Μια σύγχρονη «Νέκυια»

Γράφει ο Κώστας Α. Τραχανάς //

 

Σπύρος Γ. Μπρίκος «Ασφοδελός Λειμώνας», Εκδόσεις Μανδραγόρας 2024, σελ. 61

Το πεζογράφημα αυτό ενέπλεξε φανταστικά και μυθικά πρόσωπα. Τα  θέματά του  είναι το πένθος, μια ωδή στο θάνατο και μια αλληγορία για την ισοπέδωση των πάντων  με τις σημερινές αλλοτριώσεις και αποδομήσεις του εκφυλισμένου γένους των ανθρώπων.

Ο «Ασφοδελός λειμώνας» που περιγράφεται στον Όμηρο, είναι λιβάδι γεμάτο με ασφόδελους και αχερωίδες, όπου κατοικούν οι ψυχές των νεκρών. Είναι η ευρύτερη περιοχή του Νεκρομαντείου και των  ποταμών Αχέροντα, Πυριφλεγέθοντα και Κωκυτό. Είναι εκεί που οι νεκροί πίνουν τις τελευταίες γουλιές ζωής από τον μαστό της ήλιας.

Την ώρα που ο ήλιος έδυε, σε  ένα όνειρο που έμοιαζε με ενόραση, η πόλις εάλω και μπροστά στις πύλες η θάλασσα με τους δαιμονισμένους, τις ορδές των κολασμένων, τους μελλοζώντανους και τους καταχθόνιους νεκρούς είχε φουσκώσει. Και κατέφθαναν τα πλήθη αντιφρονούντων, και άλλοι που είχαν αποπειραθεί να δολοφονήσουν τον τσάρο στην Αγία Πετρούπολη, να ενωθούν με τους δώδεκα μαθητές του Χριστού. Όλοι τους συναντήθηκαν εκεί στις πύλες του ήλιου. Ο Σιμμίας και ο Κέβης από τη Θήβα, ο Ευκλείδης και ο Τερψίωνας από τα Μέγαρα, ο Κτήσιππος από την Παιανία, ο Ουλιάνοφ Λένιν μαζί με τον Ιβάν Τουργκένιεφ. Ο Εμιλιάνο Ζαπάτα. Από τους ουρανούς κατέβηκαν πλάσματα περίεργα και μέσα από τους τάφους οι νεκροί έψελναν το απελπιστικό και αμείλικτο τελεσίγραφο, ούτε θεός ούτε αφέντης, και οι γλώσσες ταλαντώνονταν και κόντευαν να ξεκολλήσουν μέσα από τη στοματική κοιλότητα, και πυρακτώνονταν πάνω στη μέγιστη εκφορά των νοημάτων. Έπειτα φθάσανε οι άρπυιες και οι σειρήνες και ανεβάζανε τους μελλοζώντανους στη φτερωτή τους ράχη. Το σύμπαν προς στιγμή βουβάθηκε και στην κοσμογονία εκείνη και στην παράδοξη επιστροφή των εικόνων παρουσιάστηκε η γυναίκα που χάθηκε. Η γυναίκα που χάθηκε επιστρέφει για να την ακολουθήσει το εξεγερμένο πλήθος των ψυχών, που έρχονται να κρίνουν τους θύτες και όχι για να κριθούν. Με το πρώτο φως της ημέρας άρχισε να αχνοφέγγει το ανατέλλον βασίλειο των γυναικών. Η μητριαρχική συνέχεια της ιστορίας επανερχόταν σαν φάρσα.  

