Πιέρ Εμμανουέλ (1916-1984)
Μετάφραση- Επιμέλεια: Γιάννης Θηβαίος //
Με τον εικοσιτριάχρονο το 1934 Πιέρ Εμμανουέλ, η προφητική ποίηση ξεπετάγεται μέσα από την καρδιά του πολέμου και μέσα από το κακό που απλώνεται παντού. Γι’ αυτό θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους ποιητές της αντίστασης. Θα ήταν λάθος όμως να πούμε πως ασχολείται απλώς με την επικαιρότητα, διότι μέσα σ’ αυτήν την επικαιρότητα ανακαλύπτουμε και τους μεγάλους προφητικούς μύθους: όπως τον ελληνικό μύθο του Ορφέα, ή τους βιβλικούς μύθους των Σοδόμων και της Βαβέλ. Η οραματική προφητεία δεν είναι ένα είδος δικαιολογίας διότι η ποίηση είναι και μορφή δράσης εφόσον αντιλαμβάνεται το γεγονός με λόγια προαιώνια. Αυτός είναι βέβαια και ο καλύτερος ορισμός της ποίησης που ο Πιέρ Εμμανουέλ έδωσε ως τίτλο σε ένα από τα δοκίμιά του: Ποίηση, ένθερμη λογική, δηλαδή έντονη συνειδητοποίηση των γεγονότων. Αυτή η έντονη συνειδητοποίηση διακατέχει την πλούσια ποιητική παραγωγή του: Τάφος του Ορφέα (1941), Μέρες Οργής (1942), Ο ποιητής και ο Χριστός του (1942), Μάχες με τους υπερασπιστές σου (1942), Ορφικά (1942), Σόδομα (1944), Βαβέλ (1952).
MISERERE
Ο Πιέρ Εμμανουέλ στο ποίημα που ακολουθεί χρησιμοποίησε τον τίτλο που είχαν οι γκραβούρες του Ζώρζ Ρουώ που ήταν κι αυτές εμπνευσμένες απ’ τον πόλεμο. Το ποίημα έχει τη μορφή μιας οραματικής προσευχής, είναι ένας διάλογος ζώντων και νεκρών, ψηλά στα σύνορα, κάτω από το βλέμμα του θεού.
Ελέησε, Κύριε, εμάς τους τελευταίους Σου επιζώντες
γιατί μας Έδωσες αυτούς τους νεκρούς κληρονομιά
γίναμε οι πατέρες των νεκρών μας.
Ελέησε, Κύριε, εμάς τις αξιοθρήνητες άστοργες μητέρες
που οδηγήσαμε αυτούς τους ανθρώπους στο θάνατο
και να μας χωρίζει από αυτούς το πτώμα τους
από αυτούς που είναι ήδη νεκροί και βρίσκονται στη νύχτα Σου.
Η σκοτεινή μας μέρα θαμπώνεται απ’ τη νύχτα τους
η σάρκα μας αποστρέφεται στην επαφή με τον ίσκιο τους
η νύχτα μας δεν είναι ποτέ αρκετή για να μας κρύψει
είμαστε γυμνοί ως το μυαλό μπροστά στη δόξα τους
και τα λόγια μας γίνονται σκόνη στη σκέψη τους
γίναμε ξένοι σ’ εμάς τους ίδιους
δυνατοί άνεμοι φυσούν και μας κυνηγούν απ’ τη σάρκα.
Τρέμουμε το θάνατο και τρέμουμε τη ζωή
είμαστε για πάντα από την εδώ πλευρά του θανάτου.
Συλλογή «Μέρες Οργής» (1942)
Ο Πύργος στον Ουρανό
Ο μύθος του πύργου της Βαβέλ αγγίζει στην καρδιά το ανθρώπινο δράμα, απεικονίζοντας την τραγική ροπή του ανθρώπου προς τη μεγαλομανία και την κενοδοξία. Ο ποιητής-προφήτης, όπως είχε κάνει και στα Σόδομα, κάνει τη δραματική και γελοία διαπίστωση της επίθεσης του Ανθρώπου στο Θεό, μέχρι να φτάσει σε μια εικόνα επιβλητική και υπερφυσική, δηλαδή στο όραμα της σύγκρουσης της Γης με το Θεό.
Ψηλότερα! Η οδύνη σας ίσως βεβαιώνει
μια αίσθηση πολλής προσπάθειας και τρέλας; Κανείς
άτεγκτη βασίλισσα του μεσημεριού, μαύρη Λογική,
κανείς δεν ακούει το ξεχωριστό γέλιο σου η ίδια η βάση
της Βαβέλ που χτίστηκε πάνω στους νεκρούς ωκεανούς
που σκιρτούν απ’ το τρανταχτό γέλιο κάτω από την άμμο.
Και ο Πύργος σχίζει τα σύννεφα, αναβλύζει
τη φωτιά που το μαυρίζει με πτώματα, το γλύφει
με ενθουσιασμό και τρόμο. Είμαστε βασιλιάδες
του κεραυνού και των βροχών από χαλάζι πάνω απ’ τις πεδιάδες,
το μαλακό βαμβακερό πανί από πολύ ψηλά
υποχωρεί στα δόντια μας: Αγγίζω την καρδιά!
Ναι, ΕΓΩ: Η κορυφή
του Πύργου τρύπησε τα νέφη, ο Τύραννος
στα πόδια του δεν βλέπει πια τη γη· αλλά ο ουρανός
είναι πάντα μακριά απ’ τα δυο αυτά χέρια που απλώνουν
όλο το βάρος της οδύνης του ανθρώπου προς τα πάνω
με μια βλαστήμια ή μια παράκληση, ποιος μπορεί να πει;
αντηχεί μόνο σαρκασμό πλατύ ο σκληρός ουρανός.
