Ο πήχυς είναι ψηλά από την αρχή
Από τον Κωνσταντίνο Μπούρα // *
Ειρήνη Ψύρρα, “Αθώα ψέματα, ένοχες αλήθειες…”, εκδόσεις Αρμός, Αθήνα 2020, σ. 320
Ένα μυθιστόρημα αυθεντικό και συναρπαστικό που σου κόβει την ανάσα και θα διακριθεί τόσο στη συνείδηση των αναγνωστών όσο και στην πλέον εξειδικευμένη άποψη κριτικών και βραβειοθετών. Η πρωτοεμφανιζόμενη Ειρήνη Ψύρρα έχει την στόφα των μεγάλων συγγραφέων, παρά τον ελεγχόμενο μελοδραματισμό της. Ξέρει να ΜΗΝ υποδύεται τον εαυτό της, δεν μας τρίβει στη μούρη την μόρφωση, δεν επιδεικνύει τα πτυχία και τις επαγγελματικές περγαμηνές της. Αυτά εντάσσονται στον χώρο του εμπορίου και της διαχείρισης της εικόνας μας, του προσωπικού αφηγήματός μας προς τα έξω. Και τα κυριότερο: η άξια αυτή συγγραφέας ΔΕΝ αυτοβιογραφείται (ακόμα κι αν το κάνει ξέρει να κρύβεται πίσω από τα πολλαπλά κάτοπτρα). Το βασικότερο: ξέρει να γράφει, δεν αποδομεί, δεν εξυπνακίζει, δεν δρέπει εύκολες δάφνες πατώντας πάνω στα βήματα των άλλων. Πρωτοτυπεί και από τεχνικής πλευράς: δύο επίπεδα αφήγησης, βιβλίο εν βιβλίω με διπλές αφιερώσεις, στέρεα αρχιτεκτονική, ευέλικτη δομή, χωράει και επιστολές και παραβάσεις και γράμματα με μόνον αποδέκτη τον ιδεατό αναγνώστη, μα πάνω απ’ όλα… ΟΙ ΨΥΧΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΗΣ ΘΥΜΙΖΟΥΝ ΤΟΝ ΜΕΓΑΛΟ ΓΝΩΣΤΗ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΚΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ, ΤΟΝ ΦΙΟΝΤΟΡ ΝΤΟΣΤΟΓΙΕΦΣΚΙ.
Κι αυτά τα υποστηρίζω μετά λόγου γνώσεως.
Από ρυθμολογικής πλευράς ξεκινάει με ένα μάλλον εφηβικής απλότητος νεανικό μυθιστόρημα για να βυθιστεί στο κιάρο σκούρο ενός συνήθους ερωτικού παραληρήματος στο χώρο του leit-motiv για να καταλήξει στο απόλυτο σκοτάδι των κατακαθιών της πανανθρώπινης ψυχής.
Ιδιόλεκτος ιδιαίτερα επεξεργασμένη, μεταβαλλόμενη ανάλογα με τα ομιλούντα ή γράφοντα πρόσωπα.
Ως προς την θεματολογία, το σταθερό leit-motiv είναι “οι αδελφές ψυχές του έρωτα” κι οι ερωτικές φαντασιώσεις των δεκατριάχρονων κοριτσιών (μόνιμο υλικό και πηγή καύσης των συνήθων μυθιστορημάτων φυγής). Μόνο που εδώ η “σαν έτοιμη από καιρό” νιόκοπη συγγραφέας υπερβαίνει τις ρηχές κατηγοριοποιήσεις εμπορικού-ποιοτικού, αποφεύγει τις διανοουμενίστικες ακροβασίες, δεν επιδίδεται σε καμία (φανερή ή ευρέως γνωστή) διακειμενική αναφορά. Είναι, με λίγα λόγια, αυθεντική κι ο λόγος της πρωτότυπος, όσο κι αν συμπαρασύρει σαν άγριος χείμαρρος με την ήρεμη μυθοπλαστική της δύναμη όλα τα κλισέ που αφορούν την ανθρώπινη ευτυχία προκειμένου να καλύψουν το φοβερό, το αγεφύρωτο κενό της ύπαρξης. Εξ ου και οι κρίσεις πανικού της δεύτερης ηρωίδας της (εκείνης που πρωταγωνιστεί μέσα από την γραπτή εξομολόγηση της ταραγμένης ζωής της και λέγεται Ζωή η ίδια. Ζωή Ορφανού. Συμβολική η ονοματοθεσία, αγγίζει τα όρια της απλοϊκότητας, όμως επιτυγχάνει τον στόχο της: να μπει στις καρδιές όλων των κατηγοριών του αναγνωστικού κοινού.