Ένα από τα βασικά πρόσωπα της ενόρασης είναι ο Πενθέας, που υπήρξε άνθρωπος της συνείδησης όπως όλοι οι ελεύθεροι άνθρωποι, που δίδαξε την αυτογνωσία, διακήρυττε πως ήταν πολίτης του κόσμου, αμφισβήτησε τις αυθεντίες, χλεύασε τους δικαστές και τους κατηγόρους του ,που τον κατηγορήσανε ότι ακούει φωνές μέσα του και ότι ακολουθεί τα δαιμόνια της ψυχής του, η διδασκαλία του όμως   ενόχλησε την καθεστηκυία τάξη και την εκφυλισμένη δημοκρατία τους. Ο Πενθέας με την κεφαλή του υπό μάλης, περιφέρεται στην κοιλάδα των βακχών, στην κοιλάδα του πένθους, στον ασφοδελό λειμώνα, στο λιβάδι με το χρώμα του πένθους, που από μακριά φωσφορίζει και βρίσκονται μαζεμένοι νεκροί και ζωντανοί που δεν τους ξεχωρίζεις. Περπατάει με τους αμέτρητους νεκρούς και ζωντανούς που ψάχνουνε τις ρίζες τους. Γυρίζει ο Πενθέας από το Νταχάου, από το Άουσβιτς, από όλα τα ολοκαυτώματα της Ιστορίας .Δραπέτευσε. Επιστρέφει στην πατρίδα του στα παράλια του Εύξεινου Πόντου. Οργανώνει τη διεθνή του πένθους. Όλοι αυτοί οι άγρυπνοι και οι ενάρετοι απαγγέλλουν αυτή τη διεθνή του πένθους των λαών. Είναι ο ακάθιστος ύμνος του γένους. Οι νεκροί αυτή τη φορά και οι ψυχές τους επιστρέφουν στη ζωή για να κρίνουν, να απαγγείλουν κατηγορίες στους θύτες και τους αγγέλους του θανάτου, και όχι για να κριθούν. Το κατηγορητήριο αφορά όλα τα ασυγχώρητα εγκλήματα κατά των Αθίγγανων, Εβραίων, κομμουνιστών, ομοφυλόφιλων, δίδυμων, μικρόσωμων, ανυπεράσπιστων-αδύνατων ανθρώπων και πειραματόζωων, για την καθαρότητα της φυλής (κρεματόρια, φούρνοι, θάλαμοι αερίων, στείρωση, ξυλοδαρμοί, θάνατοι). Γι’ αυτούς που μετέτρεψαν τον άνθρωπο σε αριθμό, όπως συνέβη στο Άουσβιτς. Το κατηγορητήριο των θυτών αναγγέλθηκε από τους ιερούς πιθήκους της φυλής.

Αυτός ο φοβερός θόρυβος των ψυχών εδώ κάτω στην πένθιμη κοιλάδα, στον ασφοδελό λειμώνα, δεν λέει να σταματήσει…

Η συνέχεια της αφήγηση της ενόρασης περιλαμβάνει τη ζωή των πρωτόπλαστων (τον ερμαφρόδιτο και φαλλοκράτη Αδάμ, την υποτελή Εύα και την δαίμονα Λίλιθ, την πρώτη χειραφετημένη γυναίκα της ιστορίας) και τη διαταραγμένη-ανώμαλη σχέση τους με τον θεό «θ» που εκπροσωπεί την εξουσία, τον ανδρόγυνο διάβολο «δ», τον εκπεσών άγγελο, τον εωσφόρο, το άνθος του κακού, τον δαίμονα που η μόνη του γλώσσα είναι η ποίηση, τον Χριστό-γιεσούα «γ» που ήρθε στον κόσμο για να συντελέσει τη μία και αναγκαία πατροκτονία, συνεχίζει με την αρχαία Ελλάδα (τον αμφίβιο Οιδίποδα, την Πυθία, την Μήδεια, την Κίρκη, την Σίβυλλα, την Πέρσα, την Σαπφώ, τους Κιμμέριους, τους Αιτωλούς, τους Κασσωπαίους, τους Πελασγούς, του Κάρες, τους Λέλεγες), τον Μεσαίωνα (τις μάγισσες του Σάλεμ), την Αναγέννηση, και φυσικά τη νεότερη ιστορία του 20^ου (Ολοκαύτωμα) και 21^ου αιώνα.

Το εξώφυλλο του βιβλίου κοσμεί έργο της κεραμίστριας Πέλας Καλογήρου. Το εικαστικό αυτό έργο «Ξεριζωμός, Πρέβεζα 25 Μαρτίου 1944» που αναφέρεται στον εκτοπισμό των 235 Πρεβεζάνων Εβραίων είναι μία απάντηση στις φιέστες και τις διαστρεβλώσεις της αμόρφωτης εξουσίας που θέλει να υπονομεύσει  την ιστορική μνήμη.

Ένα κείμενο γεμάτο σκιές και απεικάσματα εμπειριών και διαβασμάτων.

Ο «Ασφοδελός Λειμώνας» είναι προφανώς μια σύγχρονη «Νέκυια», αντλεί από την αρχαία φιλοσοφία και τραγωδία, συνδιαλέγεται την σύγχρονη παγκόσμια λογοτεχνία, παρωδεί θρησκευτικά στοιχεία, αξιοποιεί μυθολογικούς συμβολισμούς, υπερασπίζεται την αλήθεια των αδυνάτων και των θυμάτων, καταδικάζει τα βρόμικα παιχνίδια της εκάστοτε εξουσίας και μεταπαραμορφώνει τρόπους από διάφορες νόρμες.

