Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Ένα ταξίδι στην ματωμένη ιστορία του τόπου
12/11/2019, 10:18 μμ

Ένα ταξίδι στην ματωμένη ιστορία του τόπου

Γράφει η Κατερίνα Καριζώνη //

 

Βασίλης Τσιράκης «Οι Αλώβητοι», μυθιστόρημα, εκδόσεις Τόπος 2019

 

Μια μεγάλη βουτιά στην Ιστορία αποτελεί το τελευταίο μυθιστόρημα του Βασίλη Τσιράκη με τίτλο «Οι Αλώβητοι». Πρόκειται για το τρίτο βιβλίο μιας  τριλογίας που αφορά την ιστορία της πόλης από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα μέχρι τις ημέρες της εξέγερσης στο Πολυτεχνείο το 1973. Ο συγγραφέας μας έδωσε ένα ενδιαφέρον, χειμαρρώδες και πολυφωνικό μυθιστόρημα 500 περίπου σελίδων με ιστορική τεκμηρίωση και πολλούς και συχνά αντιφατικούς μεταξύ τους χαρακτήρες. Από την βιβλιογραφία που παραθέτει στο τέλος του βιβλίου διακρίνεται η μακρόχρονη και πλούσια ιστορική του έρευνα και η ισχυρή τεκμηρίωση των αφηγήσεών του. Έτσι λοιπόν, στο βιβλίο του που ξεδιπλώνεται σε μια μακρά περίοδο ο συγγραφέας στήνει ένα πανόραμα της Ιστορίας αλλά και της μικροϊστορίας των ανθρώπων που άλλοτε σμίγουν κι άλλοτε συγκρούονται μέσα στα δραματικά γεγονότα της Κατοχής, του Εμφυλίου, της πολιτικής προσφυγιάς στις πρώην κομμουνιστικές χώρες, αλλά και του Μάη του 68, της Χούντας και της εξέγερσης του Πολυτεχνείου στη Θεσσαλονίκη. Αν κι έχουν χυθεί ποταμοί μελάνης γύρω απ’ αυτά τα θέματα, ο Βασίλης Τσιράκης τα προσεγγίζει με την δική του διεισδυτική ματιά, χωρίς να κρύβει τον πολιτικό του προσανατολισμό, εστιάζοντας στα πάθη των ανθρώπων, είτε αυτά είναι ερωτικά, είτε πολιτικά, στις απρόβλεπτες μεταμορφώσεις τους και στα ξαφνικά γυρίσματα της μοίρας τους. Η λογοτεχνική του αφήγηση είναι εντυπωσιακή και βρίσκεται σε απόλυτη ισορροπία με το ιστορικό και πραγματολογικό υλικό του βιβλίου. Υπάρχει ένας συγκρατημένος λυρισμός κυρίως στις περιγραφές των τοπίων, ενώ τα κεφάλαια αρχίζουν πάντα με ένα χαριτωμένο τρόπο, συγκεκριμένα με κάποιο σχόλιο για τον καιρό στην πόλη.

Σαφής είναι και η ψυχογραφική διάθεση του συγγραφέα, ο οποίος καταβυθίζεται στις σκοτεινές πλευρές των ηρώων του για να ερμηνεύσει την προσωπική τους περιπέτεια. Είναι φανερό ότι οι ήρωες σύντομα αυτονομούνται και αναλαμβάνουν το νήμα της ιστορίας τους  κι αυτό φαίνεται από την ευχέρεια της εξιστόρησης, αλλά και από την πειστική και απρόσκοπτη πλοκή της. Επίσης ο συγγραφέας αναπλάθει την ατμόσφαιρα της Θεσσαλονίκης στις ταραγμένες αυτές δεκαετίες και παρέχει πλήθος πληροφοριών για την καθημερινότητα των κατοίκων, τα ήθη, τις συνήθειες και την κουλτούρα της κάθε γενιάς.