Το συναίσθημα είναι εκείνο που ξεχάσαμε μέσα στην λαίλαπα της πολιτιστικής-οικονομικής-υγειονομικής Κρίσης που πυροδότησε περαιτέρω τα μετανεωτερικά φληναφήματα που μοιάζουν με παραληρήματα ψυχασθενών χωρίς ελπίδα γιατρειάς.
Μπορεί να είναι τρελή η μοιραία δεύτερη, αλλά κεντρική πρωταγωνίστριά της είναι όμως αναλυμένη, ψυχογραφημένη και τοποθετημένη στα κουτάκια της λογικής με έναν αριστοτεχνικό παράλογο τρόπο, έτσι, χωρίς ελαφρυντικά, όπως κι η καταδίκη της από τα κακουργιοδικεία των ανθρώπων.
Η νεόκοπη συγγραφέας δεν κάνει το λάθος να αθωώσει την φόνισσά της, όσο κι αν την εξιδανικεύει. Δεν την καθιστά πρότυπο προς μίμησιν, ή αποδιοπομπαίο τράγο προς αποφυγήν.
Ειρήνη Ψύρρα
Ακριβώς όπως κι ο Παπαδιαμάντης στη δική του “Φόνισσα” την αφήνει μετέωρη στην συνείδηση των επαρκών αναγνωστών, κάπου ανάμεσα στην δικαιοσύνη του θεού και στην επικράτεια του γήϊνου νόμου. Ακριβώς όπως ο Σοφοκλής στην “Αντιγόνη” του κι ο Ευριπίδης στη “Μήδεια” και στην Αγαύη του από τις “Βάκχες”. Όλα μετέωρα, τίποτα τελεσίδικο. Μόνον οι μεγάλοι παραμυθάδες, μόνον οι αριστοτέχνες αφηγητές, μόνον οι μεγάλες ψυχές το κατέχουν ετούτο το φοβερό το μυστικό, το άρρητο.
Τίποτα δεν είναι προβλέψιμο. Πολλαπλές ανατροπές και στα δύο αφηγηματικά επίπεδα επιτυγχάνει η Ειρήνη Ψύρρα σε αυτό το πρώτο της αριστούργημα.
Η μόνη μου απορία είναι θα παραμείνει μοναχοπαίδι… Πάντως ορφανό ΔΕΝ είναι.
Της συνιστώ, ως παλαιότερος στην αχάριστη και σκληρή τέχνη του λόγου, να μην επαναπαυτεί, να μην χαριστεί στον εαυτό της, να εξελιχθεί, να αποτρέψει την επανάληψη, να χαρεί τις δάφνες της αλλά να μην επαναπαυτεί στις δόξες της. Εξάλλου κι ο Ταχτσής μόνον “Το τρίτο στεφάνι” έγραψε ουσιαστικά.
Ο πήχυς είναι ψηλά από την αρχή κι αυτό δεν είναι καλό για την συνέχεια. Ίδωμεν.
