Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Το βιβλίο κι ο συγγραφέας του: Οι μυστικοί κωδικοί του κόσμου
24/05/2023, 9:25 πμ

Το βιβλίο κι ο συγγραφέας του: Οι μυστικοί κωδικοί του κόσμου

Γράφει η Ελένη Γκίκα //

 

Χαρούκι Μουρακάμι «Το κουρδιστό πουλί», Μετάφραση: Αργυρώ Μαντόγλου, εκδ. Ψυχογιός 2022, σελ. 832

 

Όλα αρχίζουν από μια εξαφανισμένη γάτα. Ήρωάς του ένας φιλήσυχος άντρας. Που ακούει όπερα και τζαζ, διαβάζει βιβλία, μαγειρεύει μακαρόνια και πίνει μπίρα στο τραπέζι της κουζίνας, τι μπορεί να σου πει ένας τόσο φιλήσυχος άντρας;

Όπως ήδη θυμάστε, ο φιλήσυχος Τόρου Οκάντα, που έχει παραιτηθεί από την ανιαρή δουλειά του σε μια νομική εταιρεία, ξαφνικά χάνει την γάτα του κι εκεί που μαγειρεύει μακαρόνια κι ακούει όπερα στην κλασική του γιαπωνέζικη κουζίνα αρχίζει να παίρνει κάποια μυστηριώδη ερωτικά τηλεφωνήματα. Στη συνέχεια γνωρίζει μια σοφή δεκαεξάχρονη τη Μαγιού Κασαχάρα και αρχίζει μαζί της μιαν ιδιότυπη φιλία. Και δυο περίεργες αδελφές, τη Μάλτα Κάνο (επειδή κάποτε ταξίδεψε στην Μάλτα) και τη Κρέτα Κάνο (που, όμως, δεν έχει πάει ακόμα στην Κρήτη) οι οποίες καλούνται να βοηθήσουν στην εξαφάνιση της γάτας. Η Μάλτα Κάνο όπως και ο κύριος Χόντα μπορούν να βλέπουν το μέλλον. Κι η Κρέτα Κάνο που νίκησε τον πόνο, έγινε πόρνη για να ξεχρεώσει τον πατέρα της και είναι πια πόρνη του μυαλού, συνευρίσκεται με τον φιλήσυχο ήρωά μας στα όνειρά του.

Στο μεταξύ, αυτό που ακολουθεί στην παντελώς ακίνητη ζωή του, είναι μια δράση καταιγιστική, κυρίως χάρη στους άλλους. Άνθρωποι μέχρι πρότινος άγνωστοι αρχίζουν να μπαινοβγαίνουν στη καινούργια ζωή του, απ’ την οποία εκτός από την γάτα, εξαφανίζεται πια και η Κουμίκο, η γυναίκα του.

Ο αναγνώστης παρακολουθεί άναυδος μια σωρεία εγκιβωτισμένων ιστοριών- μικρές ιστορίες πολύτιμες και απαραίτητες όσον αφορά την δομή και την πλοκή που μπαινοβγαίνουν μαζί με τους πρωταγωνιστές τους στην ζωή του φιλήσυχου ήρωα.

Έτσι μέσα από μια τυπική γιαπωνέζικη κουζίνα γνωρίζουμε την ιστορία της Ιαπωνίας (Μογγολία, Μαντζουρία, Σοβιετικούς, Ναγκασάκι), τη σύγχρονη ζωή και την μοναξιά της Ιαπωνίας, την κουλτούρα, τους υπαρξιακούς γρίφους, την παράδοση και τις μεταφυσικές ανησυχίες της. Εφόσον όλα πια τίθενται επί τάπητος: η Ιστορία με ακραίο ρεαλισμό, η υπαρξιακή αγωνία με αλληγορικές, ερωτικές, μεταφυσικές ιστορίες, ο σύγχρονος άνθρωπος με ό,τι τον τρομοκρατεί και τον βαραίνει.

Τα πάντα υπηρετούν αυτό τον σκοπό: η καθημερινότητα, οι καθημερινές συνομιλίες, τα όνειρα, τα μέιλ, δημοσιεύματα στον τύπο, επιστολές, το αφηγούμενο παρελθόν, οι μαντικές εικασίες που οδηγούν στο μέλλον. Και βεβαίως, τίποτα τυχαίο. Όλο αυτό το απίθανο γαϊτανάκι ηρώων και ιστοριών, τόσο σφιχτοδεμένο, σαν αλυσίδα μπορχεσικού πεπρωμένου.