Αν και η ιστορία είναι πολυπρόσωπη και πολυσχιδής, οι βασικοί ήρωες παραμένουν ο Πασχάλης, γιατρός, γιος εργάτη από το Βόλο, η Μυρτώ, μια ατίθαση και δυναμική γυναίκα που παραμένει πιστή στις πεποιθήσεις της και αγωνίζεται μέχρι το τέλος, ο τουρκόσπορος Μήτρος, ένας μοιραίος ήρωας που αμφιταλαντεύεται ανάμεσα στο ερωτικό του πάθος και τις πολιτικές του επιλογές φτάνοντας σε ακραίες καταστάσεις και η όμορφη Καλλιόπη που παίζει το ρόλο του μοιραίου θηλυκού και μετατρέπεται σε μήλο της έριδος για τους αρσενικούς της ιστορίας. Γύρω απ’ αυτά τα πρόσωπα όμως αναπτύσσεται ένα πλέγμα δευτερευόντων ηρώων που διαδραματίζουν  εξ ίσου σημαντικό ρόλο στην υπόθεση. Η αναζήτηση του χαμένου γιού της Μυρτώς αποτελεί το πιο δυνατό σημείο του μυθιστορήματος. Το ίδιο και ο τρόπος που η διαλυμένη από τον εμφύλιο οικογένεια της Μυρτώς ξανασμίγει μετά από μια μακρόχρονη διαδρομή δίνοντας την αίσθηση της λύτρωσης στον αναγνώστη. Το μυθιστόρημα κλείνει κυκλικά συμπληρώνοντας το παζλ των γεγονότων, προσωπικών και ιστορικών και ολοκληρώνοντας την μεγάλη εικόνα της πολυτάραχης εκείνης εποχής, αλλά και της ίδιας της Θεσσαλονίκης.

 

Βασίλης Τσιράκης

 

Διαβάζοντας το βιβλίο του Βασίλη Τσιράκη ομολογώ ότι έλυσα πολλές απορίες μου σχετικά με τον εμφύλιο, ένα κεφάλαιο της νεότερης ιστορίας αρκετά σκοτεινό και για πολλούς αμφιλεγόμενο. Το μυθιστόρημα είναι γραμμένο με πάθος και αυτό το κάνει ακόμα πιο συναρπαστικό, είναι ένα ταξίδι στην ματωμένη ιστορία του τόπου, αλλά και στις ζωές των ανθρώπων που ενεπλάκησαν σ΄ αυτήν. Το πλεονέκτημα του είναι ότι δεν κοιτάζει μόνο από τη μια πλευρά, αλλά επιλέγει ήρωες και από τα δυο στρατόπεδα, διεισδύει στις ζωές και στις ψυχές τους και χτίζει χαρακτήρες που εξαντλούν τα όριά τους και πληρώνουν τα λάθη τους. Οι περιγραφές με τους εξόριστους στα ξερονήσια είναι συγκλονιστικές. Οι δηλώσεις μετανοίας οι εκβιασμοί των συνειδήσεων, ο εξευτελισμός και η ταπείνωση του ανθρώπινου προσώπου δείχνει την αγριότητα με την οποία η ελληνική κοινωνία αντιμετώπιζε τους ανθρώπους με διαφορετικές πολιτικές πεποιθήσεις. Από το βιβλίο προκύπτει η κακοδαιμονία μιας χώρας βασανισμένης από τα εμφύλια πάθη της. Ίσως εκεί βρίσκονται και οι ρίζες της σύγχρονης ελληνικής περιπέτειας, μιας ανώριμης κοινωνίας που δεν έλυσε ακόμα τα ζωτικά της προβλήματα.

Εντύπωση επίσης προκαλούν οι μακριές προτάσεις του βιβλίου που συνδέουν πολλά νοήματα μαζί δημιουργώντας ένα ιδιαίτερο στυλ γραφής, όπως εντυπωσιακές είναι και οι περιγραφές της Θεσσαλονίκης, όπως διαμορφωνόταν τότε σταδιακά με την αντιπαροχή και τις κακοτεχνίες των εργολάβων του 60 και 70.

Ο Βασίλης Τσιράκης έγραψε ένα εξαιρετικό βιβλίο που περικλείει όλη την Ιστορία της πόλης αλλά και του τόπου από την Κατοχή μέχρι τις μέρες του Πολυτεχνείου. Το βιβλίο του σε μορφώνει αλλά και σε τέρπει καθώς συνδυάζει την Ιστορία με  την απόλαυση  της λογοτεχνικής αφήγησης. Νομίζω πως πρόκειται για το πιο ώριμο και άρτιο βιβλίο του συγγραφέα, αλλά και για ένα ντοκουμέντο πάνω στην ιστορία και τη ζωή της πόλης σ΄εκείνους τους μακρινούς και δίσεκτους καιρούς.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top