Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Για τα ουσιαστικά και θεμελιώδη της καθημερινότητας
23/03/2021, 8:48 μμ

Για τα ουσιαστικά και θεμελιώδη της καθημερινότητας

Του Γεωργίου Νικ. Σχορετσανίτη //

 

 

 

 

Ανδρέας Γαλανάκης «Τα επιπόλαια της καθημερινότητας» εκδόσεις ΑΩ, 2018

 

Αν κρίνουμε από τον επίλογο του συγγραφέα, τότε το συγκεκριμένο βιβλίο (‘Τα επιπόλαια της καθημερινότητας’) του Ανδρέα Γαλανάκη, από τις εκδόσεις ΑΩ, θα το χαρακτηρίζαμε ως «σημειώσεις αφοριστικού χαρακτήρα αρκετών χρόνων». Διαβάζοντάς το όμως, πριν προσεκτικά, θα το κατατάσσαμε μάλλον στα δοκίμια και μάλιστα σε εκείνα που γρήγορα ελκύουν την προσοχή του απαιτητικού αναγνώστη, δεδομένου ότι αφορούν γνώμες, απόψεις, αλήθειες,  ανησυχίες, στενοχώριες, καθημερινές μέριμνες, συνήθεις φροντίδες, ενοχλητικές υποθέσεις, πολυποίκιλες σχέσεις, καθημερινές ανυπομονησίες, χρόνιες ταλαιπωρίες και πανανθρώπινα και διαχρονικά ενδιαφέροντα. Σε τελική ανάλυση θα μπορούσαμε να το κατατάξουμε στις πραγματείες ή έστω, χρησιμοποιώντας έναν άλλο παραπλήσιο όρο, στις μονογραφίες πάνω σ’ ένα θέμα που προσπαθεί να συνδέσει την έννοια του αντικειμένου και των κατασκευών που οδηγούν σε αυτό με το λόγο, τη σχέση του ανθρώπου με τη φύση που τον περιβάλλει από καταβολής ζωής σε τούτο τον πλανήτη, και γιατί όχι μια συμπύκνωση της ίδιας της ζωής μέσα από ορισμένα χαρακτηριστικά τα οποία πλημμυρίζουν  το περιβάλλον του και στα οποία είχε άμεση εμπλοκή όσον αφορά στη δημιουργία τους.

 

Ανδρέας Γαλανάκης

 

