«Εξομολογήσεις γυναικών»
Γράφει η Περσεφόνη Τζίμα // *
Μαρίας Συτμαλίδου «Σουίτα σε θήλυ μείζονα», εκδ. Εντευκτηρίου
Η Μαρία Συτμαλίδου, κατά λειτούργημα ενδοκρινολόγος και ταυτόχρονα πολύπλευρη στη λογοτεχνική της δραστηριότητα, έπειτα από τα βραβευμένα θεατρικά της έργα Οινάνθη: Γαλήνη πίσω από τους καταρράκτες και Ράτενσκα ή Μεσοκαλόκαιρο (νουβέλα-θεατρικό) και τα κείμενα και τους στίχους της στο βιβλίο-cd οι κύκλοι των πουλιών, μας ξαφνιάζει ευχάριστα με την πρώτη της ποιητική συλλογή Σουίτα σε θήλυ μείζονα, από τις εκδόσεις Εντευκτηρίου. Η συλλογή είναι ένα μεικτό είδος ποίησης, όπου συγχωνεύονται στοιχεία μυθοπλασίας και θεάτρου ακροβατώντας ανάμεσα στην ποίηση και στο θέατρο. Έτσι, η ποιήτρια σκηνοθετεί μια ασυνήθιστη σύζευξη μεταξύ θεάτρου, ποίησης, μύθου και ιστορικής μνήμης.
Τα ποιήματα δομούνται σε τρεις ενότητες: στην 1η με τίτλο ΤΟ ΣΩΜΑ ΞΕΡΕΙ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥ, ακούγονται τριάντα φωνές γυναικών τοποθετημένες ή προερχόμενες από διαφορετικές εποχές, γεωγραφικούς τόπους ή κοινωνικές τάξεις, που αναπτύσσουν ποιητικά την προσωπική τους ιστορία. Στην καθεμιά από αυτές προπορεύεται και ο αφηγητής ως αρωγός στην κατανόηση και στη ερμηνευτική τους προσέγγιση. Οι φωνές αυτές στην ουσία συγχωνεύονται, αφού στις ιστορίες τους, παρά τις διαφορές τους, εκφράζουν τα ίδια προβλήματα, τους ίδιους καημούς που ανέκαθεν ταλάνιζαν και ακόμα ταλανίζουν το γυναικείο φύλο, όπου γης. Και εν κατακλείδι, στη 2η ενότητα με τίτλο ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΜΙΑ ΣΚΥΤΑΛΟΔΡΟΜΙΑ, γίνεται η σύζευξη-διάλογος- των γυναικών. Οι γυναίκες με τις φωνές τους -μονόλογους- συναντιούνται σαν να βρίσκονται σε θεατρικό σανίδι και διαλέγονται μεταξύ τους. Αυτή η συνάντηση συνιστά τη θεατρική προέκταση και συνάμα λειτουργεί ως ερμηνευτικό επιμύθιο.
Τα θέματα που διακρίνουμε είναι επίκαιρα και αφορούν όλες τις γυναίκες, στην πραγματικότητα και εν δυνάμει, μέσα από το ντύσιμο της μυθοπλασίας. Βλέπουμε στην ΑΝΩΝΥΜΗ, που άκουσε τα ποντίκια να ροκανίζουν το σπίτι της και θα την έθαβαν μεσημέρι σε άγνωστο μνήμα να πεθαίνει, η ίδια μία νομάς μετανάστρια, γιατί ο αγροτικός γιατρός έλειπε. Δεν βρισκόταν ούτε η σφραγίδα του για το πιστοποιητικό θανάτου. Την ΑΪΣΕ, σαράντα χρονών και μόνη, βοσκό βοδιών, που διψούσε για αγάπη, αδελφοσύνη, που τις νύχτες ξεφύλλιζε το Ευαγγέλιο στα ελληνικά και που πίστευε ότι όλες οι γλώσσες χρησιμοποιούν τις ίδιες νότες όταν κλαίνε κι όταν γελάνε. Την ΑΛΕΞΑΝΤΡΑ, που παντρεύεται κάποιον χωρίς έρωτα και όχι αυτόν που αγαπάει πραγματικά: Ούτε που μου περνάει από το μυαλό να φύγω ή να σκοτωθώ. τι θα πουν οι γείτονες;… Πώς θέλω να κουρνιάσω στα στήθη του μαλλιαρά όπως χαίτη λιονταριού αλμυρά όπως φλοίσβος… Τα μεσάνυχτα ξεκάλτσωτη με τις φτέρνες στα αγκάθια μαζί του θα κλεφτώ.