Αν και το πεζογράφημα αναφέρεται στο πένθος και στον θάνατο, σφύζει από ζωή και συγκίνηση, γεμάτο σπάνιας εσωτερικής έντασης σπαρακτικές σελίδες και εξομολογήσεις, λυρικά πετάγματα και σπάνιες υφοποιήσεις, αγγίζει πολλαπλά θρησκευτικά και πολιτικά ζητήματα, εικονογραφώντας πολυδιάστατα αυτό το οδυνηρό αστραπιαίο φλας που αντιστοιχεί στο μήκος της ανθρώπινης ιστορίας και περικλείεται από τόσο μαύρο…

Σπύρος Γ. Μπρίκος

Ο Σπύρος Γ. Μπρίκος γεννήθηκε στην Πρέβεζα το 1979. Έχει καταγωγή από το Συρράκο. Σπούδασε Ιατρική στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Υπότροφος, κατόπιν διαγωνισμού, του Κληροδοτήματος Αντωνίου Παπαδάκη, για όλα τα έτη των σπουδών του. Ειδικεύθηκε στην Ιατρική Βιοπαθολογία -Μικροβιολογία στο Γ.Ν.Α “Ο Ευαγγελισμός”. Έλαβε το δίπλωμα Κλινικής εφαρμογής στον Ιατρικό Βελονισμό, και την παραδοσιακή Κινέζικη Ιατρική, σε διετή μεταπτυχιακή εκπαίδευση που τελεί υπό την αιγίδα του Διεθνούς Συμβουλίου Ιατρικού Βελονισμού (ICMART).  Είναι υποψήφιος διδάκτορας της Σχολής Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων (Τμήμα Εικαστικών Τεχνών και Επιστημών της Τέχνης). Είναι μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιατρικού Συλλόγου Πρέβεζας, και εκλεγμένο μέλος του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου. Μέλος της Ελληνικής Μικροβιολογικής Εταιρείας καθώς και του Συνεταιρισμού Εργαστηριακών Ιατρών (MEDISYN). Έχει συμμετάσχει σε επιστημονικές εργασίες που ανακοινώθηκαν και βραβεύθηκαν σε πανελλήνια ιατρικά συνέδρια, καθώς και σε δημοσιεύσεις σε ξενόγλωσσα ιατρικά περιοδικά (τελευταία στο ιατρικό περιοδικό Cardiology, Μάρτιος 2020, με τίτλο “High Tolerability of Pitavastatin Therapy: A Case Report of Comparison with other Statins)”. Έχει εκδώσει την ποιητική συλλογή “Ατιντάνων Πολιτεία” (2011, συλλογικό έργο με τον Άρη Ψωμά), και δύο συλλογές διηγημάτων, το “Ιατρικό παράδοξο” (2015, εκδόσεις Μανδραγόρας), που παρουσιάσθηκε στο πλαίσιο της 13ης Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης (ΔΕΒΘ) το 2016, και την συλλογή “Αγία παπαλίνα η καλλονή” (2017, εκδόσεις Μανδραγόρας), που παρουσιάσθηκε στο πλαίσιο της 15ης Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης (ΔΕΒΘ) το 2018. Τα πεζογραφικά του βιβλία παρουσιάσθηκαν σε Εισήγηση από τον Νικηφόρο Κοντομίχη-Αφεντουλίδη στα πλαίσια του ΣΤ΄ Ευρωπαϊκού Συνεδρίου που έγινε στη Lund της Σουηδίας τον Οκτώβριο του 2018. Το Συνέδριο διοργανώθηκε από την Ευρωπαϊκή Εταιρεία Νεοελληνικών Σπουδών με θέμα: “Ο ελληνικός κόσμος σε περιόδους κρίσης και ανάκαμψης, 1204-2018”. Είναι τακτικός συνεργάτης του λογοτεχνικού περιοδικού Μανδραγόρας. Συνεργάτης και αρθρογράφος στον Ημεροδρόμο. Διηγήματά του έχουν δημοσιευθεί στα λογοτεχνικά περιοδικά The Books’ Journal, Νησίδες, Μανδραγόρας, Απόπλους, άρθρα και κείμενά του στην εφημερίδα Ελευθεροτυπία, Τα Νέα, καθώς και στον ηλεκτρονικό τύπο. Το μυθιστόρημα με τίτλο “Το κύκνειο άσμα του Αβραάμ Λεσπέρ” είναι το τέταρτο  βιβλίο του, ενώ το «Ασφοδελός Λειμώνας» είναι το πέμπτο συγγραφικό του έργο.