Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Ο ‘Υπόγειος σιδηρόδρομος’ του Κόλσον Γουάιτχεντ ως όραμα πρόσκαιρης και μόνιμης ελευθερίας
27/03/2019, 10:16 πμ

Ο ‘Υπόγειος σιδηρόδρομος’ του Κόλσον Γουάιτχεντ ως όραμα πρόσκαιρης και μόνιμης ελευθερίας

Του Γεωργίου Νικ. Σχορετσανίτη //

 

Colson Whitehead, Υπόγειος σιδηρόδρομος. Μετάφραση: Γιώργος Μπλάνας. Εκδόσεις Ψυχογιός. 2018. Αθήνα

 

Το μυθιστόρημα ‘Ο υπόγειος σιδηρόδρομος’ του Κόλσον Γουάιτχεντ (Colson Whitehead, 1969- ) δημοσιεύτηκε το 2016, και όπως υπαινίσσεται ο τίτλος του, περιγράφει την περιπετειώδη πορεία και απόδραση μιας νεαρής σκλάβας από μια συνηθισμένη βαμβακοφυτεία στον αμερικάνικο Νότο, προς κάποια άλλη κατεύθυνση, μέσα στο διευρυμένο πάντα σώμα της αμερικάνικης ηπείρου, την ακριβή τουτέστιν ελευθερία.  Ωστόσο, το μυθιστόρημα ετούτο του Γουάιτχεντ προσφέρει στους αναγνώστες της χώρας του, και αλλαχού φυσικά, κάτι περισσότερο από μια απλή αναφορά ενός τέτοιου περίεργου και αλληγορικού, ταυτόχρονα, ταξιδιού. Περιέχει ένα φανταστικό στοιχείο στη δική του δραματική αφήγηση, μετατρέποντας την αλληγορία του υπόγειου σιδηρόδρομου σε ένα πραγματικό τραίνο με ράγες που διατρέχει την αφιλόξενη, όπως αποδεικνύεται, ήπειρο της Αμερικής.

Χρησιμοποιώντας αυτό το φανταστικό στοιχείο, ο Γουάιτχεντ καταφέρνει  όχι μόνο να αφηγηθεί μια συγκεκριμένη και συναρπαστική ιστορία, αλλά και να περιγράψει την γενικότερη κατάσταση των Αφροαμερικανών σήμερα στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού. Σκοπεύει να δείξει την άδικη και σκληρή μεταχείριση των εγχρώμων ανθρώπων στις Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής μέσα στο χρόνο, και αυτό το πράττει με τη συμπερίληψη πολλαπλών αναφορών σε πραγματικά και βεβαίως φανταστικά γεγονότα. Με αυτά τα μέσα, εκθέτει ότι, ακόμα και σήμερα, η πραγματική ελευθερία  και η πολυπόθητη ισότητα για τους μαύρους ανθρώπους στις ΗΠΑ, δεν ολοκληρώθηκε ακόμα. ‘Ο Υπόγειος Σιδηρόδρομος’ αποσκοπεί στην τοποθέτηση του μαύρου σκλάβου μέσα στις παραδοσιακές  και πολυποίκιλες δημοσιεύσεις που έκαναν την εμφάνισή τους κατά καιρούς στις αφηγήσεις των σκλάβων και την λογοτεχνία. Επιπλέον, σκοπεύει να δείξει πώς σκέπτεται ο Γουάιτχεντ και τι  πρεσβεύει για την σημερινή αμερικανική κοινωνία και τη μεταχείριση των Αφροαμερικανών κατά τη διάρκεια  αυτού του μεγάλου χρονικού διαστήματος  στη χώρα, και κυρίως να δείξει και να ξεδιπλώσει την πολύπλοκη αλληλεξάρτηση μεταξύ του δικού του κειμένου και κάποιων άλλων δημοσιευμάτων  που θεωρούνται βασικά για τη δημιουργία ή την ερμηνεία του συγκεκριμένου θέματος που αναφερόμαστε.

