Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Χαράγματα Ποίησης
18/11/2020, 10:48 πμ

Χαράγματα Ποίησης

Γράφει ο Παναγιώτης Καμπάνης // *

 

 

 

 

“Κ.Π. Καβάφη ΠΟΙΗΜΑΤΑ”, Με είκοσι πέντε χαλκογραφίες του Χρήστου Σανταμούρη

 

Ακόμη ένα βιβλίο για τον Καβάφη; Γιατί όχι; Κυρίως όταν πρόκειται για μια έκδοση όπως η συγκεκριμένη, του Ιδρύματος Ωνάση, η οποία δεν έρχεται να καλύψει κάποια κενά στην ήδη πολύ πλούσια βιβλιογραφία, αλλά ως μια πολύτιμη προσθήκη, στην οποία ο διεθνής καλλιτέχνης Χρήστος Σανταμούρης δίνει εικόνα στις λέξεις.

Το βιβλίο πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα, το διάστημα από τον Χειμώνα του 2014 έως και το Καλοκαίρι του 2018. Οι χαλκογραφίες φιλοτεχνήθηκαν και χαράχτηκαν από τον καλλιτέχνη που τις τύπωσε ο ίδιος στα εργαστήρια του στην Τήνο και το Παρίσι. Τα ποιήματα στοιχειοθετήθηκαν στο χέρι από τον Νίκο Βοζίκη με τυπογραφικά στοιχεία κάσας απλά των 16΄΄ και τυπώθηκαν στο τυπογραφείο ΔΙΑΤΤΩΝ σε χαρτί amalfi 200 γρ. 100% cotton από τον Γεώργιο Τσάμο. Τυπώθηκαν 125 αντίτυπα (785 αντίτυπα αριθμημένα από το 1 έως και το 75, και 50 αντίτυπα αριθμημένα από το I  έως και L για λογαριασμό του Ιδρύματος Ωνάση. Τα αντίτυπα από το I έως και XXIV  περιέχουν και από μια μήτρα χαλκογραφίας του χαράκτη). Όλες οι χαλκογραφίες είναι υπογεγραμμένες και αριθμημένες από τον χαράκτη και όλα τα αντίτυπα είναι σφραγισμένα από τον εκδότη.

Με ποιο τρόπο άραγε μπορεί σήμερα κάποιος να προσεγγίσει τον Καβάφη και την ποίησή του; Όλα σχεδόν έχουν ειπωθεί. Ακόμα και κάποιες αναλήθειες, γιατί ο Καβάφης σε κάθε περίοδο «πουλάει». Έως και σήμερα, έχει κατατεθεί διεθνώς ένα πλήθος βιβλίων, μελέτες, φωτογραφικοί και ζωγραφικοί κατάλογοι, απόπειρες μελοποίησης των ποιημάτων του  (αποτυχημένες σύμφωνα με την προσωπική μου εκτίμηση, μιας και ο Καβάφης ερμηνεύεται και δεν τραγουδιέται), μουσικές  επενδύσεις σε διάφορες ερμηνευτικές προσεγγίσεις, ντοκιμαντέρ, ταινίες, μυθοπλασίες, υποθετικές συναντήσεις πάνω σε πλοία, κρυφές στιγμές της ιδιωτικής του ζωής, σαν να κρατούσε ημερολόγιο και κατέγραφε τα πάντα με κάθε λεπτομέρεια.

Ο Καβάφης αποτελεί από εκείνες τις περιπτώσεις  ανθρώπων,  η ζωή των οποίων είδε το φως τη δημοσιότητας σε τέτοια έκταση, χωρίς να το επιδιώξει ο ίδιος και κυρίως σε μια περίοδο, όπου κανείς δεν μπορούσε να αμφισβητήσει ή να επιβεβαιώσει κάτι από όλα αυτά.

Παρόλο που ο ίδιος προέτρεψε τους πάντες, να τον ανακαλύψουν και να τον καταλάβουν μέσα από τα έργα του: «Απ’ όσα έκαμα και απ’ όσα είπα, να μη ζητήσουνε να βρουν ποιος ήμουν…η πιο απαρατήρητές μου πράξεις κα τα γραψίματά μου τα πιο σκεπασμένα, από εκεί μονάχα θα με νοιώσουν», η ζωή και το έργο του αντιμετωπίστηκαν από μεγάλο σεβασμό έως μεγάλη ανηθικότητα. Οι άνθρωποι αρέσκονται στο να κοιτούν από την κλειδαρότρυπα.

Δεν διδάσκω ηθική σε κανέναν. Πιστεύω όμως πως όλοι θα συμφωνήσουμε στο γεγονός ότι η ερωτική ζωή, κυρίως όταν αυτή κρύβει κάτι «άλλο», διαφορετικό από τα συνηθισμένα, προκαλεί το ενδιαφέρον και οι πιπεράτες λεπτομέρειες, άσχετα αν ανταποκρίνονται ή όχι στην πραγματικότητα, μας εξιτάρουν.

