Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Η… Έλσα Ροζάκη πάει στο… Περού!
23/03/2021, 8:48 μμ

Η… Έλσα Ροζάκη πάει στο… Περού!

Γράφει ο Δημήτρης Καρύδας //

 

Χουάν Γκόμεζ Μπαρθένα «Γυναίκα από μελάνι», Μετάφραση: Βασιλική Κνήτου, εκδ. Καστανιώτη, σελ. 336

 

Διαβάζοντας το βιβλίο ‘’Γυναίκα από μελάνι’’ (εκδόσεις Καστανιώτη) του Χουάν Γκόμεζ Μπαρθένα μου ήρθε στο μυαλό περισσότερες από μια φορά το όνομα ‘’Έλσα Ροζάκη’’! Προφανώς και ο Μπαρθένα δεν είχε την παραμικρή ιδέα για ένα από τα μεγαλύτερα λογοτεχνικά ‘’φιάσκα’’ στην ιστορία της χώρας μας, μια καλοστημένη φάρσα όταν έγραφε για τη δικής του έμπνευσης λογοτεχνική απάτη. Για όσους δεν ξέρουν ή δεν θυμούνται το όνομα της ‘Ελσας Ροζάκη. Πριν από περίπου 30 χρόνια κυκλοφόρησε ένα βιβλίο με τίτλο ‘’Οι ξανθιές το γλεντάνε’’ που σόκαρε τα χρηστά ήθη της εποχής. Φλερτάροντας ενίοτε και με την σκληρή πορνογραφία, με ελευθεριάζουσα γραφή για τα δεδομένα της εποχής εξιστορούσε τη σεξουαλική ζωή μιας κοπέλας της καλής κοινωνίας, της Αθηναϊκή αριστοκρατίας με το όνομα Έλσα Ροζάκη. Ουδείς από τους κριτικούς της εποχής φαντάστηκε ότι η Ροζάκη ήταν ένα ανύπαρκτο πρόσωπο, αρκετοί έκαναν παραλληλισμούς με την ‘’Ερωμένη’’ του Ξενόπουλου (για την οποία έχει παραμείνει το ερωτηματικό του αν ήταν ή όχι υπαρκτό πρόσωπο και το οποίο μάλλον δεν θα απαντηθεί ποτέ). Χαστούκι στα συντηρητικά δεδομένα της εποχής το βιβλίο μπήκε πολύ γρήγορα στο πάνθεο των cult αριστουργημάτων της Ελληνικής λογοτεχνίας εκεί που επάξια κατέχει μέχρι σήμερα μια πολύ ψηλή θέση. Αργότερα, εμφανίστηκε μια συνέντευξη της Ροζάκη στον Ίκαρο Μπαμπασάκη όπου επιβεβαίωνε στην ουσία ότι είναι ένα υπαρκτό πρόσωπο που ζούσε πλέον στο εξωτερικό. Χρειάστηκε να περάσουν 10-12 χρόνια για να εμφανιστεί η αλήθεια. Στο μεσοδιάστημα κτίστηκε λίγο παραπάνω ο μύθος της Ροζάκη αφού υποτίθεται ότι έχασε τη ζωή της σε ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα κάπου στην Αγγλία και στα περίχωρα του Λονδίνου. Η Έλσα Ροζάκη δεν έχασε ποτέ τη ζωή της γιατί υπήρξε μόνο στη φαντασία του δημιουργού της. Κάποια στιγμή ο συγγραφέας, ποιητής, δημοσιογράφος Σωτήρης Κακίσης, ένας ελάχιστα αναγνωρισμένος –σε σχέση με την πολυσχιδή προσφορά του- πνευματικός άνθρωπος της χώρας αποκάλυψε τη ‘’φάρσα’’. Και δήλωσε δημόσια ότι η Ροζάκη ήταν ένα κατασκεύασμα, ένα δικό του τέχνασμα για να σοκάρει τα ήθη της χώρας. Στην πορεία το βιβλίο έτυχε πλείστων όσων ανατυπώσεων, έγινε ακόμη και κόμιξ και διατήρησε το δίκαια κερδισμένο status ενός cult αριστουργήματος που ήταν πολύ πιο μπροστά από την εποχή που εκδόθηκε! Ας αφήσουμε μετά την αναγκαία παρένθεση την ‘Ελσα Ροζάκη στη λογοτεχνική αιωνιότητα και ας περάσουμε στο βιβλίο του Μπαρθένας.