Διακρίνουμε επίσης ως κοινό τόπο το θέμα της ανελευθερίας στις γυναίκες, τον έρωτα, εν πολλοίς ακυρωμένο, τον θάνατο, την προδοσία, τις ανεπάρκειες, τα ανεκπλήρωτα όνειρα, την υποβάθμισή τους από τους άνδρες ή από την κοινωνία. Όπως η ΔΑΦΝΗ, που γράφει ρίμα και λατρεύει την Πολυδούρη, ποιήτρια η ίδια, ελεύθερη από συμβάσεις, υποτιμημένη κι αυτή από κάποιον άνδρα. Η ΕΥΠΛΟΙΑ, που απεικονίζεται και στο εναπομείναν ψηφιδωτό στην Πομπηία, μια ιερόδουλη, με την έκρηξη του Βεζούβιου εξαφανίστηκε χωρίς να αφήσει κανένα ίχνος της ύπαρξής της και των υπηρεσιών που πρόσφερε στους άνδρες. Έφυγε από τη ζωή σαν ένα μηδενικό κατεδαφιστέο: Αν αυτή ήταν η τιμωρία για την τόσων χρόνων πορνεία μου ζητώ να επιληφθεί του θέματος το σύνολο της ανθρώπινης τέχνης… Κύλισα όπως νόμισμα στο δρόμο και με σταμάτησε μια πέτρα… Κονιορτός έγινα.
Η έκκληση της ΝΙΚΗΣ για αγάπη που θα της δώσει φτερά, γιατί χωρίς αυτά είναι Άπτερος Νίκη. Γυναίκες που τις εξανάγκαζαν να παντρευτούν πολύ μεγαλύτερους σε ηλικία άντρες παραβλέποντας τα όνειρα και τις πραγματικές τους προσδοκίες. Γυναίκες που καταλήγουν σε Ψυχιατρεία, που αγαπούν βαθιά και ισόβια έναν άντρα, αν και δεν εξελίχτηκε ούτε κάρπισε η σχέση τους. Γυναίκες που καταδικάζουν τον εαυτό τους στη μοναξιά της χηρείας. Γυναίκες που υφίστανται εξευτελιστική κακοποίηση και τρέφουν φονικές διαθέσεις για τον θύτη τους.
Η 3η ενότητα με τίτλο ΣΤΟ ΧΕΙΛΟΣ εμπεριέχει μόνο τον μονόλογο της ΣΑΠΦΩΣ, αυτονομημένο και χωρίς αφηγητή. Λειτουργεί σαν επίλογος που κλείνει με μια λυρική σημαντική ποιήτρια, τη ΣΑΠΦΩ, όλες τις προηγούμενες φωνές των γυναικών: Σιωπή! αν κάτι μου λείπει δεν είναι τόσο ο έρωτας αλλά η τρυφερότητα των φωνηέντων και η ασφάλεια των συμφώνων.
Όλη η ποιητική σύνθεση διαπνέεται από έντονο λυρισμό, ο οποίος εκφράζεται από μία ποικιλία στη Γλώσσα που η Μαρία Συτμαλίδου φαίνεται να κατέχει βαθιά. Η ποιήτρια έχει το χάρισμα να χρησιμοποιεί λέξεις με πυκνό σημασιολογικό φορτίο, λέξεις μεταφορικές αλλά και πεζολογικές που τις διαπλέκει σε φράσεις και σημασίες ποιητικές τέτοιες ώστε ο αναγνώστης να μαγεύεται σε πολλούς στίχους. Με τη δύναμη και συχνά με την πολυσημία τους οι λέξεις συνθέτουν ευφάνταστες και εντυπωσιακές εικόνες, με ελευθερία στη σύλληψη και κάποιες υπερρεαλιστικές προεκτάσεις: «Το δειλινό έπεσε πάνω στην πρασιά βαρύ σαν κοτσύφι. Όταν επιπλεύσει το φεγγάρι πάνω από τα κεφάλια μας θα ακολουθήσω στα κλεφτά λίγα ψίχουλα του κοντορεβυθούλη». «Στον ύπνο της έβλεπε όνειρα σαν γυναίκα κι ας ήταν Φαγιούμ… Μόνοι φίλοι μία γραμμή από μυρμήγκια που στόλιζαν το διάδημα». «Η θάλασσα είναι η πιο όμορφη ψευδαίσθηση της σταθερότητας». «Σκονισμένοι έρωτες που γέρασαν γρήγορα».
