Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Μια άλλη ματιά στα δοκίμια και τη ζωή του Μοντέν
23/04/2024, 9:26 μμ

Μια άλλη ματιά στα δοκίμια και τη ζωή του Μοντέν

Γράφει ο Δημήτρης Καρύδας //

 

 

 

Sarah Bakewell: «Πώς να ζούμε», Μετάφραση: Βαγγέλης Προβιάς, εκδ. Ίκαρος

 

Η πρώτη σκέψη που μπορεί να κάνει κάποιος με το που βλέπει το βιβλίο της Σάρα Μπλάκγουελ ‘’πώς να ζούμε’’ (εκδόσεις Ικαρος) είναι ότι πρόκειται για ένα μάλλον βαρετό βιβλίο! Κυρίως για το θέμα που πραγματεύεται. Γιατί πρέπει σχεδόν 700 χρόνια μετά τη ζωή του ουμανιστή φιλοσόφου να μας ενδιαφέρει η ζωή και το έργο του, ειδικά το δεύτερο που συμπυκνώνεται κυρίως στα Ολοκληρωμένα Δοκίμια, ένα πολύτομο έργο πολύ ιδιαίτερης μορφής. Ας μου επιτραπεί πριν συνεχίσω ένα προσωπικό σχόλιο: Πριν περίπου 15 χρόνια προσπάθησα να εντρυφήσω στο έργο του Μοντέν αλλά μπήκα στην μεγάλη αριθμητικά κατηγορία εκείνων που ξεκίνησαν αλλά δεν μπόρεσαν να ολοκληρώσουν την ανάγνωση των Δοκιμίων ειδικά μάλιστα από τη στιγμή που προτίμησα μια αγγλική έκδοση και όχι κάποια από τις πολλές μεταφράσεις που κυκλοφόρησαν κατά διαστήματα στη χώρα μας. Τα διάσπαρτα γράμματα στις προτάσεις, η συχνή και ξαφνική παράθεση προσθηκών σε άλλες γλώσσες (κυρίως Γαλλικά και Λατινικά), η γλωσσική κυκλικότητα και  επανάληψη με κούρασαν μετά από 40-50 σελίδες. Κάπως έτσι τα Ολοκληρωμένα Δοκίμια στο μυαλό μου μπήκαν σε μια κατηγορία βιβλίων για τα οποία πολλοί μιλάνε και γράφουν αλλά λίγοι έχουν καταφέρει να ολοκληρώσουν αναγνωστικά, κατηγορία στην οποία το αδιαφιλονίκητο νούμερο 1 είναι ο Οδυσσέας του Τζόις.

Το βιβλίο της Σάρα Μπλάκγουελ το ξεκίνησα περισσότερο από περιέργεια και πεπεισμένος ότι δεν πρόκειται να το ολοκληρώσω. Έκανα λάθος… Μου πρόσφερε μια πολύ ευχάριστη πύλη εισόδου στο έργο και κατ’ επέκταση στην εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ζωή ενός φιλοσόφου που αποδείχθηκε σκεπτικιστής, στοχαστής αλλά κυρίως ένα πνεύμα πολύ ελεύθερο και πρωτοποριακό στη ζωή του. Και μόνο ότι κατόρθωσε να κοροϊδέψει για πολλά χρόνια τους σκληρούς λογοκριτές της εποχής του που επένδυαν στον στείρο και μονοδιάστατο καθολικισμό λέει πολλά. Με απόλυτη σαφήνεια η Μπλάκγουελ μας μιλάει για τη ζωή του αλλά κυρίως κατορθώνει εκλαϊκεύοντας το έργο του να μας δώσει απαντήσεις σε καίρια και διαχρονικά ερωτήματα. Αυτό άλλωστε ήταν το μεγαλύτερο πλεονέκτημα του Μοντέν. Η διαχρονικότητα.

Μπορεί η Μπλάκγουελ να αποδεικνύει τη μοναδικότητα του σκεπτικιστή Μοντέν, μας εξηγεί γιατί τα Δοκίμια ενόχλησαν αφάνταστα τον Ντεκάρτ και χαρακτηρίστηκαν ως περίπου έργο τρελού από τον Πασκάλ, όταν τα αναγνώρισε παράλληλα και ως αδιάψευστα.

 

Sarah Bakewell

 

Οι τίτλοι των κεφαλαίων είναι ενδεικτικοί και αρκούντως κατατοπιστικοί για το σύνολο του ‘’πώς να ζήσεις’’. Και οι απαντήσεις δεν είναι αυτές που περιμένουμε σε ερωτήσεις όπως το ‘’ανησυχείτε για τον θάνατο;’’ Ή μικρούς αφορισμούς του τύπου ‘’σκεφθείτε τα πάντα, μην μετανοείτε για τίποτα’’. Ο Μοντέν δίνει απαντήσεις αντλώντας σκέψεις και πρώτη ύλη από παντού: Την αρχαία Ελλάδα και ένα ανοιχτό διάλογο με τους σκεπτικιστές, τους στωικούς και τους επικούριους αλλά και με ιδέες πολύ πιο κοντινές της εποχής του που θα επηρέαζαν τελικά τον Ρουσό ή τον Βολταίρο. Ο Μοντέν μιλούσε για τον εαυτό του αλλά απευθυνόταν τελικά σε κάθε σύγχρονο άνθρωπο, ακόμη και αν η απόσταση που μας χωρίζει είναι 700 χρόνια. Ιστορικά το βιβλίο μας μεταφέρει σε μια εποχή που η αντιπαράθεση Καθολικών με Προτεστάντες είναι στο επίκεντρο καθορίζοντας σε μεγάλο βαθμό το αναγεννησιακό status, ενώ η Μπλάκγουελ θα αναφερθεί και στη διαμάχη των Βρετανών μεταφραστών του Μοντέν με τους Γάλλους. Στο βιβλίο θα ‘’μπείτε’’ με δικό σας ρίσκο και ευθύνη. Προσωπικά, τελειώνοντας το ‘’πώς να ζούμε’’ άρχισα να σκέφτομαι ότι 15 χρόνια μετά την πρώτη αποτυχημένη απόπειρα ίσως είναι η εποχή που πρέπει να κατεβάσω από τα ράφια της βιβλιοθήκης μου τα ξεχασμένα ‘’Δοκίμια’’ του Μοντέν και να τους δώσω μια δεύτερη αναγνωστική ευκαιρία. Νομίζω ότι είναι η απολύτως φυσιολογική εξέλιξη για όποιον διαβάσει το βιβλίο της Μπλάκγουελ, που τελικά δεν είναι καθόλου μα καθόλου βαρετό!

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top