* Ο Δρ Κωνσταντίνος Μπούρας είναι ποιητής, θεατρολόγος και κριτικός (www.konstantinosbouras.gr)
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
-
-
ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ: Ο θάνατος ποτέ δεν βάζει τέλος
23/04/2024, 9:51 μμ -
Παρακείμενα: «Ωδή στην ηρωική παράδοση και ταυτόχρονα καταδίκη»
23/04/2024, 9:50 μμ -
Ο ‘δράκος’ κοιτούσε τη λίμνη
23/04/2024, 9:48 μμ -
Η αλχημιστική φαντασία της Μπουραζοπούλου
23/04/2024, 9:47 μμ -
Ο Δημήτρης Νόλλας συνεχίζει
23/04/2024, 9:45 μμ
ΘΕΜΑΤΑ
-
✔ Φάνης Κακριδής: έφυγε από τη ζωή ένας μεγάλος δάσκαλος
Γράφει η Κατερίνα Λιβιτσάνου- Ντάνου // * Στις 9-1-2019 πέθανε σε ηλικία 86 ετών ο καθηγητής Φάνης Κακριδής, ένας σπουδαίος δάσκαλος και Άνθρωπος, σημαντική φυσιογνωμία των γραμμάτων, των ανθρωπιστικών σπουδών, της Κλασικής φιλολογίας και του πολιτισμού. Προερχόμενος
Περισσότερα -
Νουάρ αυτοκτονίες
Γράφει η Μαρία Βρέντζου // Μίνως Ευσταθιάδης «Ο δύτης», εκδόσεις Ίκαρος, 2022, σελ. 248 Από τη στιγμή που θα πιάσει κανείς στα χέρια του το βιβλίο «Ο δύτης», είναι αδύνατον να το αφήσει. Πρόκειται για το δεύτερο νουάρ
Περισσότερα -
Διαβάζοντας το μαύρο κουτί
Γράφει η Αρχοντούλα Διαβάτη // * Μια ανάγνωση του μυθιστορήματος “Τα ρούχα”, της Ευσταθίας Ματζαρίδου, εκδ. Σμίλη 2017 Είναι μια καλογραμμένη ιστορία αγάπης, πρωτότυπη και αστεία κάποτε, με εκτεθειμένη μπρος μας την υψηλή στρατηγική της κατάκτησης , έναν
Περισσότερα -
Χνάρια στο χιόνι: τα σήματα της ποίησης του Jüri Talvet
Γράφει και μεταφράζει η Μαγδαληνή Θωμά // Ο Εσθονός ποιητής Jüri Talvet είναι άγνωστος στην Ελλάδα· εκτός από κάποιες σκόρπιες μεταφράσεις του, λιγοστά πράγματα ξέρουμε για το έργο του: στον συλλογικό τόμο της Ανθολογίας εσθονικής ποίησης «…απ’ τον
Περισσότερα -
Άποψη: “Εκλογολαγνεία η ελληνική…”
Της Κέλλυς Τζαννίνη // * Πραγματικά έχω αρχίσει και πιστεύω πως τον ελληνικό λαό κάποιος μηχανισμός ή κάποιοι που έχουν ή είχαν συμφέροντα με κάποιους Άλλους ,προσπαθούν να τον εθίσουν στις εκλογές, μετατρέποντας την κάλπη ως το νέο
Περισσότερα -
Αν σε χάσω, μικρέ ελέφαντα… στα Παραμύθια του Σαββάτου
Της Ελένης Μπετεινάκη // “Αν σε χάσω, μικρέ ελέφαντα…”, Κωνσταντίνα Αρμενιάκου, εικ : Zafouko Yamamoto, εκδ. Μίνωας Πως να αποδεχτείς την απώλεια αγαπημένου προσώπου ή πράγματος; Αν σε χάσω, μικρέ ελέφαντα… τότε τι θα συμβεί;
Περισσότερα -
✩ Ο «Αμπιγιέρ» του Ρόναλντ Χάργουντ στο «Αριστοτέλειον», σε σκηνοθεσία Κώστα Γάκη
Γράφει ο Παύλος Λεμοντζής // Πρόλογος Ο Αμπιγιέρ του Ρόναλντ Χάργουντ ανέβηκε για πρώτη φορά στη χώρα μας τη σεζόν 1989 -90 στο θέατρο Αθήναιον – νυν Τζένη Καρέζη, σε σκηνοθεσία Βασίλη Παπαβασιλείου, με Σερ τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ,
Περισσότερα
