Μνήμη, ο πηλός της δημιουργίας
Γράφει η Χρύσα Νικολάκη // *
Νίκος Δροσάκης «Παραπέρα», εκδόσεις Κέδρος
Στο «Παραπέρα» η ποίηση είναι ένα τεστ ιδεών. Είναι ιδέες πέρα από το κατεστημένο, μακριά από την απαλλοτρίωση της πραγματικότητας. Ο συγγραφέας Νίκος Δροσάκης από την πρώτη πράξη της άμεσης σύλληψης μας προσφέρει την εμπειρική του γνώση. Μα ως γνωστόν, δεν είναι αυτός ο πρωταρχικός παράγοντας που καθορίζει το συναίσθημα. Είναι όμως το πρωτογενές υλικό του συγγραφέα για να δομήσει το ποιητικό του σύμπαν. Κατορθώνει άραγε να φτάσει τον αναγνώστη του παραπέρα από το τετριμμένο στην ποίηση;
Μετά βεβαιότητος θα πω ότι η ποιητική συλλογή «Παραπέρα» από τις εκδόσεις Κέδρος του Νίκου Δροσάκη, φτάνει πέρα από την αισθητική της άμεσης γνώσης και εμπειρίας. Η φιλοσοφία, χωρίς τη στενή της έννοια, είναι αυτή που δίχως διδακτισμό αποτελεί τη βασική του συνισταμένη. Mα οι ποιητές δεν είναι καταρχήν φιλόσοφοι. Είναι διοργανωτές του ανθρώπινου συναισθήματος. Γράφει:
«Όμως έτσι γεννιέται πρωτόφαντο είδωλο. Ικανό στο φλοιό να διαβεί μονοπάτι, όμως έτσι τα μάτια μαθαίνουν στο φως, να πλαταίνουν το κάδρο, να μακραίνουν το βάθος, να εστιάζουν μακριά, να ξεπερνούν το ορατό. // Όμως έτσι ανοίγονται συχνότητες δυνητικές, μία επιπλέον για να γευτείς, υπεριώδη η υπέρυθρη.»
Ο συγγραφέας δεν απευθύνεται σε αναγνώστες που εμμένουν να ζουν στο παρελθόν. Δεν θα βρει ο απλοϊκός αναγνώστης στην ποίηση του την παρηγοριά της μελαγχολίας, αλλά την επανάσταση της πράξεως. Στο “Παραπέρα” δεν θα βρει την παρακμάζουσα εποχή του ρομαντισμού αλλά αντιθέτως το στίγμα της σύγχρονης εξέγερσης. Την αφορμή της έλξης από το «εκείθεν», την κινητήρια δύναμη να προχωρήσει κάποιος παραπέρα από το παρωχημένο. Όπως έλεγε και ο Κίρκεγκωρ να περάσουμε το άλμα της αβύσσου για να βρούμε το φωτεινό μας εαυτό. Όπως έλεγε ο αγαπημένος Λιαντίνης να γίνουμε οι ίδιοι “supernova” κάνοντας την υπέρβαση. Ο ποιητής κατορθώνει να προσφέρει στο κοινωνικό αναγνώστη το παρόν, εννοούμενο όχι μέσα στο πλαίσιο των ρεμβασμών, μα της γνήσιας εμπειρίας . Εξάλλου δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι σπουδαιότεροι ποιητές δεν μας δίνουν τη γνώση τόσο των νέων πολιτικών αξιωμάτων, όσο τη γνώση του ίδιου του εαυτού μας.
Γράφει:
«Εκεί που απλώνονται ερείπια μία πέτρα δεν θα οικοδομηθεί, ούτε το πλοίο σου θα αράξει σε λιμάνια αβαθή. Μη γεννηθείς για να γεννηθείς, μην υπάρχεις για να υπάρχεις, κάνε υπομονή, θα έρθει η ώρα σου και ο τόπος να γεννηθείς και να υπάρχεις.»
Όλες οι επιδιώξεις του ποιητή υποσημαίνουν την πραγμάτωση του αγαθού. Το αγαθό εξάλλου είναι το κίνητρο για την πραγματοποίηση της ποίησης του και αυτό που συνιστά την εσώτερη εκδοχή του είναι του. Η επιδίωξη του αγαθού γίνεται τόσο ατομικά όσο και συλλογικά. Εδώ δεν υπάρχει η δεσποτεία του ενός! Συνεπώς μπορούμε να μιλήσουμε για βαθύτατα υπαρξιακά επαναστατική ποίηση. Ο ποιητής είναι εκείνος που μεταστρέφει το πλήθος σε άτομα. Δεν θα μπορούσε να το πράξει αυτό όντας μακριά από το πλήθος. Ο Νίκος Δροσάκης δεν είναι ο συγγραφέας που μακρηγορεί, μα ο ποιητής που επιφυλάσσεται. Είναι ο ποιητής που δίνεται. Ο ποιητής του δίνεται και όχι εκείνος ο ποιητής που επαφίεται στο πλήθος!