 

Κόλσον Γουάιτχεντ (Colson Whitehead, 1969-)

 

Είναι αυτό το στοιχείο του άγνωστου που δίνει τελικά το μυθιστόρημα μια ξεχωριστή αναγνωστική αίσθηση. Ο Γουάιτχεντ ποτέ δεν εξηγεί πώς λειτουργεί ο υπόγειος σιδηρόδρομος ή από πού ξεκινάει και που τελειώνει.  Επιπλέον, δεν αποκαλύπτει εάν η Κόρα  φθάνει πραγματικά στη Δύση ή ποιά είναι σε τελική ανάλυση αυτή η περιβόητη Δύση. Αυτό το άγνωστο στοιχείο στο μυθιστόρημά του, γίνεται  έτσι μάλλον αποδεκτό. Εκτός από αυτό, ο Κόλσον Γουάιτχεντ φαίνεται έτοιμος να πειραματιστεί όταν τροφοδοτεί τον αναγνώστη με όλες εκείνες τις πληροφορίες που παίρνει από τους πρωταγωνιστές του, επιτρέποντας έτσι στους αναγνώστες του να γνωρίσουν την εποχή της δουλείας στον αμερικάνικο Νότο όχι σαν την Κόρα, βέβαια, την σκλάβα στη  φυγή, αλλά από μια πιο παντοδύναμη άλλη προοπτική.

Μετά από όλα, πρέπει να σημειώσουμε ότι ο Γουάιτχεντ απεικονίζει την κατάσταση των έγχρωμων ανθρώπων, να είναι δηλαδή ή να φαίνονται επίμονα κακοί και σε συνεχή βάση. Χωρίς αμφιβολία, υπάρχουν κεφάλαια στο μυθιστόρημα, όπως για παράδειγμα η ‘Βόρεια Καρολίνα’, όπου η κατάσταση φαίνεται να είναι χειρότερη από ότι σε άλλες. Ωστόσο, το γεγονός ότι, σε κάθε κεφάλαιο του μυθιστορήματος, οι έγχρωμοι άνθρωποι είναι ανεπιθύμητοι, ανελεύθεροι και άνισοι έναντι των άλλων, παραμένει μια απτή πραγματικότητα. Με  την πρόσφατη δημοσίευση του μυθιστορήματος, το 2016, τα θέματα αυτά φαίνεται να είναι ιδιαίτερα σημαντικά στην αμερικανική κοινωνία. Τα τελευταία χρόνια, οι συζητήσεις για τη παρατηρούμενη βία της αστυνομίας κατά των μαύρων, ειδικά, έχουν γίνει συχνότερες και περισσότερο βίαιες. Ειδικά οι πυροβολισμοί του Michael Brown Jr.  το 2014, του Freddie Gray και του Brendon Glenn, το 2015, οδήγησαν στις γνωστές και έντονες διαμαρτυρίες σε όλη την Αμερική. Αυτά τα τρία επεισόδια και πολλά άλλα παρεμφερή, έχουν προκαλέσει την εξέλιξη του κινήματος ‘Black Lives Matter’, μια εθνική διαμαρτυρία ενάντια στην κλιμακούμενη αστυνομική βία. Τα γεγονότα πυροδότησαν μια νέα αντιπαράθεση απόψεων και συζήτηση για τη φυλετική ισότητα στις Ηνωμένες Πολιτείες, και αναγκαστικά ο Γουάιτχεντ ‘συμμετέχει’ εμμέσως σε αυτή τη συζήτηση  με το εν λόγω  μυθιστόρημά του. Προσκαλεί μαύρους και λευκούς αναγνώστες να εξετάσουν με κριτικό πνεύμα την ουσιαστική κατάσταση των Αφροαμερικανών στις Ηνωμένες Πολιτείες, σήμερα, και μάλλον φαίνεται να είναι αρκετά απαισιόδοξος σε σχέση με αυτό το ζήτημα. Ωστόσο, ακόμη και αν το μυθιστόρημα του δεν αναζητά ρητά την πολιτική εκπροσώπηση σε θέματα φυλετικής ισότητας, καταφέρνει εν τούτοις να εκθέσει τη σκληρότητα και την ανισότητα και σίγουρα δώσει καινούργιες γνώσεις,  εμπνεύσεις και  ανοίξει τα μάτια  των αναγνωστών σε όλο τον κόσμο, λόγω της μοναδικής περιγραφής και της συναρπαστικής πλοκής  του ‘Υπόγειου Σιδηρόδρομου’, ασχέτως αν ακόμα τα όνειρα γενεών και γενεών της μαύρης φυλής του δεν βρήκαν την δέουσα ανταπόκριση που τόσο εναγωνίως προσδοκούσαν!

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top