Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / «Το θέμα είναι να δονείσαι και να προχωράς»
20/12/2022, 11:41 μμ

«Το θέμα είναι να δονείσαι και να προχωράς»

Γράφει η Ελένη Γκίκα //

 

Λευκάδιος Χερν «Ιστορίες από έναν τόπο κι έναν χρόνο μαγικό», Μετάφραση: Θεοδώρα Πασαχίδου, Άρης Λασκαράτος, εκδ. Αιώρα, σελ. 80

 

« “Δεν έχεις πόνο”, απάντησε η θάλασσα “ούτε φόβο ούτε ελπίδα ούτε χαρά. Δεν είσαι τίποτα, αν δεν είσαι μέσα μου. Εγώ είμαι εσύ, η μορφή σου είναι το όνειρό μου’ η κίνησή σου είναι η βούλησή μου’ το σπάσιμό σου είναι ο πόνος μου. Πρέπει να σπάσεις, γιατί δεν υπάρχει ακινησία μέσα μου’ αλλά θα σπάσεις μόνο για να σηκωθείς ξανά, γιατί ο θάνατος είναι ο ρυθμός της ζωής. Κι εγώ πεθαίνω για να μπορέσω να ζήσω: τα νερά μου έχουν φύγει, και θα φύγουν ξανά, με συντρίμμια από αναρίθμητους κόσμους κάτω από την κάψα αναρίθμητων ήλιων. Κι εγώ μια πολλαπλότητα είμαι που δεν την χωράει ο νους: νεκρές παλίρροιες από εκατομμύρια θάλασσες ξαναζούν στην πλημμυρίδα και την άμπωτή μου. Μάθε, λοιπόν, ότι υπάρχεις μόνο επειδή υπήρχες κι ότι επειδή υπάρχεις θα ξαναγίνεις”.

“Δεν καταλαβαίνω”, τραύλισε το κύμα.

Και τότε η θάλασσα είπε:

“Το θέμα είναι να δονείσαι και να προχωράς, όχι να καταλαβαίνεις. Ούτε καν εγώ η μεγάλη θάλασσα, ούτε κι εγώ καταλαβαίνω…”» [Διαβάζοντας από ένα ονειροβιβλίο]

Κι αυτό έκανε ο Λευκάδιος Χερν. Εδονούντο και προχωρούσε. Από την Λευκάδα στο Δουβλίνο παιδάκι και στην Αμερική και τις Δυτικές Ινδίες. Ώσπου να καταλήξει στο πανέμορφο Ματσουέ κι εκεί να γεννηθεί άλλος, σαν πεταλούδα, για να εκπληρώσει την δική του εξίσωση ζωής που ξεκίνησε ζόρικα, συνεχίστηκε κάπως το ίδιο για να καταλήξει στην αθανασία σε ένα κύκλο ζωής μόλις 54άρων ετών.

Λευκάδιος Χέρν ή Γιακόμο Κουιζούμι, λοιπόν. Ένας από τους μεγαλύτερους ποιητές της Ιαπωνίας που ωστόσο είναι Έλληνας.

Τον χαρακτήρισαν «Παπαδιαμάντη της Άπω Ανατολής ».

Στη γενέτειρά του, τη Λευκάδα, η προτομή του Λευκάδιου Χέρν βρίσκεται από το 1985 στο πάρκο των ποιητών, δίπλα στον Α. Βαλαωρίτη και τον Α. Σικελιανό. Επίσης, ο δρόμος στο σπίτι που γεννήθηκε στο κέντρο της πόλης έχει το όνομα του (στα ελληνικά και στα ιαπωνικά) ενώ οι πολιτιστικές ανταλλαγές με το Σιντσούκο στο Τόκιο και την Λευκάδα συνεχίζονται με εντατικό ρυθμό.

Η ζωή του Λευκάδιου Χέρν μοιάζει σαν τις ιστορίες του. Σκληρή και μαγική. Απρόσμενη και μαγευτική. Σε σημείο που -στο βιογραφικό μυθιστόρημα «Η Οδύσσεια του Λευκάδιου Χερν»- ο συγγραφέας Τζόναθαν Κόλτ τον αποκαλεί «περιπλανώμενο φάντασμα».