Οι ήρωες που αξιώνονται να ακούσουν κάποια στιγμή «το κουρδιστό πουλί» τόσο ιδιαίτεροι. Και οι πλέον χαρισματικοί, βεβαίως, οι πιο αθώοι: η Μαγιού παρότι εγκλημάτησε, αλλά αποδεικνύεται μοναδική φιλόσοφος του θανάτου και ο Κάρι που αντίκρισε οκτώ χρονών παιδί τον άλλο του εαυτό, μέσα από ένα παράδοξο, αθέλητο αστρικό ταξίδι, απ’ το οποίο θα επιστρέψει έκθαμβος και γι’ αυτό απολύτως βουβός. Ο φιλήσυχος Τόρυ Οκάντα που μπαινοβγαίνει οικειοθελώς υπό μορφή ιδιόμορφων ΙΧ συνεδριών σε ένα πηγάδι. Αποκτώντας το σημάδι που γιατρεύει από «αυτό», ένα βάσανο καθαρά εσωτερικό, ίδιο με το σημάδι του πατέρα της Τζίντζερ και παππού του Κάρι.

Κι όλα αυτά, σε μια τυπική γιαπωνέζικη γειτονιά που όμως διαθέτει το δικό της στοιχειωμένο σπίτι και το δικό της μπαζωμένο πηγάδι.

Όπου «κουρδιστό πουλί» θα γίνει ο ίδιος ο ήρωας (η Μαγιού Κασαχάρα έτσι τον ονομάζει) για να «κουρδίσει» με κάθε τίμημα, τελικά, την δική του ζωή, μέσα ή έξω από το πηγάδι.

Το αποτέλεσμα, ένα βιβλίο – παλίμψηστο όπου κτυπά η καρδιά της παλιάς και της σύγχρονης Ιαπωνίας. Που ανατέμνει με τρόπο ρεαλιστικό και υπερρεαλιστικό το συνειδητό και το ασυνείδητο σύμπαν του σύγχρονου ανθρώπου. Και αγγίζει παραβολικά τα μεγάλα ζητήματα της ύπαρξης: γέννηση, θάνατο, έρωτα, μοναξιά. Αναζητώντας τον μέγιστο γρίφο, τον εαυτό. Που αλλάζει παραμένοντας αναλλοίωτος μέσα από όλες τις αλλαγές και τα βάσανα, μέσα στο χρόνο.

Ένα βιβλίο, εν τέλει, σαν ένα από εκείνα τα περίφημα πεντακόσια γράμματα «προς το Κουρδιστό πουλί» της Μαγιού Κασαχάρα:

«Γειά σου και πάλι, κύριε Κουρδιστό Πουλί.

Δεν μου λες, αυτά τα γράμματα φτάνουν άραγε ποτέ σ’ εσένα;

Εννοώ ότι σου έχω γράψει τόνους ολόκληρους από γράμματα και πραγματικά αρχίζω ν’ αναρωτιέμαι αν έχουν φτάσει ποτέ σ’ εσένα. Η διεύθυνση που χρησιμοποιώ είναι μια διεύθυνση ”στο περίπου” και δεν βάζω αποστολέα στο φάκελο, οπότε μπορεί να μαζεύονται στο ράφι των απολεσθέντων σε κάποιο ταχυδρομείο, αδιάβαστα και γεμάτα σκόνη. Μέχρι τώρα σκεφτόμουν: Εντάξει, αν δεν φτάνουν, τι να κάνουμε, δεν φτάνουν. Θα μου πεις, τότε γιατί κάθομαι και τα γράφω όλ’ αυτά τα πράγματα, όμως το σημαντικό είναι να βάλω τις σκέψεις μου κάτω στο χαρτί. Είναι εύκολο να τις γράψω αν νομίζω ότι γράφω σ’ εσένα, κύριε Κουρδιστό Πουλί, αλλά κι εγώ δεν ξέρω γιατί. Έλα ντε; Πες μου εσύ γιατί!»

Κι ο Μουρακάμι γράφοντας κάνει ακριβώς αυτό: βάζει σε απόλυτη τάξη και στο χαρτί, τους μυστικούς κωδικούς του κόσμου.

«Όμως αυτό το γράμμα θέλω οπωσδήποτε να το διαβάσεις. Ελπίζω και προσεύχομαι να φτάσει σ’ εσένα».

Κι αυτό το βιβλίο, σε σας.