Το αφήγημα, αν θα το αποκαλούσαμε έτσι, ξεκινά από την πρωτόγονη φάση του ανθρώπου, τότε που «…άρχισε να ξεφεύγει από την ζωώδη φάση και να πορεύεται στην μακρά πορεία προς τον εξανθρωπισμό του…», και εξικνείται στις μέρες της σύγχρονης εποχής κατά την οποία «…ολόκληρη η κοινωνία είναι στημένη για να επουλώνει την πληγή που η ίδια ανοίγει, για να την ξανακλείσει με κέρδος…». Παράλληλα, διαβάζουμε, η «…φύση …ξέρει να κρύβεται από τους άτεχνους και τους αγράμματους… και να ξαναβρίσκει τις ισορροπίες της, έστω και με   ηφαιστειακές εκρήξεις…», αλλά «… ο αφύσικος υπεράνθρωπος μόνο με την έλευση της βαρβαρότητας»! Τα πρώτα εργαλεία όπως και τα πρώτα αντικείμενα που κατασκευάστηκαν με αυτά βρίσκονταν, κατά κάποιο τρόπο, ‘κρυμμένα’ μέσα στη φύση και τα οποία έφερε στην επιφάνεια ο πρωτόγονος άνθρωπος με σκοπό πάντοτε την κάλυψη κάποιων βασικών του, συνήθως καθημερινών σε πρώτη φάση, αναγκών. Έτσι άρχισε να δημιουργείται και να αποκαλύπτεται ένας καινούργιος κόσμος που δεν φαινόταν εύκολα πριν, ένα θαύμα πρωτόγνωρο που ήταν στην πραγματικότητα αποτέλεσμα της συνεργασίας του ανθρώπου και του άμεσου περιβάλλοντός του.  Ως απόρροια αυτού του γεγονότος, ήταν η έκπληξη του κατασκευαστή αρχικά, η χαρά στη συνέχεια, αφού έγινε μάρτυρας μιας κατασκευής που εξυπηρετούσε κάποιες δικές του στοιχειώδεις ανάγκες. Οι πρωτόγονες κατασκευές, έδωσαν τη συνέχεια στην ανάγκη περισσότερο εξελιγμένων αντικειμένων και  κατασκευών, οι οποίες του πρόσφεραν την ηρεμία για να ξεφύγει από την αρχική και ημιάγρια κατάσταση στην οποία βρισκόταν και να κατευναστούν τουλάχιστον κάποιοι φόβοι του με το περιβάλλον όπου σύχναζε. Μετά από αυτά τα αρχικά πειράματα, μας λέει ο συγγραφέας, «… άρχισε να αποτυπώνει το λόγο του πάνω στα έργα του, να γράφει την ιστορία του, και να την ακουμπάει πάνω στην πλάτη της γης…». Κι’ έτσι, συνεχίζοντας, τα πρώτα δημιουργήματά του, τα αρχαία και απλά κατά κανόνα αντικείμενα, αποτέλεσαν και τις προεκτάσεις που άφησε πίσω το πέρασμά του και εξελίχτηκε σε εκείνο που συνηθίσαμε να αποκαλούμε καταγραφή και ιστορία στο χρόνο. «Το αποτύπωμα της έντεχνης σοφίας του», όπως πολύ πετυχημένα ονομάζει ο Ανδρέας Γαλανάκης. Η όλη κατασκευή των διαφόρων αντικειμένων ήταν το αποτέλεσμα τεσσάρων διακριτών παραμέτρων. Του τεχνίτη που θα το κατασκευάσει, του υλικού που θα χρησιμοποιήσει, της ιδέας σύμφωνα με την οποία θα κατασκευαστεί το επιθυμητό έργο και βεβαίως του σκοπού για τον οποίο θα γίνει το συγκεκριμένο αντικείμενο. Ο πέτρινες και ξύλινες κατασκευές όπως εύκολα συνάγεται, ήταν και οι πρώτες που είδαν το φως, για να προσχωρήσει στη συνέχεια στην δημιουργία άλλων πιο πολύπλοκων και φυσικά περισσότερο απαιτητικών κατασκευών, όπου όμως ήταν απαραίτητα η τόλμη, η πολυμήχανη ευφυία, η τεχνική επιδεξιότητα και φυσικά το στρατηγικό πνεύμα.  Όλα αυτά μέσα σε ένα πλαίσιο κατασκευαστικού πνεύματος, σε ένα ταξίδι με άγνωστη έκβαση, ειδικά στις πρωτότυπες δημιουργίες, με πολυδαίδαλες διαδρομές, «…και διαρκή πάλη με το άγνωστο και το αστάθμητο», και απαιτώντας από τους δημιουργούς πείσμα, δοκιμές και πειράματα, έρευνα και αξιολόγηση, έλεγχο και επαλήθευση. Το βασικότερο κίνητρο τελικά για όλα αυτά, δεν ήταν τίποτε άλλο παρά η αγάπη του δημιουργού γι’ αυτό, «… το κινούν αίτιο των  Ελλήνων», ο έρως ο οποίος όμως εμπεριέχει και την παράμετρο της εξαπάτησης αλλά και εκείνου του στοιχείου της διαιώνισης. Ο συγγραφέας εμμένει μακρηγορώντας στην ιδέα του ταλέντου του όποιου τεχνίτη ήθελε επιδοθεί σε αυτό το έργο, ως αναπόσπαστου σημείου της όλης προσπάθειας, και αναλύοντας τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα του χαρακτήρα του, κυρίως απέναντι στην κοινωνία και φυσικά την ιστορία, ενώ δεν παραλείπει να αναφερθεί δια βραχέων στην σύγκρουσή τους με την θρησκεία, με απώτερο σκοπό την βαθμιαία παρουσία άτεχνων οι οποίοι φυσικά θα ήταν εύκολα χειραγωγήσιμοι από τους εξουσιαστές!