Το ζητούμενο όμως είναι αν η ποίηση του Καβάφη και η προσφορά του στην ανθρωπότητα, αξίζει μιας τέτοιας μονόπλευρης και υποθετικής αντιμετώπισης. Σίγουρα η ερωτική ζωή αποτελεί ένα ουσιαστικό μέρος της προσωπικότητάς μας, η  οποία πολλές φορές καθορίζει τη συμπεριφορά μας και τον τρόπο που βλέπουμε τη ζωή.

 

Χρήστος Σανταμούρης

 

Ο διεθνής καλλιτέχνης Χρήστος Σανταμούρης, σεβόμενος τον ποιητή και άνθρωπο Καβάφη, διαβάζει τα γραψίματά του με τα μάτια της ψυχής και στοχάζεται. Κλείνει τα αυτιά του στις διάφορες Σειρήνες και ανεπηρέαστος δίνει εικόνα στα συναισθήματα που του προκαλούν τα ποιήματά του. Το αποτέλεσμα είναι ποίηση, φαντασία, δημιουργική σκέψη, όνειρο, συναίσθημα, ομορφιά, συγκίνηση, αισθητική, αξίες, έννοιες, κοινωνία, ήθη, γλώσσα και στοχασμός, να συνυπάρχουν και να συμβάλουν στη δημιουργία του καλύτερου δυνατού αποτελέσματος.

Οι εικόνες που δημιουργεί είναι σύγχρονες, αναδεικνύοντας με αυτό τον τρόπο τη διαχρονικότητα της ποίησης του Καβάφη. Αν και προσωπικά διαβάζοντας αρέσκομαι να δημιουργώ με τη φαντασία μου δικές μου εικόνες, εντούτοις αναγνωρίζω και επικροτώ τις δημιουργίες του καλλιτέχνη.

Όπως γράφει και ο Γάλλος φιλόσοφος Merleau-Ponty, «ένας καλλιτέχνης πρέπει όχι μόνο να δημιουργεί και να εκφράζει μια ιδέα, αλλά συγχρόνως να ξυπνά την εμπειρία που θα κάνει την ιδέα να ριζώσει στη συνείδηση των άλλων».

Στο έργο του συνδυάζεται η  μαγεία  των  λέξεων  με  εκείνη  της εικόνας, αλλά  επίσης η συνάντηση δύο  δημιουργών, δύο  τεχνών,  που  τρέφονται  η μία  από την άλλη  και που  στο  τέλος καταλήγουν  να  γίνονται ένα.

Λέξεις, σχήματα, σύμβολα και χρώματα, αποκτούν μια δυναμική, που «περνάει» το έργο από το οπτικό πεδίο, στο ακουστικό. Παρατηρώντας και όχι κοιτώντας τον πίνακα, σου δίνεται η εντύπωση πως αυτός αρχίζει να αποκτά ζωή. Η εικόνα από μονοδιάστατη αποκτά και άλλες διαστάσεις…και κάποια στιγμή αρχίζεις να «ακούς» τον ποιητή να αφηγείται το ποίημά του.

Ο Σανταμούρης  γεννήθηκε στην Τήνο το 1948. Μεγαλώνοντας,  «μεταξύ ουρανού, θάλασσας και γης», όπως ο ίδιος αναφέρει, με έκδηλο ενδιαφέρον στο θέατρο και  στον κινηματογράφο, ξεκίνησε τις σπουδές του στη  Σχολή  Σχεδίου και Γλυπτικής στον Πύργο της Τήνου (1970-3). Ακολούθησε η Σχολή  Καλών Τεχνών της Αθήνας (1973-4) και κατόπιν η Σχολή της Beaux-Arts (1975-80), στο Παρίσι, το οποίο και έγινε η νέα του πατρίδα.

Σήμερα θεωρείται ένας από τους πιο γνωστούς και βραβευμένους διεθνώς Έλληνες χαράκτες της διασποράς. Σε διεθνές επίπεδο, έχει πραγματοποιήσει 20 ατομικές εκθέσεις και έχει συμμετάσχει σε πάνω από 140 ομαδικές. Για την προσφορά του στην παγκόσμια τέχνη έχει βραβευθεί 9 φορές.

Αφού ο Σανταμούρης κατέκτησε πρώτα την τεχνική της χαρακτικής, η ματιά του πλέον ήταν ελεύθερη, το μυαλό του γεμάτο και η ψυχή του έτοιμη για το δικό τους περιπετειώδες ταξίδι.

Καθετί που έκανε, σκέφτηκε, κέρδισε ή δημιούργησε, κατατέθηκαν, ως μαγική παρακαταθήκη, στις σελίδες των βιβλίων που έχει εικονογραφήσει.

 

Τυανεύς ο γλύπτης

 

Ιθάκη

 

Επιθυμίες

 

Τα κεριά

 

Παλαιόθεν Ελληνίς

 

Εις τα περίχωρα της Αντιόχειας

 

 

* Παναγιώτης Καμπάνης, Δρ. Αρχαιολόγος – Ιστορικός, Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού

 

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top