Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Η τελευταία πράξη
23/04/2024, 9:17 μμ

Η τελευταία πράξη

Γράφει ο Απόστολος Θηβαίος //

 

 

 

 

Εντυπώσεις για την νουβέλα “Η σκιά του Κηπουρού” της Τίνας Κατσούλη από τις εκδόσεις Βακχικόν

 

Τα τελευταία χρόνια οι εκδόσεις Βακχικόν έχουν επανειλημμένα αναδείξει την εγχώρια λογοτεχνία, αυτήν που γράφεται από νέους, αδοκίμαστους συγγραφείς, ανθρώπους που αναλαμβάνουν το κόστος μιας έκθεσης, καταθέτοντας στίχους, πρόζες και ιστορίες που γεννήθηκαν ετούτα εδώ τα χρόνια. Βλέπετε, ο καιρός μας ήταν γραφτό να φέρει σαρωτικές αλλαγές, να κλονίσει τον στέρεο τρόπο της ζωής μας και να ανατρέψει εκείνη την επίπλαστη ασφάλεια που έκανε τούτο το σύμπαν να γυρίζει. Ο καινούριος αιώνας, στα πρώτα του βήματα, κάνει λάθη, παθιάζεται, αργά ενηλικιώνεται, έτοιμος να μας οδηγήσει στο χάος ή σε έναν καινούριο, άγνωστο ακόμη κόσμο. Μες στους κόλπους του που σήμερα σχηματίζονται εμείς αναζητούμε μια θέση. Ανάμεσα σε τηλεοπτικούς πολέμους, με τα όρια της ανθρωπότητας να στενεύουν, άναυδοι εμπρός σε μια άλλη, τεχνολογική αυτή τη φορά επανάσταση, ψάχνουμε το καινούριο μας όνειρο. Πότε το χάνουμε και πότε το αναγνωρίζουμε, καμιά φορά το διαψεύδουμε, το απαρνιόμαστε και έπειτα πάλι από τ’άρμα του πιανόμαστε, προσπαθώντας να κρατηθούμε όρθιοι μες σε τούτη την ξέφρενη μασκαράτα. Τα δελτία ειδήσεων απαριθμούν δείκτες και προβάλλουν στατιστικά μοντέλα. Από σήμερα μοιάζουν να μας αφορούν και κάθε μας βεβαιότητα πνίγεται μαζί με ένα σωρό όνειρα για τον κόσμο της καινούριας χιλιετίας.

Μια τέτοια ιστορία του κόσμου, μια ιστορία παράξενη, επικίνδυνη και μοιραία μου αφηγείται ο Κηπουρός της Σοφίας Δατσέρη. Κοσμεί σιωπηλός, μες στο παραδοσιακό του πλαίσιο, το εξώφυλλο της πρώτης έκδοσης διά χειρός Τίνας Κατσούλη που φθάνει στα ράφια των βιβλιοπωλείων από τις εκδόσεις Βακχικόν. Γεννημένη στο Ηράκλειο Κρήτης, έχοντας διδαχθεί την αρχαία ηλικία της βροχής στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης, η συγγραφέας της “Σκιάς του Κηπουρού” επιστρέφει στο πρόσφατο παρελθόν.

“Ένας μολυσματικός ιός απειλεί τους κατοίκους μιας πόλης που ζουν σε περιορισμό. Έγκλειστοι όχι τόσο στο χώρο όσο στο μοναχικό “Εγώ”, γίνονται όλοι πρωταγωνιστές μιας ανθρώπινης περιπέτειας, καθώς έρχονται αντιμέτωποι με θεμελιακά ζητήματα: τον φόβο για το διαφορετικό, τη βία, τη μοναξιά, τους επώδυνους συμβιβασμούς, τις απρόσωπες σχέσεις, τον ναρκισσισμό του ψηφιακού κόσμου, την πληγωμένη φύση”, σημειώνεται στο οπισθόφυλλο της έκδοσης. Και εκείνο που φάνταζε κάποτε σενάριο ταινιών επιστημονικής φαντασίας, με νωπές τις μνήμες της ανθρωπότητας, δανείζει τη σκοτεινιά του σε μια από εκείνες τις εκδόσεις που εξακολουθούν να αναζητούν την ταυτότητα της εποχής. Για μας που ακόμη βρίσκουμε εδώ και εκεί , τσαλακωμένα τα έντυπα που επέτρεπαν κάποτε την περιήγησή μας στην πόλη, για μας που παρακολουθήσαμε για έναν ολόκληρο χρόνο τις συνέπειες μιας φοβερής κρίσης υγείας, μιας απειλής για την οποία ετούτη η επιστημονική εποχή, με τους αλγόριθμους και τα σενάρια κινδύνου της, δεν είχε τίποτε προβλέψει, η νουβέλα της δημιουργού διαθέτει ένα άγριο πρόσωπο. Το πρόσωπο της μοναξιάς, της απομόνωσης που κανείς δεν είχε διακρίνει ότι θα σάρωνε τις μεγαλουπόλεις, ένα είδος σιωπής που κάποιες φορές έμοιαζε περισσότερο με την αρχή ενός τέλους. Δεν θα ξεχάσω ποτέ τη φωνή του εκφωνητή όταν στις έξι ακριβώς ενημέρωνε την κοινή γνώμη για τα καινούρια μέτρα, για τους νεκρούς που εγγράφονταν και εκείνοι μες στον μακρύ κατάλογο μιας άγριας επιδημίας. Ο ιός του Covid ίσως να στάθηκε η πρώτη εκείνη αφορμή που επαλήθευε περισσότερο από ποτέ πως ετούτος ο κόσμος πορεύεται με τις καινούριες του διαστάσεις. Η ταχύτητα με την οποία η πανδημία εξαπλωνόταν σε κάθε γωνιά της γης βεβαίωνε πως οι καινούριοι μας ρυθμοί μπορούσαν να καταστήσουν τον κόσμο ένα πεδίο αλληλεπιδράσεων. Την ίδια ώρα που σε κάποια αμερικανική πολιτεία οι νεκροί κατέκλυζαν ως νούμερα τα απογευματινά δελτία ειδήσεων, σε κάποια γωνιά της Ευρώπης ένας ολόκληρος οικισμός αφανιζόταν. Τα σύνορα είχαν καταργηθεί και η ώρα για την ανθρωπότητα σήμαινε το μηδέν που ονειρευτήκαμε.