Οι εκδόσεις «Αιώρα» συγκεντρώνει σε ένα καλαίσθητο μικρό βιβλίο μια μεγάλη γεύση Λευκάδιου Χερν. «Ιστορίες από έναν τόπο κι ένα χρόνο μαγικό». Πέντε ιστορίες: «Διαβάζοντας από ένα ονειροβιβλίο», «Το κορίτσι στο παραβάν», «Η ιστορία του Μίμι-νάσι-Χόιτσι», «Η ιστορία του Ουρασίμα Τάρο», «Θυμάμαι έναν τόπο κι έναν χρόνο μαγικό», μαζί με ένα κατατοπιστικό εισαγωγικό σημείωμα και ένα επίσης γενναίο χρονολόγιο, ικανά να λατρέψει κανείς τον συγγραφέα και να τον αναζητήσει ξανά και ξανά.

Πέντε ιστορίες -οι τρεις εμπνευσμένες από ιαπωνικούς θρύλους- που μας συστήνουν τους υπερφυσικούς κόσμους του Λευκάδιου Χερν, που συγκροτούν τον δικό του παράξενο σοφό και φιλοσοφικό σύμπαν, όπου ο χώρος και ο χρόνος καταλύονται, πορτραίτα ζωντανεύουν, τα έργα τέχνης έχουν ψυχή, η ψυχή ανθρώπων και πραγμάτων είναι αιώνιες, τέλος δεν έχει η Τέχνη και η Ζωή, η θεϊκή ουσία είναι παντού, η φαντασία είναι ζωή, και η ζωή είναι κίνηση διαρκής κι εμπιστοσύνη.

Στην πρώτη ιστορία οι ιστορίες μας έρχονται καθ’ υπαγόρευση και η θάλασσα διδάσκει τον κύκλο της ζωής στο κύμα [Διαβάζοντας από ένα ονειροβιβλίο]

Στην δεύτερη ιστορία η ψυχή ενός πίνακα ζωντανεύει, επί τω προκειμένω το κορίτσι στο παραβάν [Το κορίτσι στο παραβάν]

Στην τρίτη ιστορία ο Μίμι- νάσι- Χόιτσι παίζει το μπίβα του στο νεκροταφείο και τραγουδά για τους νεκρούς [Η ιστορία του Μίμι-νάσι- Χόιτσι].

Στην τέταρτη ιστορία ο Ουρασίμα Τάρο έχει μια θαυμαστή μεταθανάτια ζωή και εμπειρία [Η ιστορία του Ουρασίμα Τάρο].

Και στην Πέμπτη, μας συστήνει έναν κόσμο παραδεισένιο που χάσαμε [Θυμάμαι έναν τόπο κι έναν χρόνο μαγικό].

Ιστορίες αλληγορικές με νοήματα ικανά να σου αλλάξουν πλεύση ζωής, γραμμένες με έναν τρόπο δωρικό και λιτό, βιβλικές ιστορίες που διευρύνουν ορίζοντες.

 

Lafcadio Hearn (Λευκάδιος Χερν)

 

Αλλά η πιο μεγάλη και ενδιαφέρουσα ιστορία παραμένει η ζωή του η ίδια:

