Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / To 1821: Τότε και Τώρα
09/02/2021, 9:52 μμ

To 1821: Τότε και Τώρα

Γράφει ο Δημήτρης Βλαχοπάνος //

 

«1821: Μέσα από τη ματιά σύγχρονων συγγραφέων», εκδόσεις 24 Γράμματα, Επιμέλεια: Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης

 

Η λογοτεχνία έχει τη δική της δυναμική μέσα στην ιστορία. Αφηγείται με τον ιδιαίτερο τρόπο της αυτά που δε γράφει –και δεν επιτρέπεται να γράψει επισήμως ως επιστήμη- η ιστορία. Γιατί η ιστορία επικεντρώνεται στο καθόλου και αναφέρεται στο γενικό, στο περίγραμμα του γεγονότος. Η λογοτεχνία εστιάζει στο επιμέρους, στο κέντρο και στην ουσία ενός επεισοδίου, αλλά κυρίως στους πρωταγωνιστές του ή και δευτεραγωνιστές του, στον συναισθηματικό τους κόσμο, στην ψυχολογία τους, στις μεταπτώσεις τους, στη δραματικότητα και την τραγικότητα της δράσης τους και της συνεισφοράς τους. Βγαίνει σοβαρά και σε βάθος ωφελημένος ο αναγνώστης που διαβάζει τις λογοτεχνικές σελίδες μιας ιστορικής εποχής.

Με αυτό το πνεύμα μπήκαμε στα κονάκια, τα σεράγια και τις ψυχές των πρωταγωνιστών του 1821 όσοι ανταποκριθήκαμε στο κάλεσμα του Ελπιδοφόρου Ιντζέμπελη και αποφασίσαμε να ανασύρουμε με την πένα μας μικρές και μεγάλες στιγμές της ταραγμένη εκείνης εποχής, για να δώσουμε το παρών μας στον πολυτελή τόμο «1821 Μέσα από τη ματιά σύγχρονων συγγραφέων», που με πολλή φροντίδα και πολύ σεβασμό κυκλοφόρησαν πριν λίγο καιρό οι εκδόσεις «24 γράμματα». Είκοσι εφτά συγγραφείς σήκωσαν το χαλάκι της ιστορίας και έξυσαν την επιφάνειά της, για να βγουν στο φως πρόσωπα, επεισόδια και μικρές ή μεγάλες στιγμές που φέρνουν  ποικίλα συναισθήματα, αλλά απαντούν κυρίως σε ερωτήματα και της σημερινής ζωής.

Είναι σαφές πως οι λογοτέχνες δεν αποτυπώνουν με τρόπο μηχανιστικό τα γεγονότα. Δεν είναι αυτή η δουλειά τους. Συναντούν -ή ξεκινούν να συναντήσουν- πίσω απ’ αυτά τον άνθρωπο και αντικρίζουν απ’ το παράθυρο της ιστορίας τον διαχρονικό κατά κύριο λόγο άνθρωπο, όχι με το ηρωικό πάντα φωτοστέφανο, και τον αναπλάθουν ρίχνοντας πάνω του αχτίδες και σκιές της δικής τους προσωπικής μυθολογίας. Οι συγγραφείς του τόμου ανασύρουν και αφηγούνται θέματα και πτυχές που κινούνται πιο πολύ στο περιθώριο του αγώνα και όχι στο κέντρο του. Η πρόθεσή τους δεν είναι να κάνουν σοφότερο τον αναγνώστη, αλλά να μοιραστούν μαζί του μια σκηνή, μια λεπτομέρεια, ένα θολό τοπίο που συγκίνησε πρώτα τους ίδιους.