 

Juan Gomez Barcena

 

Δύο νεαροί δανδήδες και λάτρεις της λογοτεχνίας που ζουν στο Περού αποφασίζουν να σκαρώσουν μια φάρσα στον αγαπημένο τους Ισπανό ποιητή. Με δεδομένο ότι το 1904 που διαδραματίζεται η ιστορία η επικοινωνία γινόταν αυστηρά και μόνο μέσω ταχυδρομείου το έδαφος είναι πολύ γόνιμο για να καρπίσει η φάρσα τους. Ο στόχος τους δεν εμπεριέχει ισχυρές δόσεις υστεροβουλίας αλλά είναι απολύτως…. λογοτεχνικός. Θέλουν να αποκτήσουν υπογεγραμμένες συλλογές από τον αγαπημένο τους ποιητή και ενδεχόμενα να δουν ένα ποίημα του αφιερωμένο στη γυναίκα που έχουν επινοήσει: Τη Χεορχίνα Ούμπνερ. Παρότι η ιδέα δεν εμπεριέχει ισχυρά ψήγματα πρωτοτυπίας είναι ομολογουμένως ιντριγκαδόρικη αλλά τον Μπαρθένας απειλεί ένα συγκεκριμένο ζήτημα. Ένα βιβλίο που βασίζεται σε επιστολές κινδυνεύει από ένα σημείο και μετά να γίνει επικίνδυνα στάσιμο, βαρετό και επαναλαμβανόμενο. Ακριβώς εδώ φαίνεται η συγγραφική αξία του. Ο Μπαρθένας κτίζει σταδιακά και μεθοδικά τον χαρακτήρα της Ούμπνερ, μέσα από τις επιστολές, οδηγεί τον ανυποψίαστο ποιητή στο να ερωτευθεί την γυναίκα από μελάνι, καταγράφει τις αλλαγές στη συμπεριφορά των δύο νεαρών που ούτως ή άλλως καθοδηγούνται από διαφορετικά κίνητρα. Εγκιβωτίζει στην όλη πλοκή εικόνες από τα πορνεία, τα καπηλειά και τις ΄΄λέσχες ανδρών’’ του Περού, καταγράφει γεγονότα που συνδέθηκαν με τις εργατικές κινητοποιήσεις της εποχής και χρησιμοποιεί για 3-4 σελίδες ως πρωταγωνιστή ακόμη και ένα αρουραίο που ζει στην ‘’κοιλιά’’ ενός πλοίου. Κατορθώνει να μετατρέψει το θέμα του σε μια μεστή γρήγορη διήγηση, χωρίς να παραβλέπει την ανάλυση χαρακτήρων είτε αυτό αφορά τους δύο νεαρούς φαρσέρ, είτε ακόμη και την γυναίκα-φάντασμα που έχουν δημιουργήσει και η οποία εναρμονίζεται και διαπλάθεται ανάλογα με την εξέλιξη της όλης ιστορίας. Το συμβατικό και ενδεχόμενα προβλέψιμο φινάλε που λαμβάνει χώρα αρκετά χρόνια μετά την επινόηση της Ούμπνερ και την αναγκαστική, σχεδόν, ‘’θανάτωση’’ της δεν ήταν ισοβαρές με το υπόλοιπο βιβλίο. Συνολικά, όμως ο Μπαρθένας καταθέτει μια εξαιρετική πραγματεία βγαλμένη από άλλη εποχή αλλά εξαιρετικά επίκαιρη σε εποχές που το διαδίκτυο πλέον επιτρέπει στον καθένα να υιοθετεί μάσκες, περσόνες, ζωές, χαρακτήρες και να σκαρώνει καθημερινές φάρσες.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top