Κλείνοντας, θα έλεγα ότι η ποιητική σύνθεση της Μαρίας Συτμαλίδου απαρτίζεται από μοναδικές προσωπικές μεν ιστορίες αλλά με κοινωνικές προεκτάσεις, αφού αγκαλιάζει πλατιά και σε βάθος μία μεγάλη γκάμα ψυχικών και κοινωνικών καταστάσεων της γυναίκας. Πάνω από όλες τις, συχνά συγκινητικές, ανθρώπινες ιστορίες πνέει ένας καυτός αέρας φλογερού συναισθήματος που τον κινεί η εξομολογητική διάθεση του ποιητικού υποκειμένου με όλη την ποιητική ειλικρίνεια που διαθέτει.
Μαρία Συτμαλίδου
Βιογραφικό σημείωμα
Η Μαρία Συτμαλίδου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, όπου ζει, σπούδασε και εργάζεται ως γιατρός ενδοκρινολόγος.
Το θεατρικό της έργο Οινάνθη: Γαλήνη πίσω από τους καταρράκτες απέσπασε το πρώτο βραβείο σε διαγωνισμό της Πανελλήνιας Ένωσης Λογοτεχνών (2009). Μεγάλο τμήμα της νουβέλας της Ράτενσκα ή Μεσοκαλόκαιρο (Κεντρί, 2015) βραβεύτηκε ως θεατρικός μονόλογος στον 3ο διεθνή λογοτεχνικό διαγωνισμό του Ομίλου για την Unesco Τεχνών, Λόγου και Επιστημών Ελλάδος (2014).
Το 2019 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μετρονόμος το βιβλίο-cd Οι κύκλοι των πουλιών, με κείμενα και στίχους της και μουσική των Ρεβάνς.
Η συλλογή Σουίτα σε θήλυ μείζονα είναι το πρώτο της βιβλίο ποίησης.
* Η Περσεφόνη Τζίμα γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, όπου και κατοικεί. Σπούδασε στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Αρχαιολογία Τέχνη και Κλασσική Φιλολογία. Εργάστηκε στο Κέντρο Βυζαντινών Ερευνών, στο Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας του καθηγητή Εμμανουήλ Κριαρά. Υπηρέτησε στη Μέση Εκπαίδευση 35 χρόνια, γι’ αυτό και ανέβαλλε (ποιήματα στο συρτάρι) να υπηρετήσει πιστά τη μεγάλη της αγάπη, την ποίηση, που την τίμησε με δύο μόνο ποιητικές συλλογές, τις Παλινδρομήσεις (Θεσσαλονίκη 1996), το Γαλάζιο μελανό (Κεντρί 2017) και το Ένα ποιητικό ταξίδι ( μία μελέτη για τα Εύρετρα της Κικής Δημουλά – υποψήφιο για το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνικής Μελέτης- Μαλλιάρης Παιδεία 2013).
