Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Ηθογραφικό παραμύθι με βαθιά φιλοσοφικά μηνύματα
28/11/2023, 9:45 μμ

Ηθογραφικό παραμύθι με βαθιά φιλοσοφικά μηνύματα

Γράφει η Χρύσα Νικολάκη // *

 

 

 

Βικτωρία Χαλκιά «Η σπηλιά του δράκου», εικονογράφηση: Ανθούλα Βεζύρη, εκδ, Νέα Διάσταση

 

Η «Σπηλιά του Δράκου» της Βικτωρίας Χαλκιά είναι ένα ηθογραφικό παραμύθι, άκρως εκπαιδευτικό με βαθιά φιλοσοφικά μηνύματα, γλώσσα άμεση και τρυφερή, εικόνες πλημμυρισμένες με αγάπη για το βασίλειο τόσο της φύσης όσο και του ανθρώπου.

Και με τη λέξη Βασίλειο εννοούμε τη μοναδική ιδιότητα που έχει ο άνθρωπος να ιερουργεί ως Μέγας Αρχιερεύς πάνω στη φύση, να την ονοματοδοτεί και να την προστατεύει. Τι γίνεται όμως όταν εισχωρήσει μέσα στον άνθρωπο η ακηδία, η αμέλεια δηλαδή και η αδιαφορία; πότε υπεισέρχεται στην παραλυσία και στην οκνηρία, στη μικροψυχία και στην απόγνωση;

Μα όταν πάψει να γρηγορεί, να είναι δηλαδή έτοιμος ανά πάσα στιγμή να αντιμετωπίσει το κακό όσο και να πράξει το καλό. Η συγγραφέας Βικτωρία Χαλκιά μας μεταφέρει σε μία ονειρική, ουράνια νοητικά,  αλλά επί γης Βασιλεία, όπου η συνεργασία των υπηκόων με τον βασιλιά, του λαού με τους άρχοντες είναι αγαστή. Έχουμε να κάνουμε με έναν δίκαιο βασιλιά, που φροντίζει το βασίλειο του, και το αγαπά. Όμως το λατρευτό του αγόρι, ο Άλιν, για λίγο ξεφεύγει από τον έλεγχο του πατέρα και την εντολή του να προσέχει ποιον πρέπει να εμπιστεύεται. Λοιπόν , ένας για να καταστρέψει ένα Βασίλειο πρέπει μέσα σε αυτόν να υπεισέλθει η παραβατικότητα. Όταν ο ζήλος δηλαδή ο πνευματικός χαθεί, τότε μπαίνει μέσα στον άνθρωπο το δαιμόνιο πνεύμα όπου μετατρέπει την ομορφιά σε ασχήμια, τη ζεστασιά σε παγωνιά.

Η συγγραφέας μιλάει τελείως αλληγορικά αναφορικά με το παγωμένο βασίλειο, αφού σκοπός της είναι να αποδείξει ότι μία λεπτή γραμμή διαχωρίζει το καλό από το κακό. Χρειάζεται τότε μόνο ένας σπόρος για να αναπτυχθεί  της καλοσύνης και της αλληλεγγύης ο καρπός. Τότε, θα λάβει ο άνθρωπος τη σοδειά της αγάπης που μπορεί να λιώσει το χιονιά του μίσους και της προδοσίας. Οι «γεωργοί – αγριόχηνες» στο παραμύθι μας καλλιεργούν πέριξ του ποταμού το μπλε λουλουδάκι «μη με λησμόνει» υπομένοντας καρτερικά, με την ελπίδα της σοδειάς να θερίσουν οι άνθρωποι τα αγαθά εκείνα που στερήθηκαν. (Εκείνα που μάτι δεν είδε και αυτί δεν άκουσε, και ο ανθρώπινος νους δεν έχει φανταστεί, εκείνο που ο Θεός ετοίμασε για αυτούς που τον αγαπούν), όπως βλέπουμε στην Ά προς Κορινθίους Επιστολή του Αποστόλου Παύλου.(2:9)

Ανεκτίμητη έρχεται ως δώρο η ανταμοιβή  σε όλο το βασίλειο, με την επιστροφή των δώρων του «πεπτωκότος παραδείσου»,  που από την αμαρτία έχασε την εύνοια του. Η οκνηρία και η ραθυμία πρέπει να αντικατασταθούν με την εγρήγορση και η αδιαφορία του μικρού παιδιού στις συμβουλές των γονιών του με την αλληλεγγύη. Η φιλία και η συμπόρευση ανθρώπων και ζώων είναι το μυστικό. Η γέφυρα που ενώνει τα πλάσματα του Θεού με τον άνθρωπο και λύνει τα δεσμά της φθοράς και του θανάτου.

Η σωτηρία του δράκου,  η μεταμόρφωση του σε παιδί,  είναι ο συνεχής κόπος και ο αγώνας,  η πίστη στην αλήθεια και οι αντιστάσεις στον κολασμό του ψευδούς, που μόνο παγωνιά κυοφορεί. Την παγωνιά του θανάτου που λύει μόνο η αγάπη και η αληθινή φιλία.

