Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Ένα μυθιστόρημα ‘πολλαπλής’ ενηλικίωσης
11/01/2023, 10:05 πμ

Ένα μυθιστόρημα ‘πολλαπλής’ ενηλικίωσης

Του Γεωργίου Νικ. Σχορετσανίτη //

 

 

 

 

Μαρία Γαβαλά, «Ο μικρός Γκοντάρ». Εκδόσεις Πόλις. Αθήνα, 2022

 

Θα μπορούσαμε, εν συντομία, να κατατάξουμε το βιβλίο «Ο Μικρός Γκοντάρ» της Μαρίας Γαβαλά,  στα  μυθιστορήματα ενηλικίωσης, αφού η όλη ιστορία αφηγείται και ξεδιπλώνεται μπροστά μας από την πρωτοπρόσωπη αφήγηση και το κείμενο της Ελληνίδας Λουκίας Βακαρή, μιας σπουδάστριας κινηματογράφου που βρίσκεται στην Γαλλική πρωτεύουσα. Ο τίτλος παραπέμπει στο όνομα του νεαρού εραστή της κοπέλας, του Γκασπάρ Φρενέλ, ενός αρκούντως φιλόδοξου και αποφασισμένου κινηματογραφιστή των δικών του ενδιαφερόντων.  Η ηρωΐδα, φτάνει και εγκαθίσταται στο Παρίσι, την άνοιξη του 1969, με την καθίζηση της σκόνης των γνωστών γεγονότων που συντάραξαν την πόλη του φωτός. Άπειρη, πρωτόβγαλτη, θα προσπαθήσει να εξηγήσει πολλά και ποικιλία γεγονότα που άπτονται πολλών κρίσιμων ζητημάτων στη γαλλική μεγαλούπολη. «Όλες τούτες οι παλαβές ιστορίες θα σε βοηθήσουν να βγεις απ’ το καβούκι σου», θα ακούσει απ’ τα χείλη της πολύπειρης μητέρας της, σε γενόμενη συζήτηση μεταξύ τους, παρά το γεγονός ότι η Λουκία απέφυγε εκείνη τη στιγμή να της απαντήσει ευθέως. Ο νεαρός Γκασπάρ, με τη σειρά του προσπαθούσε από την αρχή της γνωριμίας τους να της εμφυσήσει πως αυτό που είχε σημασία σε κρίσιμες καταστάσεις, ήταν κάποιες προσωπικές του απόψεις του τύπου: «… να υπερπηδάς το διαχωριστικό μεταξύ ατολμίας και αποφασιστικότητας και να βρίσκεις τον ηρωισμό που πηγάζει από την αδυναμία…».

Στο μυθιστόρημα, σκιαγραφούνται δια βραχέων γεγονότα, όπως οι ναζιστικές θηριωδίες, και κυρίως της σύγχρονης εποχής της αφηγήτριας, ο γαλλικός Μάης του 1968, οι γνωστές παραδοσιακές σχέσεις και αντεγκλήσεις της χώρας αυτής με κάποιες άλλες της βόρειας Αφρικής, όπως και με τη γενοκτονία του λαού της Μπιάφρα.  Ο τίτλος αναφέρεται κάποια στιγμή  από τη μητέρα της ηρωΐδας, της Λουκίας Βακαρή, καθώς σχολιάζει τον Γκασπάρ Φρενέλ, τον νεαρό κινηματογραφιστή που τυγχάνει, όπως είπαμε, να είναι και εραστής της κόρης της. Η αναφορά στον Ζαν-Λυκ Γκοντάρ έχει να κάνει τόσο με την ταινία του «Ο μικρός στρατιώτης» (1960) που, όπως μας πληροφορεί η συγγραφέας, «αποτέλεσε και το έναυσμα για τη συγγραφή του μυθιστορήματος, αλλά και με μια φράση του, ένα μέρος της οποίας χρησίμευσε και ως τίτλος στο τελευταίο κεφάλαιο του μυθιστορήματος: «Η Αφρική είναι η μόνη ήπειρος που μπορεί να νικήσει την Αμερική, αφού είναι γεμάτη ιστορίες ειπωμένες αλλιώς».

 

 

