Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Το βιβλίο κι ο συγγραφέας του: Επειδή «η μόδα είναι ένα κομμάτι της ιστορίας του κόσμου»
21/06/2023, 2:20 πμ

Το βιβλίο κι ο συγγραφέας του: Επειδή «η μόδα είναι ένα κομμάτι της ιστορίας του κόσμου»

Γράφει η Ελένη Γκίκα //

 

Ζέφη Κόλια «Βελονιές της πρωτοπορίας», εκδ. Μεταίχμιο, 2023, σελ. 360

 

«Η μόδα είναι αρχιτεκτονική. Είναι ζήτημα αναλογιών.» Ισχυριζόταν η Coco Chanel (1883-1971), αλλά η Ζέφη Κόλια στη συγκλονιστική μελέτη της αποδεικνύει ότι είναι και πολιτική, και επανάσταση, και τέχνη, και ιστορία. Η εποχή της είναι και η ανθρωπογεωγραφία της. Η κοινωνιολογική της εξήγηση και η ψυχολογική της αντανάκλαση. Το πρόσωπο και το προσωπείο της εποχής. Ο άνθρωπος όπως θέλει να είναι.
Διαβάζοντας κάποιος τις «Βελονιές της πρωτοπορίας» σχηματίζει την εντύπωση ότι διαβάζει την ιστορία του απερχόμενου αιώνα, παρακολουθεί την ιστορική και πολιτιστική πορεία του κόσμου μας, συνειδητοποιεί το fractal της ζωής στο ένδυμα και στην καθημερινή ζωή. Με τεράστια έρευνα πίσω της και ακόμα πιο τεράστιο βιβλιογραφικό όγκο στο ενεργητικό της η Ζέφη Κόλια «διαβάζει» τον αιώνα μας μέσα από το ένδυμα: ιστορικές συγκυρίες, η τέχνη και η καθημερινότητα της κάθε εποχής διαμορφώνουν το στυλ.

Αναγνωρίζοντας η ίδια σε συνέντευξή της στην Παρή Σπίνου ότι η μόδα γι’ αυτήν είναι και ο δικός της τρόπος ζωής να καταλαβαίνει τη ζωή, θα πει: «Έχω μεγαλώσει σε μια οικογένεια με μακρά παράδοση στην ένδυση και τη μόδα. Ο παππούς μου δούλευε στου Καμχή, το ιστορικό προπολεμικό υφασματάδικο στο κέντρο της Αθήνας, ενώ η γιαγιά μου ήταν μοδίστρα. Η μαμά μου πριν παντρευτεί, δούλευε σε μεγάλο ραφείο πουκαμίσων, στον Πειραιά. Ο μπαμπάς μου, που ήταν ο μηχανοδηγός του μοιραίου τρένου που συγκρούστηκε σε μετωπική στα Δοξαρά, σώθηκε μεν, αλλά μέχρι να βγει η σύνταξή του (ως παθών εν υπηρεσία), μισθός δεν έμπαινε στο σπίτι. Έτσι, η μαμά μου πήρε μια ραπτομηχανή και άρχισε πάλι να κάνει πουκάμισα, ενώ τη δεκαετία του ’80 έστησε ένα εργαστήριο ραφής φασόν, που απασχολούσε πάνω από 10 άτομα. Εκείνη την περίοδο, έκανα κι εγώ μια απόπειρα να ασχοληθώ με το σχέδιο μόδας, αλλά είμαι παντελώς αδέξια στα χέρια – μόνο να γράφω καταφέρνω. Αντίθετα ο αδελφός μου σπούδασε σχέδιο μόδας στη Σχολή Βελουδάκη και ήταν μοντέλο στο πρακτορείο μόδας Agence – περπάτησε σε πασαρέλες του Παρθένη και του Ασλάνη. Επίσης, ως πιτσιρικάδες ήμασταν και οι δυο fashion victims: ο αδελφός μου punk, εγώ new wave. Όλα αυτά τα αναλογίστηκα προσφάτως, ώστε να δώσω μια απάντηση στον εαυτό μου: Γιατί με έχει απασχολήσει τόσο η μόδα; Η Βιρτζίνια Γουλφ έγραφε στο ημερολόγιό της το 1925: “Πρέπει να θυμηθώ να γράψω για τα ρούχα μου την επόμενη φορά που θα έχω την παρόρμηση να γράψω. Η αγάπη μου για τα ρούχα με ενδιαφέρει βαθιά: μόνο που δεν είναι αγάπη – και πρέπει να ανακαλύψω τι είναι”».

Η Ζέφη Κόλια στο βιβλίο αναφοράς της πια, πιάνει το νήμα από την αρχή (1905) και μέχρι να φτάσει στο τέλος (1999) μας έχει δώσει τα πάντα γύρω από την εξέλιξη της μόδας: Ονόματα, τάσεις, υφάσματα, υλικά, γεγονότα, δηλώσεις, βιογραφικά, μεγάλες στιγμές του χώρου, την παρουσία της Ελλάδας, πληροφορίες, εμβληματικά σύνολα, όλα στις σελίδες του βιβλίου που ήταν λες και αποτελούσε γι’ αυτήν, χρέος ζωής.

