφία: “Αυτοβιογραφία ενός βιβλίου” (1994· αναθεωρημένη επανέκδοση Πατάκης, 2005), “Απ’ το ίδιο ποτήρι” (1999· αναθεωρημένη επανέκδοση Πατάκης, 2011), “Aegypius Monachus” (2001· αναθεωρημένη επανέκδοση Πατάκης, 2013), “Το μέλι και η στάχτη του Θεού” (2002), “Ελληνική αϋπνία” (2004), “Πορφυρά γέλια” (2010), “Kτερίσματα” (2012), “Από το πουθενά” (2015). Το μυθιστόρημα “Αυτοβιογραφία ενός βιβλίου μεταφράστηκε στα γαλλικά και στα ρουμάνικα, η συλλογή διηγημάτων “Απ’ το ίδιο ποτήρι και άλλες ιστορίες” στα γαλλικά, ισπανικά και αγγλικά. Διηγήματά του συμπεριλήφθηκαν σε ισπανικές, γερμανικές, αγγλικές, γαλλικές, τσέχικες και κινεζικές ανθολογίες και δημοσιεύτηκαν σε αμερικανικά περιοδικά.

Μετάφραση: “Χαϊκού για τη βροχή, το χιόνι, τον άνεμο, τον ήλιο, το φεγγάρι” (με εικόνες του Χρόνη Μπότσογλου, Μπάστας Πλέσσας, 1994).

Θέατρο: “Το παγκάκι του κανένα” (Θέατρο 104, 2014, σκην. Αλεξία Καλτσίκη), “Είμαι αριστερόχειρ ουσιαστικά” (Παράσταση για τον Μανόλη Αναγνωστάκη. Φεστιβάλ Φιλίππων-Θάσου, 2012, Θέατρο Θησείον, 2012, δραματουργική επεξεργασία, σκην. Αλ. Καλτσίκη), “Κάποιος να τους πονέσει” (24hour plays Athens, 2012, σκην. Κ. Μπερδέκα), “Πουπουλένιο τίποτα” (Εθνικό Θέατρο – Αναγνώσεις, 2011, σκην. Ν. Κουρής-Μ. Καλλιμάνη-Αλ. Καλτσίκη), “Μετά τις τελευταίες μας λέξεις” (Συνεργείο, 2011, σκην. Λ. Μελεμέ), “Πέστροφα Δουνάβεως” (Φεστιβάλ Φιλίππων, 2010, σκην. Λ. Μελεμέ), “Το κίτρινο σκυλί” (Από Μηχανής Θέατρο, 2009, σκην. Λ. Μελεμέ, Θέατρο Αμαλία, 2011, σκην. Α. Σπυριδάκης, ΔΗΠΕΘΕ Σερρών, 2013, σκην. Παν. Μέντης, Θεατρική Ομάδα Pinata, 2014, Ναύπλιο), “Ελληνική αϋπνία” (Θέατρο Εμπρός, 2006, σκην. Ρ. Πατεράκη), “Η πόλη στα γόνατα” (Θέατρο Αμόρε-Δοκιμές, 2006, σκην. Θ. Αναστόπουλος), “Αντρόγυνα” (Μονόλογοι Πολιτιστικής Ολυμπιάδας, Θέατρο Μεταξουργείο, 2003, σκην. Π. Χούρσογλου).

Κινηματογράφος: Συνεργάστηκε με τον Νίκο Παναγιωτόπουλο στο σενάριο των ταινιών “Delivery” (Επίσημη Συμμετοχή Φεστιβάλ Βενετίας και Μόντρεαλ, 2004), “Αθήνα-Κωνσταντινούπολη” (2008) και “Η κόρη του Ρέμπραντ” (2015).

Φωτογραφία: Ύστερο βλέμμα, 1996 και Η πόλη στα γόνατα, 2002 (Λευκώματα και ατομικές εκθέσεις στον Χώρο Τέχνης 24). Συμμετείχε στη Photosynkyria 2003 και έλαβε μέρος στις εξής ομαδικές εκθέσεις φωτογραφίας-ζωγραφικής: “Καλοκαίρι, μια συνάντηση” (με τους Κώστα Παπανικολάου και Τάσο Μαντζαβίνο, Χώρος Τέχνης 24, 2006), “Αυτοπροσωπογραφία ενός άλλου” (με τον εικαστικό Τάσο Μαντζαβίνο, Χώρος Τέχνης 24, 2007), “Κτερίσματα” (με τους Καλλιόπη Ασαργιωτάκη και Τάσο Μαντζαβίνο, Χώρος Τέχνης 24, 2013).

Επιμέλεια: Ασχολήθηκε με τη φιλολογική και καλλιτεχνική αποκατάσταση του Τζούλιο Καΐμη (7 τίτλοι). Έχει επιμεληθεί πολλούς συλλογικούς τόμους λογοτεχνίας και εικαστικά λευκώματα. Τελευταία διευθύνει τις εξής σειρές: “Η κουζίνα του συγγραφέα/σκηνοθέτη/ιστορικού/αρχιτέκτονα” (εξομολογητική σειρά από προσωπικότητες της λογοτεχνίας, της τέχνης και της δημόσιας ζωής-9 τόμοι), “Hotel/Ένοικοι Γραφής” (πανελλήνιος θεματικός διαγωνισμός διηγήματος – 7 συναπτά χρόνια, 7 τόμοι).

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top