Ο Λευκάδιος Χερν γεννήθηκε στη Λευκάδα το 1850. Πατέρας του ήταν ο Ιρλανδός γιατρός Charles Bush Hearn που υπηρετούσε τότε στα αγγλοκρατούμενα Επτάνησα και μητέρα του η Ρόζα Κασιμάτη από τα Κύθηρα. Μια μετάθεση του πατέρα στις Ινδίες, είχε ως συνέπεια τον χωρισμό των γονέων του. Ο μικρός Λευκάδιος βρίσκεται τότε στο Δουβλίνο όπου δοκιμάζει τις πρώτες πίκρες από τη σκληρή συμπεριφορά της δεσποτικής γιαγιάς του. Δεκαεννιά χρόνων φεύγει στην Αμερική κι ύστερα από μια περιπετειώδη ζωή, το 1887 καταλήγει στις Δυτικές Ινδίες, όπου μένει για δύο χρόνια, ως ανταποκριτής του αμερικάνικου περιοδικού “Harper’s Magazine”. Ως ανταποκριτής του περιοδικού φεύγει το 1890 για την Ιαπωνία, όπου έμελλε να περάσει το υπόλοιπο της ζωής του. Στην Ιαπωνία λύνει τη συνεργασία του με το “Harper’s Magazine” και με τη βοήθεια του καθηγητή Βasil Hall Chamberlain και του Ίτζιτο Χατόρι βρίσκει μια θέση καθηγητή αγγλικών στην πόλη Ματσουέ. Στο πανέμορφο Ματσουέ των θρύλων θα ζήσει δεκαπέντε μήνες. Αναπτύσσει αδελφική φιλία με τον καθηγητή Νισίντα Σενταρό και ένα χρόνο αργότερα παντρεύεται τη Σέτσου Κοϊζούμι, κόρη ενός σαμουράϊ της περιοχής, του οποίου η οικογένεια είχε ξεπέσει. Μαζί της επρόκειτο να αποκτήσει τέσσερα παιδιά. Την ίδια εποχή άρθρα του αρχίζουν να δημοσιεύονται στο “The Atlantic Monthly” και σε διάφορες εφημερίδες της Αμερικής και αντικατοπτρίζουν την ισχυρή έλξη που ασκεί πάνω του η Ιαπωνία. Τα κείμενά του εκδίδονται σε βιβλίο το 1894, με τίτλο “Glimpses of Unfamiliar Japan” (βιβλίο που θεωρήθηκε αργότερα κλασικό στην Ιαπωνία και άρχισε να διδάσκεται στα σχολεία). Το 1892 εγκαθίσταται στο Κουμαμότο, όπου διδάσκει επί τρία χρόνια στη μέση εκπαίδευση. Το 1896 λαμβάνει την ιαπωνική υπηκοότητα και παίρνει το οικογενειακό όνομα της γυναίκας του, Κοϊζούμι, και το προσωπικό όνομα Γιακούμο. Για τον Χερν ο σιντοϊσμός και ο βουδισμός είναι τρόποι καθημερινής ατομικής και συλλογικής ζωής, θρησκείες που οι άνθρωποι τις πράττουν αντί απλώς να τις πιστεύουν. Ο ίδιος παραμένει αγνωστικιστής. Το Αυτοκρατορικό Πανεπιστήμιο του Τόκιο του προσφέρει την έδρα του καθηγητή αγγλικής φιλολογίας. Εγκαθίσταται στο Τόκιο όπου ζει την πιο λαμπρή και γόνιμη συγγραφική του περίοδο. Η κακή του όραση δεν στάθηκε εμπόδιο στην εξερεύνηση των “άγνωστων” περιοχών της Ιαπωνίας. Την άνοιξη του 1903 όμως, όπως το είχε προβλέψει, οι υπεύθυνοι του πανεπιστημίου τον υποχρεώνουν με κάποιο πρόσχημα να παραιτηθεί. Οι φοιτητές του διαμαρτύρονται έντονα και η θέση του επαναπροσφέρεται, αλλά με όρους που είναι αδύνατον να δεχτεί. Τρία ζητήματα τον απασχολούν εκείνη την εποχή. Η επιθυμία του να επιστρέψει στη Δύση παρ’ όλες τις συμβατικότητές της, η υγεία του που χειροτερεύει και το μέλλον της νεογέννητης κόρης του, Σουτζούκο. Το 1904 δέχεται τη θέση του καθηγητή της Αγγλικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Ουασέντα του Τόκιο. Την ίδια χρονιά, ο Λευκάδιος Χερν πεθαίνει στο σπίτι του από ανακοπή, στις 26 Σεπτεμβρίου 1904 σε ηλικία 54 ετών, και αποτεφρώνεται σύμφωνα με το ιαπωνικό τελετουργικό. Οι Ιάπωνες τον κατατάσσουν στους εθνικούς τους συγγραφείς. Ο καθηγητής Βasil Hall Chamberlain έγραψε: “Διαβάζοντας τα κείμενά του αισθάνεται κανείς την αλήθεια αυτού που δήλωσε ο Richard Wagner: “Ο μόνος τρόπος για να κατανοήσεις είναι να αγαπήσεις”. Αν ο Λευκάδιος Χερν κατανοεί βαθιά την Ιαπωνία και την κάνει κατανοητή περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο συγγραφέα, είναι γιατί την αγαπάει βαθιά”. Κυριότερα έργα του είναι: “Ματιές στην άγνωστη Ιαπωνία” (1894), “Από την Ανατολή” (1895), “Κοκορό” (1896), “Κοττό” (1902) και “Καϊντάν” (1904).

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top