Ο Παπαφλέσσας και η Αϊσέ (Ερ. Αθανασίου), ο Αναστάσης και η Ταρσώ (Δ. Βαρβαρήγος), ο Αλή πασάς και τα Γιάννενα (Δ. Βλαχοπάνος), ο Λογοθέτης Λυκούργος και η Σάμος (Γ.Ι. Βοϊκλής), ο Σταμάτης Μπέμπας και το Χάνι της Γραβιάς (Π. Γκάτζιας), ο Γεώργιος Καραϊσκάκης και το τσιγάρο (Π. Γούτας), ο Μακρυγιάννης και ο Ζωγράφος (Ελ. Ιντζέμπελης), ο Νικηταράς και η κόρη του Σοφία (Ν. Ιωάννου), ο κόμης Ιωάννης Δ’ Αναστάσης και η Περσεφόνη (Ν. Κατσαλίδας), ο Νικηταράς και η επαιτεία (Κ. Καριζώνη), ο Μαυροκορδάτος και η μάχη του Πέτα (Κ. Κρεμμύδας), ο Λάμπρος που έγινε Ραφαήλ και η Μαρία η πονεμένη (Δ. Κωστόπουλος), ο ατρόμητος Κωσταντής και η «Κυρά της θάλασσας» (Π. Μπανά), η επτάχρονη Γαρυφαλλιά Μιχάλβεη και το σκλαβοπάζαρο της Σμύρνης (Στ. Μίλεσης), ο γιατρός Νικόλαος Δεναξάς και η τρομοκρατία στο Ναύπλιο (Θ. Μπενάκης) ανοίγουν την αυλαία της μεγάλης σκηνής που φιλοξενεί τον κόσμο του ’21.

Κι ακόμα ο δαιμόνιος γιατρός Πέτρος Ηπίτης και τα ψιλά γράμματα της ιστορίας (Κ. Μπούρας), ο τολμηρός Οδυσσέας Ανδρούτσος και ο χαλασμός του Μοναστηριού στο Δαδί (Κ. Παναγοπούλου), ο λεβέντης μπάρμπα Αναστάσης και το Ζάλογγο της Μεσσηνίας (Αμτ. Παυλάκου), ο Νικόλαος Ιω. Σαρίπολος και η άτυχη επανάσταση της Κύπρου (Μ. Πικραμένου), η όμορφη τουρκάλα Αϊσέ και ο ασελγής Πέτρος Μαρούλης (Γ. Πύργαρης), η γενναία Ανδρονίκη της Μάνης και ο άγριος πειρατής Σακρατίφ (Δ. Πυργελή), η φωτιά και το Παλαιόκαστρο (Λ. Σακελλίου), ο ηρωικός Σαράντης και η απελευθέρωση των μελλοθάνατων χριστιανών (Απ. Σπυράκης), το αγέρωχο αγόρι και ο ταπεινωμένος αγάς (Γ. Σταφυλάς), ο Οδυσσέας του αγώνα και ο Οδυσσέας της αγωνίας (Κ. Στοφόρος), ο θάνατος του Καραϊσκάκη και τα αναφιλητά του σκύλου του (Φ. Φιλίππου), ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης και ο όρκος στη σημαία (Α. Χαριάτης) ανασκαλεύουν μια συγκλονιστική εποχή που δεν την έχτισαν μονάχα οι επώνυμοι μα και οι ανώνυμοι.

Τα ’21 δεν το τελειώνεις με μια μόνο ανάγνωση. Κι όσο κι αν προχωράς στα βαθιά του, τόσο ανακαλύπτεις τις άγνωστες και μυστικές στοές του. Και τότε νιώθεις πως οι αναγνώσεις του μπορεί να ’χουν αρχή, αλλά δεν έχουν τέλος. Γιατί, μαζί μ’ όλα τ’ άλλα, κατανοείς κάποια στιγμή πως το ’21 δεν ήταν μονάχα ένα. Ήταν πολλά τα ’21. Η συλλογή των κειμένων «1821 μέσα από τη ματιά σύγχρονων συγγραφέων» είναι μια πρόταση για να μπει ο αναγνώστης στους δρόμους του ’21.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες:
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top