Ένας ουρανός σκληρός, κι αυτό το μάτι που συσσωρεύει το μίσος του
τείνοντας τους μυς του μαύρου νερού κάτω από το χρόνο.
Διαμάντι κατακόκκινο, η μοναξιά
είναι τόσο σκληρή μπρος στο Θεό που οι γύπες
περνώντας στο απόγειό του πέφτουν νεκροί. Η αιχμή
του οικοδομήματος που ξεφτίζει προς την Καρδιά
είναι οπλισμένη με βλέμμα κατακόρυφο που η πηγή του
ανεξερεύνητη χάνεται στο χρόνο: ένα μάτι
που απανθρακώνει την απεριόριστη αναμονή της άμμου
και την μετατρέπει σε πολύτιμο πετράδι, μιας λάμψης
τόσο έντονης και μιας γυαλάδας ζαλιστικής που κι ο Θεός σκιρτά,
η Γη γουρλώνει τα μάτια στο Πρόσωπό του.
Συλλογή «Βαβέλ» (1952)
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
-
-
-
Ο Άκης Παρώδης στο εργαστήρι του συγγραφέα
30/04/2024, 9:11 μμ -
Ο Χρήστος Τζανάκος στο εργαστήρι του συγγραφέα
30/04/2024, 9:10 μμ -
✩ Νέες εκδόσεις: 12 καινούργια βιβλία
30/04/2024, 9:07 μμ -
Το βιβλίο κι ο συγγραφέας του: «Η ψίχα της μεταλαβιάς»
30/04/2024, 9:06 μμ
ΘΕΜΑΤΑ
-
Στρατής Καλογερίδης, ο Πρωτοπόρος της Κρητικής Μουσικής
Γράφει ο Μιχάλης Τζανάκης // Αγησίλαος Αλιγιζάκης «Η πολιτισμική ποιητική δημιουργία του Στρατή Καλογερίδη», ιδιωτική έκδοση Ο γιατρός και πολιτισμολόγος Αγησίλαος Αλιγιζάκης τα τελευταία χρόνια χαρίζει στους Κρητικούς και όχι μόνο, εξαιρετικές ερευνητικές εργασίας σχετικές με τη μουσική
Περισσότερα -
Η παράσταση
της Εύας Μοδινού // * – Δεν μπορούμε ν’ αναβάλλουμε την παράσταση! Έχουμε ειδοποιήσει τον κόσμο εδώ κι ένα μήνα. Οι καρέκλες θα στεγνώσουν, όσο για τα σκηνικά δεν έπαθαν τίποτα! Ο πρόεδρος του θεατρικού συλλόγου του νησιού που
Περισσότερα -
«Το τραγούδι του Προφήτη», η γητεία της προπαγάνδας και ο κίνδυνος της πολιτικής ανατροπής
Γράφει η Αγγελική Σπηλιοπούλου // Paul Lynch “Το τραγούδι του προφήτη”, Mετάφραση: Άγγελος Αγγελίδης, Μαρία Αγγελίδου, εκδόσεις Gutenberg Ο Ιρλανδός συγγραφέας Paul Lynch απέσπασε το βρετανικό λογοτεχνικό βραβείο Booker 2023 για το μυθιστόρημα του “Το τραγούδι
Περισσότερα -
Μπορείς να είσαι ένας άνθρωπος που κοιτά απλώς τη δουλειά του όταν ο κόσμος γύρω σου καταρρέει; Ή τελικά ακόμα και το να μην επιλέγεις γίνεται πολιτική επιλογή;
H τριλογία του φασισμού, Carlo Lucarelli, Εκδόσεις Διόπτρα Από αυτόν προβληματισμό γεννήθηκε ένα έργο-σταθμός που οδήγησε τον συγγραφέα Carlo Lucarelli, να είναι ένας από τους σημαντικότερους συγγραφείς αστυνομικής λογοτεχνίας στην Ιταλία σήμερα. Όλα ξεκίνησαν όταν κατά
Περισσότερα -
«Μα μόνο η αλισάχνη / μου ‘μενε στα χείλη…»
Γράφει η Κατερίνα Λιβιτσάνου- Ντάνου // Θεόδωρος Σ. Γεωργάκης «Οδός Αλισάχνης», εκδ. Όστρια Τον Μάρτη του 2023 κυκλοφόρησε ένα ακόμη βιβλίο του Θεόδωρου Σ. Γεωργάκη από τις εκδόσεις ΟΣΤΡΙΑ. Πρόκειται για την ποιητική συλλογή με τίτλο
Περισσότερα -
Το εξαίσιο ψεύδος της λογοτεχνίας
Γράφει η Διώνη Δημητριάδου // «Τα λουτρά της κόμισσας» του Βαγγέλη Γαροφάλλου από τις Μικρές Εκδόσεις Τα ύστατα χρόνια έφθασαν, όλος ο πλανήτης πια μια μεγάλη πολιτεία, τα Σόδομα του τέλους Οι μηχανές υποστήριξαν τους δημιουργούς τους, μα
Περισσότερα -
Στο Παρίσι των Ζωντανών Νεκρών
Γράφει η Βερίνα Χωρεάνθη // ΤΟ ΒΡΑΔΥ ΠΟΥ ΕΦΑΓΕ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ (THE NIGHT EATS THE WORLD / LA NUIT A DÉVORÉ LE MONDE, 2018) Σενάριο: Ζερεμί Γκε, Γκιγιόμ Λεμάν, Ντομινίκ Ροσέ (από το ομώνυμο βιβλίο του Μαρτέν Παζ) Σκηνοθεσία:
Περισσότερα