Η Ανθούλα Βεζύρη με μία εικονογράφηση απλή, μα χαρούμενη και φωτεινή ,αντανακλά την ψυχή της συγγραφέως να φτάσει στο αιώνιο. Σε αυτό το άφθαρτο χρώμα της αγάπης, που μόνο το γαλήνιο φως αντανακλά. Πούλια και Αυγερινός, ήλιος και φεγγάρι , αγριόχηνες και σκαντζόχοιροι, σπηλιά και Δράκος όλα υπογραμμίζουν με συμβολισμό,  το φως και το σκοτάδι της συγγραφέως, μέσα από τους πολύχρωμους χρωστήρες της εικονογράφου Ανθούλας Βεζύρη.

Ο μικρός Άλιν,  γιος του βασιλιά, είναι δεσμώτης στο πρόσωπο της μάγισσας. “Χίλιες φορές καλύτερα να κυκλοφορώ στον κάτω κόσμο, παρά να ζω στον κόσμο που ζουν”, γράφει ο Όμηρος για τον Αχιλλέα. Το ίδιο ακριβώς αισθάνεται και ο Άλιν, στο παγωμένο βασίλειο που ζει τώρα, εξαιτίας του τεράστιου λάθους του να εμπιστευτεί τυφλά κάποιον που δεν ξέρει.

Είναι καθήκον για τις αγριόχηνες να απελευθερώσουν από τα δεσμά του το παγωμένο χωριό, να ανέβουν τον ανήφορο του ήλιου της ελευθερίας. Να γυρίσουν πίσω στο σπήλαιο και να μοιραστούν μαζί με τους δεσμώτες- κατοίκους του Βασιλείου, τους κόπους και τις τιμές της ελευθερίας. Τα ζώα όλα του Παγωμένου Βασιλείου είναι οι σκιές που καθρεφτίζονται στον τοίχο της σπηλιάς. Οι αγριόχηνες θεραπεύουν από την άγνοια τους φυλακισμένους, και ως από μηχανής Θεοί, προσφέρουν το θαύμα του ήλιου της αληθείας, που λιώνει το ψέμα και τις σκιές.

 

Βικτώρια Χαλκιά

 

Όπως είδαμε η πλατωνική πολιτεία, η αλληγορία και το σπήλαιο πραγματεύονται άριστα από τη συγγραφέα μας, Βικτώρια Χαλκιά. Παιδεία και απαιδευσία είναι ο άξονας στον οποίο κινείται. Η πλατωνική ιδανική πολιτεία είναι η σπουδαιότερη παρακαταθήκη των αρχαίων προγόνων μας. Η συγγραφέας, μας παρακινεί να διακρίνουμε τα παγωμένα είδωλα από τα αληθινά πρόσωπα. Να διακρίνουμε τη φύση τους. Εδώ, η φιλοσοφική σκέψη της συγγραφέως μας δεν είναι συνθήκη. Ο μύθος ούτως ή άλλως είναι μύηση εις το θείον. Η συγγραφέας μέσω του παραμυθιού μας μυεί στο φωτεινό κοσμοείδωλο της σκέψης της, βασισμένη στην αρετή του πλατωνικού ιδεώδους. Στην Ιδανική Πολιτεία. Η αλληγορία του «Σπηλαίου του Δράκου» της Βικτωρίας Χαλκιά χαρτογραφεί την πορεία του ανθρώπου προς το αγαθό. Την ανάδυση από το σκότος του σπηλαίου, στο φως του ήλιου της δικαιοσύνης. Την απαλλαγή του ανθρώπου από την προσκόλληση στην ύλη, άρα και στην αδικία κατά συνέπεια. Την ενατένιση του φωτός.

Το να νικήσει κάποιος τον κακό του εαυτό αποτελεί αριστεία. Αυτή είναι «οι ενάρετοι», αυτοί που οδηγούν στο «ευ ζην»,  σε αντίθεση με τους θαυματοποιούς που παραπλανητικά αποσπούν από την πραγματικότητα. Δημιουργώντας σκιές και φαντάσματα. Η ύλη αντιτάσσεται στο πνεύμα, η ηθική στην ανηθικότητα και η αρετή στον πνευματικό θάνατο. Το απόλυτο καλό μα και το απόλυτο κακό έχει ρίζα ελληνική, φιλοσοφική. Γι’ αυτό και η συγγραφέας μας Βικτωρία Χαλκιά ανατρέχει στο «μη με λησμόνει» λουλουδάκι που βρίσκεται στην Καστοριά. Αλληγορικά επιστρέφει δηλαδή στη ρίζα της φιλοσοφίας που δεν είναι άλλη από την «εν σπέρματι» αλήθεια του αρχαιοελληνικού πνεύματος.

Εν κατακλείδι, η Βικτωρία Χαλκιά εγκιβωτίζει στο παραμύθι της σύμβολα που μπορούν να κατανοηθούν από τους μικρούς αναγνώστες. Η φιλοσοφική της αλήθεια ανθίζει το παιδικό τους χαμόγελο. Σαν χειμωνανθός μες στο χιόνι. Σαν «μη με λησμόνει» σε έναν κόσμο λησμονιάς. Σε αυτό το μαγικό κόσμο της αγάπης και της ομορφιάς, στην ιδανική Πολιτεία της καρδιάς της, μας μεταφέρει η συγγραφέας Βικτωρία Χαλκιά. Εκεί  όπου τα παιδιά μεταμορφώνονται σε πουλιά, φτάνοντας το πανανθρώπινο μήνυμα της αδελφοσύνης ως τα πέρατα του κόσμου.

 

 

* Η Χρύσα Νικολάκη είναι Βιβλιοκριτικός (Μaster of Arts), συγγραφέας, θεολόγος

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top