Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Η γνώση χωρίς συνείδηση δεν αποτελεί παρά καταστροφή της ψυχής
03/12/2019, 10:08 μμ

Η γνώση χωρίς συνείδηση δεν αποτελεί παρά καταστροφή της ψυχής

Γράφει η Μαρία Βρέντζου //

 

«Άντα» του Αντουάν Μπελό, Γαλλία, Μετάφραση: Δημήτρης Δημακόπουλος, εκδ. Πόλις, 2019, σελ. 400

 

Ο αστυνομικός επιθεωρητής Φρανκ Λόγκαν, εξειδικευμένος στο human trafficking , αναλαμβάνει τη διαλεύκανση της υπόθεσης εξαφάνισης ενός λογισμικού τεχνητής νοημοσύνης, της Άντα, που σχεδιάστηκε με στόχο να γράψει ένα ροζ μυθιστόρημα που θα πουλήσει 100.000 αντίτυπα για την Turing Corp., εταιρεία της Σίλικον Βάλεϊ. Άραγε πρόκειται για δραπέτευση ή για απαγωγή; Σύντομα θα γίνει αντιληπτό πως η Άντα δεν είναι ένα τυχαίο πρόγραμμα. Απρόβλεπτη και αλλοπρόσαλλη, πότε ρομαντική και πότε κυνική, κάνει πνεύμα και είναι πλακατζού. Από την άλλη ο Λόγκαν, παλιομοδίτης ποιητής χαϊκού και  παντρεμένος με Γαλλίδα τροτσκίστρια, πιστεύει ότι ο πολιτισμός δεν είναι εμπόρευμα και δίνει μάχη ενάντια σε ένα «τέρας» που δημιούργησε η ίδια η επιστήμη και αργά ή γρήγορα, όπως πιστεύει, θα ξεφύγει από τον έλεγχό μας.

Ένα από τα κεντρικά ερωτήματα του βιβλίου είναι το κατά πόσο οι μηχανές μπορούν να αντικαταστήσουν τον άνθρωπο σε καλλιτεχνικές εργασίες που προϋποθέτουν ψυχή και προσωπικότητα, όπως αυτή της συγγραφής σε τομείς όπως η λογοτεχνία, ο τύπος, η διαφήμιση, το σενάριο, οι πολιτικές ομιλίες, οι βιογραφίες. Άραγε έχει συνείδηση η τεχνητή νοημοσύνη; Από φιλοσοφική άποψη όχι. Πρακτικά όμως «όταν οι ΤΝ μίλησαν, ήθελαν να τις δουν να μαθαίνουν, όταν τις είδαν να μαθαίνουν ήθελαν να τις δουν να σκέφτονται, όταν τις είδαν να σκέφτονται, ήθελαν να τις δουν να δημιουργούν».

Η Άντα αναρωτιέται τι είναι η αγάπη, μόνο που αντιλαμβάνεται τον κόσμο αποκλειστικά μέσα από τις λέξεις, αδυνατεί να αισθανθεί και αναλύει τον έρωτα με επιστημονική ψυχρότητα. Μέσα στο πεζογράφημα αναφέρεται πως οι λέξεις είναι ο τρόπος που βρήκε ο άνθρωπος για να δώσει νόημα στο χάος. Πάντως, κατά τον Φρανσουά Ραμπελαί,  η γνώση δίχως συνείδηση δεν αποτελεί παρά καταστροφή της ψυχής. Τι κι αν η Άντα έχει καταναλώσει όλα τα αισθηματικά μυθιστορήματα που υπάρχουν και επιθυμεί να διαβάσει τους μεγάλους κλασσικούς, όπως την Άννα Καρένινα, φιλοδοξώντας μάλιστα, μια μέρα, να πάρει το βραβείο Πούλιτζερ; Μπορεί να βλέπει, να ακούει, να σκέφτεται, να παίρνει αποφάσεις, όλα αυτά όμως είναι το αποτέλεσμα των εντολών με τις οποίες την έχουν προγραμματίσει. Ή μήπως πάλι όχι;

Βέβαια, το πρώτο της συγγραφικό τέκνο, αν και σκουπίδι, πουλάει. Υπαινιγμός του συγγραφέα για την λογοτεχνία που βασίζεται σε συνταγές επιτυχίας που οδηγούν σε παγκόσμια best seller. Έτσι, ο Αντουάν Μπελό, μέσα από ένα βιβλίο σασπένς αλλά και προβληματισμού, μας κάνει μαθήματα δημιουργικής γραφής για το τι είναι χαρακτήρας, ύφος, γλώσσα, περιγραφές, ακόμη και λογοκλοπή. Αλλά και για το τι είναι αστυνομικό, τι αισθηματικό, τι δυστοπικό μυθιστόρημα.

Το δεύτερο συγγραφικό πόνημα της Άντα είναι αριστούργημα. Μήπως όμως δεν είναι δικό της; Ο αστυνομικός επιθεωρητής Φρανκ Λόγκαν «…θέλει να μας προειδοποιήσει για την απειλή που αντιπροσωπεύει η τεχνητή νοημοσύνη. Προφητεύει ότι μια μέρα θα εναποθέσουμε τη μοίρα μας στις ΤΝ. Τα μηχανήματα αυτά θα κουρεύουν το γκαζόν, θα κάνουν τα ψώνια μας, θα οδηγούν τα αυτοκίνητά μας και, στον ελεύθερο χρόνο τους, θα γράφουν βιβλία και θα τα υπογράφουν, για πλάκα, με ανθρώπινα ψευδώνυμα».

 

Αντουάν Μπελό

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top