Η ποίηση του κλείνει μέσα της την ετερότητα, τον ίδιο το Θεό. Το συνάνθρωπο αλλά και ολόκληρο το δημόσιο γίγνεσθαι. Ο ποιητής συνεχώς αναζητά το αληθινό πρόσωπο, γιατί ξέρει πώς μόνο μέσα από αυτή την αναζήτηση του άλλου προσώπου μπορεί να βρει το δρόμο της αλήθειας του ένας άνθρωπος, ένας ολόκληρος λαός.
Γράφει:
«Ποια θεία ενέργεια την πέτρα μεταμόρφωσε;
Όραμα ήταν και ματιά δοσμένη στο άπειρο.
Ήταν κυρίως ηθική που βρήκε το ρυθμό
σε άγρυπνο βλέμμα Ασκητή.
Εκείνοι που σε κάθε πέτρα ασήμαντη για τους πολλούς μετουσιώνει άρτο και οίνο,
διαβλέπει και εμφυσά πνοή ζωής.
Εσύ την πέτρα που κρατάς τι θέλεις να την κάνεις;
Κι αν μία φορά διάλεξες κάποτε,
μήπως ήρθε η στιγμή να αλλάξεις όνομα και εσύ;»
Η τρυφερότητα σε αρκετά ποιήματα μας μεταφέρει στο νεορομαντισμό, χωρίς όμως ποτέ ο ποιητής να χάσει τη γείωση του με την πραγματικότητα. Ο ποιητής δεν ανασκαλεύει τη θέση του στο γίγνεσθαι, ούτε ονειροπολεί για κάτι αόρατο, αλλά μεταφέρει τον αξιακό του κώδικα στους ονειροδεμένους του πνευματικού αίματος του. Γράφει με απόλυτη τρυφερότητα και λυρισμό και αγαστή μουσικότητα στο ποίημα του ο μικρός πρίγκιπας μου:
«Εκλιπόντος θεού αργά ν’ ανέβουμε κι ας φαίνεται μάταιο
φεγγαράκι λαμπρό και θυέλλης φανό θα κρατάω μαζί σου
στην έρημο, στο έρεβος, αρκεί να φωνάξεις με δύναμη
να φωνάξεις, ν’ απαντήσουν τα βράχια την ηχώ
της φωνής σου.»
Η μνήμη παίζει καθοριστικό ρόλο, είναι ο πηλός της δημιουργίας, το αρχέτυπο όπου πάνω του ζυμώνεται το παρόν και το μέλλον. Γράφει σε ένα σημείο στο ποίημα «Ηλιοτρόπιο»:
«Ηλιοτρόπιο αποθέτω που δε σκύβει το βλέμμα
στη χωμάτινη ανάγκη
κι ας ξεχαστεί επίσης κι εκείνο
γιατί η ανθρώπινη μνήμη με μύθους χτισμένη
και οι μύθοι πεθαίνουν.»
Νίκος Δροσάκης
Η ταύτιση με έναν βοσκό του Νικολά Πουσέν, σαν άλλος Αρίοστος στο Εικονοστάσιο Ανώνυμων Αγίων, του Γιάννη Ρίτσου, μας προδίδει την ταπείνωση και την απλότητα ενός αληθινού καλλιτέχνη. Ενός σκαπανέα της σύγχρονης ποίησης, που δεν παύει στιγμή να μελετά τους κλασσικούς και να διαβάζει τους σύγχρονους. Συμπερασματικά, το ύφος, η γλώσσα και το υπαρξιακό στοιχείο μέσα από την συλλογή «Παραπέρα» του Νίκου Δροσάκη είναι αξιοπρόσεχτα, αφού κατορθώνουν να μας διεγείρουν συναισθηματικά και να μας οδηγήσουν στο ποιητικό του πέλαγος.
«Εποχή της παλίρροιας, από εμετικές συντεχνίες
κι από κατάστιχα γλίτωσα
και θαλάσσια χελώνα ξενερώνω το σούρουπο
και την πρώτη αυγή
και τα αυγά μου γεννάω και σκάβω και θάβω στην άμμο
και ξέρω πώς ένα απ’ τα εκατό που γεννώ χελωνάκια
αν από νύχια αρπαχτικά κι από κανάλια ιχθυοτροφείων
ξεγλιστρήσει
ίσως κάποτε αξιωθεί το δρόμο να βρει, να γνωρίσει
να ταξιδέψει, να ζήσει στο πέλαγος.»