Η όλη γραφή της συγγραφέως είναι τα μέγιστα επηρεασμένη από την ενασχόλησή της με τα ζητήματα που αφορούν την υπόθεση του κινηματογράφου. Στο μυθιστόρημα εμπεριέχονται άφθονες ρομαντικές και νοσταλγικές πινελιές εκείνης της  πολλά υποσχόμενης  δεκαετίας, με τη Μαρία Γαβαλά να προσπαθεί να την ανασυστήσει μέσω των θετικών και αρνητικών βιωμάτων της ηρωΐδας της. Η τελευταία, κατάγεται από αστική οικογένεια της πρωτεύουσας με παράδοση σε βιομηχανικές απασχολήσεις, εγκαταλείπει την πόλη και την οικογένειά της και αποπειράται να χαράξει τον δικό της δρόμο, να ακολουθήσει την προσωπική της πορεία, αλλά με το βλέμμα της σταθερά στραμμένο πάντα πίσω εκεί απ’ όπου άρχισαν όλα. Την Αθήνα, τουτέστιν, η οποία βρισκόταν βουτηγμένη μέσα στο έλεος της επτάχρονης δικτατορίας. Φθάνοντας στο Παρίσι, γράφει, «…Λίγο-λίγο άρχισα να ενσωματώνομαι στην πραγματικότητα αυτής της όμορφης αλλά αφιλόξενης και σκληρής πόλης…», μιας πόλης όμως, όπως τονίζει, που ένιωθε ότι της έστηνε ξόβεργες, παρομοιάζοντας τον εαυτό της ως ένα μεταναστευτικό πουλί και το σπουδαιότερο, καθόλου ωδικό! Η ενηλικίωση που δρομολογείται και λαμβάνει χώρα στην πόλη του φωτός, επιτελείται αργά και σταδιακά, και ξεδιπλώνεται στα μάτια του αναγνώστη με όλα τα εργαλεία της κινηματογραφικής τέχνης με τα οποία είναι εξοικειωμένη η συγγραφέας του μυθιστορήματος. Έχει φυσικά την τύχη με το μέρος της, δεδομένου ότι αναφέρεται και σκιαγραφεί μια χρονική περίοδο που δρομολογήθηκαν και έγιναν συνταρακτικά γεγονότα σε αμφότερες τις τοποθεσίες όπου έζησε. Στην ελληνική πρωτεύουσα να υπάρχει διάχυτο το ασφυκτικό καθεστώς της  δικτατορίας, ενώ η γαλλική να  συνταράσσεται από τις γνωστές κοινωνικές εξεγέρσεις και διαδηλώσεις. Ορισμένα από αυτά αναφέρονται απλώς, ενώ κάποια άλλα περιγράφονται περισσότερο, όπως οι φυλακίσεις συγκεκριμένων συγγενών της που βρέθηκαν απέναντι από το δικτατορικό καθεστώς, με τα μάτια και τα αισθήματα πάντοτε μιας μικρής κοπέλας.

Το κείμενο του μυθιστορήματος, ωστόσο, μπορεί να αφορά τα μεγάλα πολιτικά γεγονότα του τέλους της δεκαετίας του ’60 και των αρχών της επόμενης, αλλά μαζί με αυτά περιγράφονται οι ερωτικές εμπειρίες της αφηγήτριας, οι περιπλανήσεις της στους δρόμους της γαλλικής πρωτεύουσας, οι επαφές της με ανθρώπους άλλης προέλευσης και διαφορετικής κουλτούρας από τη δική της, οι συζητήσεις στις οποίες έλαβε μέρος ή απλώς άκουγε σιωπηλή, οι άστεγοι και κλοσάρ του Παρισιού, τα δημοφιλή καφέ, οι ‘παρηκμασμένοι’ και ‘εκφυλισμένοι’ άνθρωποι, «…για όσους κανείς δεν γνώριζε ποια ήταν η αρχή του βίου τους, ούτε τους λόγους για τους οποίους το σώμα και η ψυχή τους είχαν υποστεί τέτοιες φθορές και τραύματα», η προσπάθειά της να επιβιώσει μέσα σε εκείνο το πλήθος από ‘ξόβεργες’ που βρίσκονταν καθημερινά στημένες γύρω της. Όμως, όλα εκείνα τα βιώματα συγκεντρωτικά οδηγούν με την πάροδο του χρόνου σε υλικό μελλοντικών σεναρίων και αφηγήσεις μυθιστορημάτων, όπως εν προκειμένω. Τα γεγονότα της 17ης Οκτωβρίου ’61, να τονίσουμε, διαβάζοντας το βιβλίο, έρχονται αρκετά συχνά σε πρώτο πλάνο. «Στη μνήμη των αναρίθμητων Αλγερινών που σκοτώθηκαν κατά την αιματηρή καταστολή της ειρηνικής διαδήλωσης στις 17 Οκτωβρίου 1961», όπως αναγράφεται στην αναμνηστική πλάκα πάνω στη πεζογέφυρα της Αδελφοσύνης, στο Ωμπερβιλιέ.

 

 

Ίσως το μυθιστόρημα να αφορά κυρίως την ενηλικίωση της Λουκίας, αλλά δίπλα της και σε δεύτερο πλάνο βρίσκεται ο Γκασπάρ, ο οποίος επηρεασμένος από όλα όσα ταραχώδη προηγήθηκαν, θα ξεκινήσει να καταγράφει με ερασιτεχνικό, παθιασμένο, και κάποιες φορές επικίνδυνο τρόπο για το άτομό του, όσα αφορούσαν εκείνα τα γεγονότα, κυρίως μαρτυρίες επιζώντων, κάνοντας το όνειρό του πραγματικότητα. Η σχέση της Ελληνίδας  ηρωΐδας μαζί του, θα οδηγήσει την τελευταία στην επιθυμητή ωρίμανση  και ενηλικίωση.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top