 

 

Η δημιουργία για τον Έλληνα, σημειώνει ο συγγραφέας, ήταν εργαλείο που πλούτισε τη γλώσσα του, ενίσχυσε το λόγο του, μέσα στην καθημερινότητα. «Λαός που δεν παράγει, δεν διδάσκεται», γράφει, και η γλώσσα του φτωχαίνει απελπιστικά. Φέρνει στο προσκήνιο τη διάκριση του επαγγελματία και του ερασιτέχνη, υπενθυμίζει πως οι συντεχνίες προστάτεψαν την γνώση και τα συμφέροντα των επαγγελματιών, έδωσαν την κατάλληλη αφορμή για οργάνωση των διοικητικών δομών, τους πρόσφεραν εξουσία,  υπενθυμίζοντας ξανά σε όλους ότι την τέχνη τελικά δεν την μαθαίνεις, αλλά σε μεγάλο βαθμό την κλέβεις. Οι τεχνίτες, τα υλικά τους και τα αντικείμενα που δημιούργησαν, έδωσαν τελικά και το όνομα σε πολιτισμούς και εποχές, για να φτάσουμε εναγωνίως στην εποχή της πληροφορικής, στην οποία ‘απαλλαχτήκαμε’ από το όποιο βάρος των υλικών. Όμως, τονίζει, τα υλικά και τα δημιουργήματα, όσα τουλάχιστον μας έμειναν, φέρνουν μέσα τη μνήμη καθώς και την ιστορία των προγόνων μας, τον πολιτισμό μας, γιατί το υλικό εκείνο με τα οποίο δημιουργήθηκε, φέρουν πάνω τους ανεξίτηλα και δίκην σκληρού δίσκου σημερινού ηλεκτρονικού υπολογιστή,   τις ιδέες και τις μνήμες της εποχής τους.  Επειδή η ανθρώπινη φύση είναι εκ των πραγμάτων συνυφασμένη με την έννοια της δημιουργίας, στη σημερινή κοινωνία της αφθονίας, στην καταναλωτική κοινωνία όπου δεν προλαβαίνουμε να συνηθίσουμε την ιδέα της δημιουργίας και των αντικειμένων που μας περιβάλλουν, τα τελευταία τελικά ορίζουν τις ανάγκες μας, και όχι εμείς αυτά. Είναι εμφανής η προσπάθεια τονίζει ο Γαλανάκης, «… η κοινωνία να χάσει από τα χέρια της τη δυνατότητα να παράγει… και να γίνει από δημιουργός, απλός αγοραστής, και ακόμα χειρότερα καταναλωτής, άρπαγας, βίαιος και αγενής», αφού η κοινωνία που δεν έχει τεχνίτες, παύει να εκπαιδεύει τον εαυτό της.

Μια πραγματικά φιλότιμη προσπάθεια του συγγραφέα που διαβάζεται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, από τις άψογες πάντοτε εκδόσεις ΑΩ, να φέρει στο προσκήνιο σύγχρονες αλήθειες για την εποχή που ζούμε, όπου τόσο η δημιουργία όσο και  η τέχνη βρίσκονται υπό κρίση, ενώ την ίδια στιγμή  η άνευ νοήματος πολυλογία των πολλών και η σύγχυση πλημμυρίζουν ενοχλητικά τον αέρα που αναπνέουμε!

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top