Fractal
Home / ΒΙΒΛΙΟ / Γκρίζο Βλέμμα: Η εικόνα και ο noir μύθος
07/02/2018, 12:53 μμ

Γκρίζο Βλέμμα: Η εικόνα και ο noir μύθος

Από τον Πάνο Ιωαννίδη //

 

 

 

Κοιτάζω από το παράθυρο του γραφείου μου τις ακτίνες του πρωινού φωτός να ξεφεύγουν από τα σύννεφα, και να χαϊδεύουν το μπαλκόνι. Ανάμεσα στις γκρίζες σκιές των πολυκατοικιών και στις όψεις των κεραιών, η διάθλαση του πρωινού προσφέρει στο βλέμμα μου, τη μαγεία που χρειάζεται για να ξυπνήσει. Ταλαντεύομαι ανάμεσα στον στοχασμό και στη φωτογράφιση της αστικής εικόνας. Η προοπτική της συνακόλουθης προβολής της σε κάποιο μέσο κοινωνικής δικτύωσης, λειτουργεί αποτρεπτικά. Μένω να κοιτάζω εντυπωσιασμένος το φαινόμενο και θυμάμαι την πάγια λογοτεχνική αρχή: Πρώτα εμπνεύσου, μετά γράψε και στην συνέχεια πρόβαλλε.

 

Ακολουθώντας συνειρμικά μονοπάτια, η σκέψη μου φτάνει στην εκδοτική άνθηση που βιώνει το noir (με την ευρύτερη έννοια) μυθιστόρημα στις μέρες μας. Λογίζομαι την επίδραση που ασκεί η εικόνα, και ιδιαίτερα η τηλεοπτική ή/και η διαδικτυακή στη μορφή και στα περιεχόμενα του είδους. Αναρωτιέμαι αν βγαίνει χαμένη ή κερδισμένη η λογοτεχνία από αυτή την παιγνιώδη αλληλεπίδραση. Αν τα σημαινόμενα γράφονται χωρίς σημαίνοντα, και τα σύμβολα χωρίζουν με τις έννοιες τους. Και μετά ο δικηγόρος του διαβόλου που κουβαλάμε όλοι και όλες μέσα μας, μου λέει, πως ακόμα και αν είναι έτσι τα πράγματα, υπάρχει ένα κοινό από πίσω που υποστηρίζει αυτό τον καλλιτεχνικό μετασχηματισμό. Ένα κοινό ενεργό και γεμάτο ενδιαφέροντα, που συνιστά μια κοινωνική ομάδα, που δεν παύει να είναι δεμένη στο άρμα του παρόντος μας.

Ότι εξελίσσεται δεν πεθαίνει, λέει μια άλλη, σκληρή μα αληθινή, αρχή της βιολογίας. Αν το noir δεν έμπαινε στο τεράστιο χωνευτήρι του νεωτερικού μυθιστορήματος δεν θα ξέραμε κατά πάσα πιθανότητα τον Μανουέλ Βάθκεθ Μονταλμπάν, τον Ζαν Κλωντ Ιζζό, τον Αντρέα Καμιλέρι, τον Ζαν-Πατρίκ Μανσέτ, τον Πέτρο Μάρκαρη, τον Μάσιμο Καρλότο και πάει λέγοντας. Αν οι Σκανδιναβοί δεν θαύμαζαν το αμερικάνικο hard boiled και τα θρίλερ δεν θα απολαμβάναμε τον Άρνε Νταλ, τον Γιο Νέσμπο, τον Χένρικ Μάνκελ. Και αν στο νησί (ναι τη Βρετανία εννοώ), δεν ξέρανε πώς να σμιλεύουν τη λαϊκή κουλτούρα με την τέχνη της γραφής θα αγνοούσαμε τον Ίαν Ράνκιν και τον Μάλκομ Μακέι.

Αν θέλω να καταλήξω κάπου, είναι πως στις μέρες μας, κάθε τι συγγραφικό-και καλλιτεχνικό ως επί το πλείστον- έχει αναπόφευκτα μια υβριδική διάσταση. Ή για να το γράψω καλύτερα: κάθε μυθιστόρημα, noir ή όχι αδιάφορο, που μπορεί να τα βάλει με τον χρόνο και να επικρατήσει, που θα λάβει με τα χρόνια, την στάμπα του κλασικού ή του σπουδαίου, έχει πάρει άτοκα δάνεια και από άλλα είδη, πέραν αυτού που δηλώνει ότι ανήκει.

Εν κατακλείδι, μπορεί κάλλιστα να υποστηριχθεί ότι στα πεδία του αστυνομικού μυθιστορήματος λαμβάνει χώρα μια σημαντική μεταξίωση. Η μνήμη, ιστορική ή προσωπική, μετουσιώνεται σε εικόνα, και μέσα από μια διαλεκτική σύγκρουση, ξαναγράφεται η μελέτη του εγκλήματος, ως ιστορία που διερευνά τα κενά των σύγχρονων κοινωνιών. Υπό αυτό το πρίσμα, το αστυνομικό μυθιστόρημα διέρχεται την περίοδο του ύστερου καπιταλισμού αφήνοντας πίσω του την αυτοαναφορικότητα του μεταμοντερνισμού και αναζητώντας την ετερότητα, ως μέσο λύτρωσης και αναγέννησης του.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top