Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Μια δυστοπία που εξελίσσεται σε ανάσα ελπίδας
22/12/2021, 1:11 πμ

Μια δυστοπία που εξελίσσεται σε ανάσα ελπίδας

Γράφει ο Τάκης Γεράρδης //

 

Γιώργος Πολυμενάκος «Σημείο εξόδου ένα», Απόπειρα, 2021

 

Από τις πρώτες σελίδες μεταφερόμαστε σε ένα κλειστό μέρος, στο οποίο όλα είναι δυσάρεστα και επικίνδυνα, και όπου κυριαρχεί ο ολοκληρωτισμός, η καταστροφή του περιβάλλοντος και η απουσία μέλλοντος. Δέντρα, λουλούδια, πουλιά και παιδιά δεν υπάρχουν σε αυτό το μέρος. Μόνο μια πανσέληνος αναφέρεται στο μέσον του μυθιστορήματος. Κι ένα παλιό πικάπ που θα θυμίσει στους πρωταγωνιστές πως κάποτε υπήρχε μουσική. Οι δολοφόνοι και οι νεκροθάφτες απολαμβάνουν ειδικών προνομίων, όπως μας λέει ο Πολυμενάκος. Αποκλεισμός, στέρηση ελευθεριών, περιορισμένη τροφή, ένοπλοι να περιπολούν και το αύριο ανύπαρκτο.

Αλλά ας κοιτάξουμε το χάρτη του βιβλίου προσεκτικά. Ένας κλειστός κόλπος, ένα νησί στο ένα μέρος, με δυο απλωσιές φτάνεις στις ακτές του κι απέναντι η στεριά. Παραθαλάσσιο μέρος, κλεισμένο πίσω από το βουνό. Και ας φανταστείτε τώρα το συγγραφέα να μεγαλώνει στο Πέραμα, σε ένα σπίτι που βρίσκεται εκεί που περίπου ήταν ο θρόνος του Ξέρξη. Και παρακολουθείστε κι εσείς μαζί με το συγγραφέα την καταστροφή όχι του ελληνικού στόλου αλλά μιας ειδυλλιακής περιοχής και των εργατικών κατοίκων τους. Πολλές επισκευαστικές επιχειρήσεις υψώνονται δίπλα στο γιαλό και εκτός από μόλυνση κάνουν τη θάλασσα να είναι απρόσιτη και ξένη για τους κατοίκους. Και κοντά σε αυτές τις επιχειρήσεις ακόμη κι άλλες με ομοειδή βιομηχανική δραστηριότητα. Κατόπιν μεταφερθείτε νοερά στο τώρα, στην εποχή της δυστοπίας που ζούμε όλοι στον πλανήτη με τον covid 19, τις συνεχείς παλινωδίες της παγκόσμιας ιατρικής κοινότητας και τα συνεχώς αυξανόμενα αυταρχικά μέτρα που παίρνουν οι κυβερνήσεις.

Αυτόματα έχετε μπροστά σας όλο το σκηνικό μιας δυστοπίας στημένο, λες και πρόκειται να γυριστεί ένα φιλμ: Κάμερες, ηθοποιούς, κασκαντέρ, κομπάρσους, το σκηνοθέτη με τον τηλεβόα ανά χείρας κι ένα σενάριο που ξεκινώντας και περιγράφοντας τη ζωή σε μια αποκλεισμένη χώρα καταλήγει να γίνει ένα παράθυρο ελπίδας κι επιβίωσης, νίκης και αισιοδοξίας. Ο έρωτας και η πολυπόθητη ελευθερία είναι οι κινητήριες δυνάμεις, είναι τα στοιχεία που αφυπνίζουν ορισμένους κατοίκους.

Το βιβλίο είναι δομημένο με κινηματογραφικό τρόπο. Τα μικρά κεφάλαια είναι αυτούσιες κινηματογραφικές σκηνές κι αυτές δένονται σε μεγαλύτερες σεκάνς κι αυτό όχι μόνο γιατί ο Πολυμενάκος αγαπά τον κινηματογράφο αλλά γιατί το σκηνικό, το πλατό της ταινίας είναι έτοιμο μπρος στα μάτια του από τότε που μικρός κυκλοφορούσε στο Πέραμα.

Γλώσσα κοφτή, ρυθμός γρήγορος έως καταιγιστικός, ένας κόσμος πνιγμένος από την εξουσία ζει μέσα σε ατέλειωτα απαγορεύεται, περιορίζεται απλά στο να υπάρχει. Και μέσα σε αυτόν τον κόσμο που ασφυκτιά υπάρχουν λίγοι που αντιδρούν, οργανώνονται, θυσιάζονται και δρομολογούν κρυφά να φτάσει βοήθεια από τη Δύση. Μια δυστοπία που εξελίσσεται σε ανάσα ελπίδας, σε αισιοδοξία και σε νίκη της ανθρωπότητας.

Στο βιβλίο τα γεγονότα τρέχουν με ταχύτητα, ίσως στερώντας μια λογοτεχνικότητα απαραίτητη σε ένα μυθιστόρημα. Όμως δικαιολογείται αυτό από το γεγονός της ίδιας της υπόθεσης που είναι πνιγηρή και σχεδόν εσχατολογική. Η κοινωνία της άγνωστης μα οικείας αυτής κοινότητας βρίσκεται σε συνεχή κίνδυνο αφανισμού, οδηγείται σε ένα σημείο μηδέν. Και σε εκείνο το σημείο υπάρχει μόνο ο αφανισμός  ή η σωτηρία της.

 

Γιώργος Πολυμενάκος

 

Έχω ξανασημειώσει σε μια κριτική στα διηγήματα του Πολυμενάκου πως σου δίνει την εντύπωση πως στιχουργεί σε πεζό λόγο. Αυτό το στυλ γραφής το βρίσκουμε κι εδώ. Σύντομες, αλλά καίριες περιγραφές, λόγος κοφτός με ταχύ ρυθμό και χωρίς καλλωπιστικά στοιχεία. Τον Πολυμενάκο δεν τον ενδιαφέρουν τα συμπληρώματα και το επιδόρπιο σε ένα γεύμα αλλά η κυρίως τροφή.

Το μυθιστόρημα πριν εκδοθεί στα Ελληνικά από την ΑΠΟΠΕΙΡΑ, ευτύχησε να κυκλοφορήσει πριν στην Αγγλία. Η Αγγλική έκδοση που προηγήθηκε λίγους μήνες της Ελληνικής είναι εξίσου όμορφη με το βιβλίο της ΑΠΟΠΕΙΡΑΣ και ήδη διεκδικεί το χώρο της στον απέραντο ωκεανό των αγγλόφωνων εκδόσεων. Και είναι τόσο επίκαιρο το θέμα του με την επίμονη εξάπλωση του κωρονοιού και την αυταρχικότητα των κυβερνήσεων διεθνώς που είναι βέβαιο πως θα έχει μια πολύ καλή πορεία.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top