Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Περί έρωτος και θανάτου
28/09/2022, 8:50 πμ

Περί έρωτος και θανάτου

Γράφει η Σοφία Σκλείδα // *

 

Μαρία Κανδύλη, «Εκκωφαντικές ανάσες», εκδ. Ανάτυπο, Θεσσαλονίκη, 2022

 

Ο τίτλος του νέου έργου της Μαρίας Κανδύλη είναι «Εκκωφαντικές ανάσες». Τίτλος πρωτότυπος, ευρηματικός, που περιέχει την αντίφαση του έντονου, του θορυβώδους, του ηχηρού, του ταραχώδους, που σχετίζεται με τον όρο εκκωφαντικός και την λέξη «ανάσα», που ετυμολογικά προέρχεται από το ρήμα ανασαίνω, και ως εκ τούτου, ξεκουράζομαι, ανακουφίζομαι, ικανοποιούμαι, παρηγορούμαι.

Μελετώντας το έργο της συγγραφέως μας, μού αποκαλύφθηκε ένας υπέροχος συναισθηματικός κόσμος, το μεγαλείο μιας ποιητικής ψυχής , που έχοντας διανύσει τους Γκρεμούς της Αβύσσου και κολυμπήσει στην πολυτάραχη θάλασσα της ζωής, ανίσχυρη και ανυπόδητη οδοιπόρος αλλά και άγρυπνη φρουρός των επιθυμιών της και των στόχων της, έχοντας ως σταθερούς οδηγούς τους Διψασμένους Φάρους του Νου της, καταφέρνει τελικά να περπατήσει τη Λεωφόρο των ακριβών ονείρων της, με πίστη, δύναμη, ελπίδα, αισιοδοξία και αγαπητική διάθεση.

Διαβάζουμε στο έργο:

«…Τι περιμένεις; Ανεξερεύνητοι ωκεανοί σε περιμένουν μη σπαρταράς στα ρηχά… .. είναι πιο όμορφα από ποτέ…»

«…Αποχαιρετισμοί τα κύκνεια άσματα των ανθρώπων. Όλο και κάτι αφήνουν πίσω τους. Κι είναι ένα χαμόγελο, μια λέξη γραμμένη, ένα δάκρυ… οι άνθρωποι των ασμάτων δεν πεθαίνουν. Ξαναζούν….»

Συγγραφέας και ραδιοφωνική παραγωγός η Μαρία Κανδύλη αποτυπώνει και αυτή την ιδιότητά της στο εν λόγω έργο. Αποκωδικοποιεί, κινητοποιεί, συντονίζει, ελέγχει και καταγράφει με την ποιητική της γραφίδα συναισθήματα, σκέψεις, στάσεις, συμπεριφορές, την υποκειμενική συνειδητή εμπειρία, η οποία χαρακτηρίζεται κυρίως από ψυχικές καταστάσεις και μεταπτώσεις, σωματικές και ψυχικές εκφράσεις και βιολογικές αντιδράσεις , με μια ισχυρή παρόρμηση για κινητοποίηση.

Επιπλέον, υπάρχουν σταθερά μοτίβα- σύμβολα στην ποίηση της Μαρίας Κανδύλη, που την καθιστούν ιδιαίτερα συνειρμική, υπαινικτική, δηλωτική και ξεχωριστή, και προσδιορίζουν τη λογοτεχνική της ταυτότητα: άβυσσος, νύχτα, σκοτάδι, μέρα, φως, θάλασσα, το χώμα, η γη, τα πουλιά,  η σελήνη, ο ήλιος και πολλά άλλα. Και όλα αυτά δοσμένα με έναν λόγο απλό, εύστοχο, συγκινητικό, με παύσεις, σιωπές και δηλωτικές απουσίες.

Η αγάπη και ο έρωτας, ο θάνατος και η απουσία συναισθήματος, συμπλέκονται στο μεγαλύτερο μέρος της ποιητικής συλλογής και αποτελούν πρωτεύοντα θέματα.

Διαβάζουμε:

«…Αόρατες κλωστές δένουν ανθρώπους. Παράξενες –χωρίς άκρες– για να μην καταλάβεις τον σφιχτό κόμπο…»

«Ο ναός της αγάπης, για τη συγγραφέα μας,  έχει μια ιεροσύνη ανώτερη από κάθε ανθρώπινη ή άλλη δύναμη… Είναι γεμάτος κεριά και μνήμες/Γεμάτος ψιθυριστές προσευχές…»

«Τόσο πιο όμορφες οι ερωτευμένες ψυχές απ’ τα ερωτευμένα τα σώματα. Συντηρούν τη φωτιά θυσιάζοντας τα πιο εύφλεκτα τους κομμάτια….»

«Τα κατάφερες, λοιπόν, όλες μου οι εκπνοές να ψιθυρίζουν τ’ όνομα σου εγκαταλείποντας σαν δραπέτες το σώμα/ Κι αυτό το κάψιμο στα σωθικά να μετρά -ακόμα κι όταν κοιμάμαι τις μέρες που λείπεις…»

Ο έρωτας στο εν λόγω έργο κόβει την ανάσα,  μεταμορφώνει, παρασύρει και μεταπλάθει τον εσωτερικό και εξωτερικό  κόσμο της συγγραφέως. Μπροστά στο μεγαλείο του οι λέξεις στέκουν βουβές…

Μοιάζει με τη θάλασσα και τις εναλλαγές της, που τόσο συχνά γίνεται αναφορά στο έργο της Μαρίας. Έτσι, το ταξίδι στη θάλασσα αποκτά την αίγλη της απεραντοσύνης, την τόλμη της φυγής, τη λαχτάρα της ανακάλυψης. Η θάλασσα ασκεί τη δυνατότερη επιρροή στο ένστικτο της περιέργειας και της ανάγκης για περιπέτεια. Από τη θάλασσα, λοιπόν, έλκεται το ανήσυχο πνεύμα της Μαρίας, που αναζητά τη βαθύτερη ουσία των πραγμάτων.