Οι παράξενες φιγούρες των ιατρών και τον νοσηλευτών, η ανθρωπιά μας που μες σε αυτή τη συγκυρία γιγαντώθηκε θρέφει ετούτη τη νουβέλα. Και είναι τα πρόσωπά της σπασμένα, τόσο φυσικά και αυθεντικά, έτσι που οι απλουστευμένες τους εκφράσεις να κατορθώνουν να μεταδώσουν τον σφυγμό ενός καιρού όχι τόσο μακρινού. Εμπρός στα ντοκουμέντα που κάνουν λόγο για μια τραγική σελίδα στην παγκόσμια ιστορία, η Τίνα Κατσούλη αθροίζεται με την πρώτη της έκδοση, στους δημιουργούς που δοκίμασαν να βρουν κάτι από τη χαμένη μας ανθρωπιά. Πρόσφυγες, παλιές αρτίστες, ασθενείς και οδοιπόροι, βρίσκουν μια θέση μες στις προσωπογραφίες της δημιουργού.

 

Τίνα Κατσούλη

 

Τίποτε δεν θα βρεις να ψεύδεται σε τούτη την έκδοση του Βακχικόν που έρχεται να μας θυμίσει όσα οι έξαλλες τροχιές μας σαρώνουν τόσο γρήγορα και καταιγιστικά. Μια μεγάλη πρόκληση, μια επιδέξια απόκριση στον κίνδυνο που μας καθηλώνει, μια ευτυχής συναλλαγή ανάμεσα σε ανθρώπους που τρέμουν σαν φλόγες μακρινές επαρχιακών παραθυριών, συνθέτουν τα όρια της νουβέλας που συστήνει στα ελληνικά γράμματα μια ευφυή γραφή, ακονισμένη πάνω στην πρόσφατη, συλλογική μνήμη και σε ότι απομένει από την ρημαγμένη μας ευαισθησία, μια αυτοκρατορία σε παρακμή που για την ιστορία της αφήνει να μιλούν μερικές παλιατσαρίες και κάτι ξεχασμένες δόξες. “Η Εβίτα η ρακοσυλλέκτρια”, “Η Κυρία Διευθυντού”, “Λουτσία ντι Λαμερμούρ”, μερικές μόνο από τις εξαίσιες πινακοθήκες, ελάχιστες μόνο μαρτυρίες της ζωής που από κάθε γωνιά πολιορκείται. Δοσμένη θαρρείς σε έναν αγώνα έπειτα από αιώνες, μες στις μοντέρνες αρένες της, η ανθρωπότητα στέκει στην ουρά του μαγειρείου, εκεί που προετοιμάζεται ο καθημερινός θάνατος ή μια απέραντη μοναξιά. Ποτέ δεν ήσαν χωριστά ετούτα τα μεγέθη. Ετούτη την ώρα, την πιο τραγική από όσες έζησε ποτέ ο καινούριος μας κόσμος, διαλέγει η Τίνα Κατσούλη για να εντάξει τις ιστορίες της. Δεν είπαν άλλωστε πως ετούτη είναι η στιγμή η καταλληλότερη, η μεστότερη ώρα της ποίησης, η πιο τραγική; Σαν από ένστικτο η συγγραφέας της “Σκιάς του Κηπουρού” το γνωρίζει και εκεί επάνω ακονίζει την ευαισθησία της.

Κοιτάζω τον Κηπουρό του εξωφύλλου. Έχει το βλέμμα του στραμμένο προς μια άγνωστη κατεύθυνση και θυμίζει εκείνους τους οιωνοσκόπους που με το πέταγμα των πουλιών, μπορούσαν να εννοήσουν τον κίνδυνο ή την ευτυχία. Ίσως η περισυλλογή του, η εξορία του από ετούτο εδώ τον κόσμο να οφείλεται στο γεγονός πως καμιά φορά ο θάνατος γυρεύει τον στοχασμό. Δεν πρόκειται να μου αποκαλύψει τίποτε και στο φόντο ανάβουν τα κόκκινα μάτια των ζωντανών που με συγκίνηση θυμούνται. Όλα τα χρωστούν στην καινούρια έκδοση του Βακχικόν και σε τούτο τον γεμάτο τέλματα αιώνα που κάνει αδέξια τα πρώτα του βήματα.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top