Εξάλλου, όπως ισχυρίζεται η συγγραφέας, «Η μόδα είναι κομμάτι της ιστορίας του κόσμου, όχι ένας σωρός από ρούχα δίχως νόημα. Τα ρούχα αντανακλούν την εποχή τους. Η ζωγραφική, η μουσική, η λογοτεχνία, η ποίηση, η αρχιτεκτονική, το σινεμά, η τηλεόραση, η πολιτική, η τεχνολογία είναι δομικά στοιχεία της μόδας κάθε εποχής· από όλα άντλησε έμπνευση. Ενδεικτικά αναφέρω ότι ο Μαρσέλ Προυστ στο “Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο” κάνει τουλάχιστον 16 αναφορές στα φορέματα του πρωτοπόρου Ισπανού μόδιστρου Μαριάνο Φορτούνι, η ζωγράφος Σόνια Ντελονέ διοχέτευσε την τέχνη των πινέλων της σε μοτίβα υφασμάτων και ντανταϊστικά φορέματα, η συλλογή «Mondrian» του Ιβ Σεν Λοράν βασίστηκε στον ιδρυτή του καλλιτεχνικού κινήματος De Stijl. Στη μουσική κάθε κίνημα έφερε και τη μόδα του, από την jazz και το swing ως την disco, το punk, το grunge και το hip hop. Ο κινηματογράφος, επίσης: από τη βουβή ταινία του 1920 “The flapper” ως το «Matrix» του 1999, πολλά φιλμ όπως “Η ζούγκλα του μαυροπίνακα”, “Αταίριαστος”, “Επαναστάτης χωρίς αιτία”, “Πρόγευμα στο Τίφανις”, “Εργαζόμενο κορίτσι”, “Zoolander”, αλλά και τηλεοπτικές σειρές όπως οι “Άγγελοι του Τσάρλι”, “Δυναστεία”, “Fame”, “Friends” και δεκάδες ακόμα πρόσθεσαν τα δικά τους στοιχεία στο αφήγημα της μόδας του 20ού αιώνα. Βιβλία όπως “Ο μεγάλος Γκάτσμπι” του Σκοτ Φιτζέραλντ ή το “Καλημέρα Θλίψη” της Φρανσουάζ Σαγκάν έδιναν ανάγλυφα τον ενδυματολογικό παλμό της εποχής τους, ενώ η beat ποίηση γέννησε το «αντισυστημικό» στιλ beatnik – προς μεγάλη απογοήτευση του Τζακ Κέρουακ που το θεωρούσε σκέτη πόζα και φτηνή απομίμηση της φιλοσοφίας τους. Επίσης, τα πολιτικά και κοινωνικά κινήματα, όπως και οι δύο Παγκόσμιοι Πόλεμοι, έφεραν αλλαγές στο ντύσιμο των ανθρώπων: Το στιλ μιλιτέρ και το στιλ activism δανείζουν στη διεθνή ενδυματολογία στοιχεία αυτής που ονομάζουμε “μάχιμη μόδα”».

 

Ζέφη Κόλια

 

Υπενθυμίζουμε ότι η Ζέφη Κόλια γεννήθηκε στον Πειραιά και μεγάλωσε στη Νίκαια. Έχει αρθρογραφήσει σε μια σειρά από πολιτικά, οικολογικά και λογοτεχνικά περιοδικά. Το πρώτο της μυθιστόρημα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Κέδρος το 2000 και έκτοτε έχει εκδώσει τέσσερα μυθιστορήματα και ένα βιβλίο για μικρά και μεγάλα παιδιά, το “Ποπ Καφέ, το στέκι των παράξενων πλασμάτων”. Έχει μεταφράσει για τις εκδόσεις Οξύ μια σειρά διηγημάτων του E. A. Πόε, με τίτλο “Ο μαύρος γάτος και άλλες ιστορίες”. Διηγήματά της έχουν δημοσιευτεί σε λογοτεχνικές συλλογές, εφημερίδες, περιοδικά και sites. Το πιο πρόσφατο βιβλίο της είναι η βιογραφική μυθιστορία “Λώρα, η τελευταία των Μαρξ”, γύρω από τη ζωή και τη διπλή αυτοκτονία του ζεύγους Λώρα Μαρξ και Πωλ Λαφάργκ (εκδ. Μεταίχμιο). Από το 1989 ως 1991 εργάστηκε στην Ελληνική Βουλή, με το κόμμα των Οικολόγων – Πράσινων και είναι ένα από τα ιδρυτικά μέλη του οικολογικού κινήματος στην Ελλάδα. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα.

Και σίγουρα οι «Βελονιές της πρωτοπορίας», εκτός από το βιβλίο της ζωής της (πιο σφαιρικό, πεθαίνεις) είναι ήδη βιβλίο ιστορικής, κοινωνιολογικής, πολιτιστικής αναφοράς. Η εξήγηση στο αίνιγμα του κόσμου της μόδας. Διότι ακόμα και το μήκος της γυναικείας φούστας ακολουθεί τα πώς και τα γιατί αυτού του κόσμου και τούτης της εποχής.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top