* Η Xρύσα Νικολάκη είναι Βιβλιοκριτικός (Μaster of Arts), Συγγραφέας, Θεολόγος
Ετικέτες: Βιβλιοκριτική
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
-
-
ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΜΕ 500+ ΛΕΞΕΙΣ: Ο θάνατος ποτέ δεν βάζει τέλος
23/04/2024, 9:51 μμ -
Παρακείμενα: «Ωδή στην ηρωική παράδοση και ταυτόχρονα καταδίκη»
23/04/2024, 9:50 μμ -
Ο ‘δράκος’ κοιτούσε τη λίμνη
23/04/2024, 9:48 μμ -
Η αλχημιστική φαντασία της Μπουραζοπούλου
23/04/2024, 9:47 μμ -
Ο Δημήτρης Νόλλας συνεχίζει
23/04/2024, 9:45 μμ
ΘΕΜΑΤΑ
-
✔ Λία Νικολάου: «Τίποτα δεν αποκτά διάρκεια αν δεν μοχθήσεις»
Συνέντευξη στον Γιάννη Παπαδόπουλο // Πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Βακχικόν το νέο μυθιστόρημα της Λίας Νικολάου «Θύματα». Ας την ακούσουμε. -Τι είναι εκείνο που σας ωθεί να γράφετε; Ωθούμαι από την ανάγκη να συντηρήσω
Περισσότερα -
Η επανεφεύρεση της Γένεσης
Γράφει η Ελένη Γκίκα // Μαρκ Τουαίην «Το ημερολόγιο του Αδάμ και της Εύας», εκδ. Ποικίλη Στοά, σελ. 131 «Μου είπε ότι φτιάχτηκε από ένα πλευρό που αφαιρέθηκε από το σώμα μου. Δεν μου λείπει κανένα πλευρό». Οι
Περισσότερα -
Διήγημα: «Ο φίλος»
Γράφει η Λένα Μαυρουδή Μούλιου // Β.Ε. «Ο ΦΙΛΟΣ» Τελικά αν κάτι αξίζει στη ζωή είναι Η ΦΙΛΙΑ. Σε προσωπικό επίπεδο μπορεί να έχω πληγωθεί να έχω ’’πεθάνει’’ πολλές φορές από την συμπεριφορά φίλων μου,
Περισσότερα -
Αντιμέτωποι με δοκιμασμένους ολοκληρωτισμούς
Γράφει ο Γεώργιος Νικ. Σχορετσανίτης // «Τι άλλο θα μπορούσε να σκεφτεί ο Χίτλερ; Κάτι πραγματικά νέο; Ποτέ δεν είχε περάσει κάτι καινούργιο από το μυαλό του, ολόκληρο το πρόγραμμα που είχε το κόμμα του ήταν κλεμμένο από τον φασισμό
Περισσότερα -
«Για το καλό μας» – Διήγημα της Τζούλιας Γκανάσου
Δεν φεύγω από εδώ! Δεν σηκώνομαι από ετούτη την καρέκλα αν δεν μου πείτε ποιος φταίει! Δεν σας αδειάζω τη γωνιά για να το ρίξετε στις μπύρες! Αγνώστου πατρός, λέει, αγνώστου προελεύσεως, άγνωστων στοιχείων, ατύχημα. Όχι! Θα παραμείνω
Περισσότερα -
Διήγημα Fractal: “To κίτρινο φίδι”
Της Τζένης Μανάκη // Νύχτα. Το φεγγάρι έστελνε το χλωμό φως του ανάμεσα από τις δαντελένιες κουρτίνες που η σκιά τους αποτυπωνόταν σαν εμπριμέ ταπετσαρία στον απέναντι τοίχο. Ξάγρυπνη από ώρα βημάτιζα πάνω στο δύσβατο μονοπάτι του χρόνου
Περισσότερα -
Ταπεινοί και καταφρονεμένοι
Του Νίκου Τσούλια // Φιόντορ Ντοστογιέφσκι (1984), “Ταπεινοί και καταφρονεμένοι”, Εκδ. Σ.Ι. Ζαχαρόπουλος Τα βιβλία του Ντοστογιέφσκι είναι βαθιά ανθρωπιστικά. Είναι ψυχογραφήματα – μελέτες στις συμπεριφορές και στους χαρακτήρες των ανθρώπων. Ο κλασικός Ρώσος συγγραφέας καταφέρνει με έναν
Περισσότερα