Το 2005 εκδόθηκαν τα Μικρά Κείμενα, ένα βοήθημα για τη Γλώσσα (Δωρικός). Ποιήματά της και κριτικές δημοσιεύτηκαν σε λογοτεχνικά περιοδικά.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
-
-
ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ: Ο θάνατος ποτέ δεν βάζει τέλος
23/04/2024, 9:51 μμ -
Παρακείμενα: «Ωδή στην ηρωική παράδοση και ταυτόχρονα καταδίκη»
23/04/2024, 9:50 μμ -
Ο ‘δράκος’ κοιτούσε τη λίμνη
23/04/2024, 9:48 μμ -
Η αλχημιστική φαντασία της Μπουραζοπούλου
23/04/2024, 9:47 μμ -
Ο Δημήτρης Νόλλας συνεχίζει
23/04/2024, 9:45 μμ
ΘΕΜΑΤΑ
-
Εύα Στάμου: “Ως επιστήμη, η ψυχολογία βοηθάει σίγουρα να αντιλαμβάνεσαι καλύτερα τα κίνητρα που υποκινούν τις πράξεις των ανθρώπων”
Συνέντευξη στη Νιόβη Ιωάννου // και στον Δημήτρη Βαρβαρήγο // Εύα Στάμου, μια νέα σύγχρονη γυναίκα αφοσιωμένη στη Ψυχολογία και τη λογοτεχνία, δρα και επιχειρεί σε δυο διαφορετικούς όσο και παράλληλους τομείς όσον αφορά τη ψυχή των ανθρώπων και
Περισσότερα -
✔ Πάνος Μαυρομμάτης: «Θα έλεγα ότι αποτελούν στιγμές, σκέψεις, αναζητήσεις»
Συνέντευξη στον Ιωσήφ Αρνέ // Ο Πάνος Μαυρομμάτης, ετών 45, σύζυγος και πατέρας, γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα όπου και εργάζεται ως ιδιωτικός υπάλληλος. Οι Μικρές Απολογίες είναι η πρώτη του ποιητική συλλογή και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις
Περισσότερα -
Walter Puchner: 150 Χαϊκού & Τάνκα. Ασκήσεις στην αυστηρή μορφή
Γράφει ο Κωνσταντίνος Μπούρας // * Walter Puchner, “150 χαϊκού & τάνκα Ασκήσεις σε αυστηρή μορφή”, δίγλωσση έκδοση (ελληνικά / γερμανικά), εκδόσεις ΟΤΑΝ, Δεκέμβριος 2023, σελ. 137. Δάσκαλος από πανεπιστημιακής έδρας αλλά και από τις ποιητικές σελίδες των συγγραμμάτων /
Περισσότερα -
Για τη νουβέλα “Το ημερολόγιο ενός αδέξιου εραστή”
Γράφει ο Τάσος Γουδέλης // “Το ημερολόγιο ενός αδέξιου εραστή”, του Θόδωρου Σούμα, εκδόσεις Βακχικόν “Αν δεν θέλετε η μέρα τούτη να χωρίσει το παρελθόν σας από το μέλλον σας σε δύο κομμάτια χαράς και αγωνίας, μην πλησιάζετε
Περισσότερα -
Τρούμαν Καπότε
Τρούμαν Καπότε: “Η ζωή είναι ένα μετρίως καλό έργο, με μια κακογραμμένη τρίτη πράξη” ——————————————— O Αμερικανός συγγραφέας, φωτογραφημένος στο στούντιο του εμβληματικού φωτογράφου Irving Penn, σε μια σειρά πορτέτων γνωστές ως “Irving Penn’s Corner Portraits”, αφού
Περισσότερα -
Τρία ποιήματα | Εντεταλμένη, αέρας, εκ των υστέρων.
Tου Χρήστου Νιάρου // 1. Εντεταλμένη Εντεταλμένη υπηρεσία περπατήματος, προς την κάτω γειτονιά, τυχαία ένα κατακόκκινο τριαντάφυλλο, με κοιτούσε μέσα στα μάτια, χωρίς κούραση και τυπικότητες, το νοτισμένο του σώμα, στο αεράκι χόρευε μια από
Περισσότερα -
Η Άχνα βαδίζει υπερήφανη…
Γράφει η Πωλίνα Γουρδέα // «Άχνα» του Στρατή Χαβιαρά, εκδ. «Κέδρος», σελ. 240 Η Άχνα του Στρατή Χαβιαρά (εκδόσεις Κέδρος) είναι ένα ποιητικό μυθιστόρημα. Και αυτό που της χαρίζει την ποιητικότητά της είναι ο εσωτερικός μονόλογος του έμπειρου
Περισσότερα