«…Μήπως πλημμυρίζοντας δάκρυα μπορούσε να γυρίσει πίσω τον χρόνο στο ήρεμο πέλαγος, στη νηνεμία, στο γερό σκαρί που ανάγκη δεν είχε. Είχε τη δική της τη θάλασσα…»

«…Ξέρεις πού είναι η χώρα του έρωτα; Δυτικά της Εδέμ. Κανένα άστρο δε θα σταθεί οδηγός. Καμία πυξίδα. Θα τη βρεις με μάτια δεμένα εκούσια…»

Σύμφωνα με τα προηγούμενα, ο έρωτας  είναι μεγαλειώδης, άχρονος και άχωρος και δημιουργεί ένα αίσθημα αιωνιότητας, μιας παράδοξης συντροφικότητας και εγγύτητας με τον άλλον. Εξάλλου,  ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά του έρωτα είναι ότι είναι άμεσα συνυφασμένος με τον θάνατο. Σε όλες τις τέχνες συνυπάρχουν έρως και θάνατος. Το ίδιο και στα τραγούδια.

«…Θυμάμαι να λες καθώς μου χτένιζες τα μαλλιά πως είναι η αγάπη ο μόνος θάνατος που δεν μπορείς ν’ αποφύγεις…/ Έχεις νιώσει ανάσες να καίγονται κι ό,τι απομένει να μοιάζει με ποίημα;»

Ταυτόχρονα, η νύχτα για τη Μαρία μας έχει ιδιαίτερη βαρύτητα, αφού αναφέρεται σε πολλά ποιήματά της. Είναι η ώρα που ηρεμεί το μυαλό και η ψυχή αναζητά παραδείσους ψυχικής ειρήνευσης και γαλήνης. Είναι εκείνη ακριβώς η στιγμή που εκφράζονται όνειρα, επιθυμίες, σκέψεις, προβληματισμοί, ανησυχίες, αναστολές, φοβίες, ερωτικά σκιρτήματα.

«… Άνοιξα την πόρτα το βράδυ. Ξέρεις πως πάλι περίμενα εσένα να ’ρθεις…»

«…Νύχτα –σκοτεινή μου νύχτα– επιτέλους έλα. Έλα, και γω πουθενά δε θα πω ότι διάλεξες ν’ αφιερώνεις κτερίσματα στις αγάπες που μυρίζουν λιβάνι…»

«…Έλα, νύχτα μου, κάθισε. Χάιδεψε με και μίλα μου…/ Πες μου: Θα έρθεις αύριο πάλι;» (Επίκληση)

 

Μαρία Κανδύλη

 

Η Μαρία  επιλέγει την ελεύθερη ομοιοκαταληξία να στολίσει τους στίχους της, συγκεκριμένους γραμματικούς και συντακτικούς τύπους, είδος λεξιλογίου και σχήματα λόγου, για να τονίσει κάτι, να διαφοροποιήσει σημασίες, να διακρίνει το ύφος των προσώπων, να εκφράσει τις εσώτερες σκέψεις της και τα συναισθήματά της με το δικό της  απλό, λιτό, ζωντανό και παραστατικό ύφος . Οι ηχοποιημένες λέξεις της, πολλές φορές, λειτουργούν ειρωνικά, μεταφορικά, υπαινικτικά, συνθηματικά, και δημιουργούν πλήθος εικόνων οπτικών, ηχητικών, οσφρητικών.

Η γραφή της, άλλοτε χαμηλόφωνη κι άλλοτε έντονη, μεταφέρει στον αναγνώστη το ευαίσθητο, τρυφερό, γεμάτο αγάπη βλέμμα της συγγραφέως για τον περιβάλλοντα χώρο και την ανθρώπινη ύπαρξη, με μια  ποίηση αφηγηματική, αποκαλυπτική, και έναν  λόγο  βαθιά διεπικοινωνιακό.

Παράλληλα, η εναλλαγή του β΄ και γ΄ προσώπου και σε κάποιες περιπτώσεις του α΄, προσδίδουν διδακτικό και εξομολογητικό τόνο, σε συνδυασμό με μια πληθώρα εκφραστικών μέσων που η συγγραφέας διανθίζει το έργο της, όπως παρομοιώσεις, μεταφορές, επαναλήψεις, προσωποποιήσεις, αναδιπλώσεις, κύκλους, επαναφορές και άλλα, που δονούν από ένταση, δίνουν ζωντάνια και έμφαση στο κείμενο, αισθητοποιούν τα συναισθήματα, και με αυτόν τον τρόπο διευκολύνεται η ανάκληση των αναμνήσεων για πιστή και αντικειμενική απόδοση.

“«…Αήττητα όνειρα φωλιάζουν στο μαξιλάρι κι ευωδιάζουν παρηγοριά…»

«Οι λέξεις δε θεραπεύουν πάντα. Έχουν όμως τη δύναμη να σου θυμίζουν πως ακόμα μπορείς να πονάς…»

 

 

* Η Σοφία Σκλείδα είναι Φιλόλογος, Συγγραφέας, Ποιήτρια, Αντιπρόεδρος της Ζακυνθινής Εστίας Πολιτισμού.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top