«Το κουρδιστό πουλί» ήταν το διαβατήριο του μεγάλου ιάπωνα συγγραφέα στη χώρα μας. Πρωτοκυκλοφόρησε το 2005 σε μετάφραση του Λεωνίδα Καρατζά από την Ωκεανίδα και, αν και ήδη κυκλοφορούσαν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Καστανιώτη τα βιβλία του Μουρακάμι «Το κυνήγι του αγριοπρόβατου» και «Σκληρή χώρα των θαυμάτων και το τέλος του κόσμου», ήταν εκείνο το βιβλίο που τον έκανε γνωστό και αγαπημένο συγγραφέα στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό. Και είναι σχεδόν το τελευταίο που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ψυχογιός σε εξαιρετική μετάφραση, από τα αγγλικά και αυτή τη φορά, της Αργυρώς Μαντόγλου. Στο μεταξύ ήδη έχουν κυκλοφορήσει μεταξύ άλλων τα μεγάλα του μυθιστορήματα «Νορβηγικό δάσος», «1Q84», «Ο Κάφκα στην ακτή», «Σκοτώνοντας τον Κομεντατόρε»…

Ογκώδη μυθιστορήματα που αποδεικνύουν την ιδιαίτερη λογοτεχνική του ματιά στον κόσμο, διαστέλλουν τον χώρο και τον χρόνο, κινούνται στο όριο ρεαλισμού και μύθου, αστυνομικού και ιστορίας μυστηρίου και επιστημονικής φαντασίας, είναι γεμάτα από σπηλιές, τούνελ και πηγάδια, συνδέουν τα εγκόσμια με το υπερφυσικό. Αλλά είναι και η ιδιαίτερη μουρακαμική ματιά στον κόσμο: έτσι τα βλέπει ο Μουρακάμι, τα παράξενα στη ζωή του είναι ορατά δια γυμνού οφθαλμού γι’ αυτόν. Γι’ αυτό και το λογοτεχνικό του σύμπαν είναι μαγικό και ξεχωριστό. Οι αρμοί της ζωής στη ζωή και στο έργο του ιάπωνα συγγραφέα είναι ορατοί. Με αρχής γενομένης «Το κουρδιστό πουλί». Γίνεται ο ίδιος το κουρδιστό πουλί του σύμπαντος κόσμου στο λογοτεχνικό του σύμπαν. Κι από «Το κουρδιστό πουλί» αυτό πια σε όλους γίνεται ορατό.

 

 

Χαρούκι Μουρακάμι

 

Υπενθυμίζοντας τα βασικά για τον συγγραφέα:

Ο Χαρούκι Μουρακάμι, που θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους συγγραφείς της εποχής μας, γεννήθηκε στο Κιότο το 1949.

Γνωρίστηκαν με τη γυναίκα του τη Γιόκο στο πανεπιστήμιο κι άνοιξαν στο Τόκιο ένα τζαζ κλαμπ με το όνομα Peter Cat.

Η τεράστια επιτυχία του μυθιστορήματός του Norwegian Wood (1987) τον έκανε διάσημο στη χώρα του.

Ύστερα εγκατέλειψε την Ιαπωνία κι επέστρεψε το 1995.

Έχει μεταφράσει στα Ιαπωνέζικα τα έργα του Φ. Σκοτ Φιτζέραλντ, του Τρούμαν Καπότε, του Τζον Ιρβινγκ και του Ρέιμοντ Κάρβερ.

Μετά την τεράστια επιτυχία του μυθιστορήματος ΝΟΡΒΗΓΙΚΟ ΔΑΣΟΣ, το οποίο έχει πουλήσει περισσότερα από 10.000.000 αντίτυπα σε όλο τον κόσμο και έγινε κινηματογραφική ταινία, στράφηκε αποκλειστικά στη λογοτεχνία.  Έκτοτε ο Μουρακάμι μοιράζει τον χρόνο του ανάμεσα στην Ιαπωνία και τη Χαβάη. Αγαπάει ιδιαίτερα το τρέξιμο και έκανε κάποτε, μόνος του, τη διαδρομή του κλασικού μαραθωνίου της Αθήνας. Έχει τιμηθεί με τα βραβεία Franz Kafka και Jerusalem, καθώς και το σημαντικότερο λογοτεχνικό βραβείο της Ιαπωνίας, το Yomiury, ενώ βρίσκεται σταθερά ανάμεσα στους υποψηφίους για το βραβείο Νομπέλ. Το 2022 τιμήθηκε με το Παγκόσμιο Βραβείο Cino Del Duca 2022 για το σύνολο του έργου του.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top