Fractal
Home / FRACT-ALL / REQUIEM στους άδοξους στίχους. Οι νεκροί μπορεί να διδάξουν
07/11/2023, 8:37 μμ

REQUIEM στους άδοξους στίχους. Οι νεκροί μπορεί να διδάξουν

Γράφει ο Γιάννης Πανούσης //

 

 

 

Β.Κουνέλης, Νοματαίος

1.Ως γνωστόν τα ‘άδοξα ποιήματα’, με την έννοια ότι πέρασαν απαρατήρητα ή ξεχάστηκαν γρήγορα, δεν σχετίζονται αποκλειστικά και μόνο με τους ‘άδοξους ποιητές’[1],εκείνους που δεν είχαν ταλέντο, τύχη ή καλές προσβάσεις/δια-συν-δέσεις. Και πολλοί ‘ένδοξοι’ ποιητές, δηλαδή καταξιωμένοι κι ανθολογημένοι,έγραψαν ποιήματα που χάθηκαν μέσα στον ορυμαγδό μιάς αντιποιητικής κοινωνικής συγκυρίας ή μιάς πολιτικής αφωνίας.

Ως ‘ένδοξα’ ποιήματα εκλαμβάνονται συνήθως όσα έγιναν τραγούδια, ύμνοι, θούρια κομμάτων[2][ανεξάρτητα από τη λογοτεχνική τους αξία] ή και όσα ταυτίστηκαν με ιστορικά γεγονότα του λαού και της πατρίδας

Από την άλλη και τα ‘άδοξα’ ποιήματα λένε κι αυτά κάποιες ‘αλήθειες’[3]που όμως δεν εισ-ακούονται,άλλοτε γιατί έχουν άναρχο χαρακτήρα[4],άλλοτε γιατί θυμίζουν ‘ήττες[5],άλλοτε γιατί κρίνονται ‘άσαρκα’[6] ή ‘αντιθεραπευτικά’[7]

Ακόμα και ποιήματα που ‘κάνουν θόρυβο’[8], μη αρέσκοντα σε πολλούς[π.χ. έργα καταραμένων, κατατρεγμένων ποιητών], είναι πιθανόν να πεθάνουν άδοξα, εάν η εποχή τους ‘δεν τα σηκώνει’, ενώ άλλα επιβιώνουν κυρίως λόγω του ‘συμβολικού’ θανάτου του δημιουργού τους[κίνημα Νταντα’ι’σμού]

2.Επειδή η Ποίηση δεν είναι κάτι σαν ‘αρχαίο μειδίαμα’, με υπαινικτική αινιγματικότητα[9],όπου χρειάζονται ανασκαφές για την ανεύρεση του βαθύτερου νοήματος[10],ούτε οι στίχοι οφείλουν ν’αντιστοιχούν σε προσευχή[11], προσωπικά δεν πιστεύω στην ‘αυτοθέσμιση των ποιημάτων’[12],ή σε ‘ειδικές αποστολές’ των ποιητών [να χτίσουν ή να γκρεμίσουν κάτι συγκεκριμένο][13]

Το πάγιο ερώτημά μου δεν είναι αν η Ποίηση αποτελεί μορφή ‘θείας μανίας’[Γ.Δουατζής], αν οι ποιητές ‘φορούν μάσκες’[14], αν είναι επικίνδυνοι σε κάθε σύστημα [Νάνος Βαλαωρίτης], αλλά κυρίως το εάν και γιατί ορισμένοι εκ των ποιητών χάνουν την [υποτιθέμενη ]αθωότητά τους [Οδ.Ελύτης] αναμιγνυόμενοι, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, στις κατηγοριοποιήσεις των ποιημάτων σε ‘ένδοξα και άδοξα’

3.Δεν γνωρίζω άν ‘η λογοτεχνία είναι ο μόνος άγνωστος Θεός’[15], αν οι μεταμοντέρνοι ποιητές ‘αρνούνται την ποίηση ως ποίηση’[16] ή ‘αν η ποίηση έχει πολλούς κλώνους’[17], είμαι όμως βέβαιος ότι πολλοί στίχοι μη-επώνυμων ποιητών θάβονται προτού καν δημοσιευθούν, αφαιρώντας από το αναγνωστικό κοινό το δικαίωμα να κρίνουν την αξία τους [18]

 

ΥΓ. Παρακαλώ τους φίλους αναγνώστες και τους ασκούντες κριτική να μην περιοριστούν στο ποιούς παραπέμπω για να θεμελιώσω τις απόψεις μου ,αλλά στο αν αυτές είναι βάσιμες ή όχι

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

 

[1]πρβλ. Κ.Καλαπανίδας, Ανθολογία Β’,εκδ.Πάσσαρη,2023,σ.163: ’’στους ποιητές,άσημοι που’ναι’’–για ποίημα Κ.Καρυωτάκη ‘’Μπαλάντα στους άδοξους ποιητές των αιώνων’’ βλ.Γ.Πανούσης, Ποίηση και ποιητές-μέρος δεύτερον,mandragoras 19/4/22

[2]πρβλ.Κ.Καλαπανίδας,οπ.π.,’φίλιωμα’,σ.71: ’’τα ποιήματα δεν στρατεύονται,δεν αντιστρατεύονται,δεν σαλπίζουν νίκες’’–

[3]πρβλ.Κ.Καλαπανίδας, οπ.π.,’το λυχναράκι της λύπης’,σ.13: ’’η αλήθεια σαν την ποίηση κάπου-κάπου ψεύδεται’’–πρβλ.για σχέση ηθικής ευθύνης, ελευθερίας, φόβου κι Αλήθειας Βασιλική Πετρούδη, Σκέψεις πάνω στο λυκόφως των ειδώλων, fractalart 9/10/23-βλ.επίσης ‘’επιλέγω λέξεις φορτωμένες με αλήθεια’’,συνέντευξη Πάνος Νιαβής σε Ελπιδ.Ιντζέμπελη, Ελεύθερος τύπος 8/10/23

[4]Μαρία Μουσοπούλου,’…σαν βροχή’,εκδ.Σπανίδης 2014:ποιητικόν ‘’γράφω άναρχα,χαλάω τον ποιητικότατον ρυθμό της πλουσιότατης ελληνικής γλώσσας,αλλά δεν με νοιάζει’’

[5]Μανόλης Αναγνωστάκης, Ποίηση απέναντι στην ήττα, Τα Νέα 8-9/7/23-πρβλ.Αργ.Μαρνέρος, Αχαρτογράφητος ουρανός, Ελκυστής 2023, Επαγρύπνηση :’’ο ποιητής χώνει το δάχτυλό του στις ανοιχτές πληγές του κόσμου’’

[6]Ολυμπία Θεοδοσίου, Ποίημα: ’’..ένα ποίημα …δίχως σάρκα,το πρωί θα είναι νεκρό’’

[7] Ειρήνη Πυλαρινού, Τελάρο,Έναστρον 2022, Μέρες νοσηλείας: ’’η ποίηση ένας ορός/τον σέρνω στους διαδρόμους’’ [βλ.Μαρία Τόπαλη, Ένα τελάρο ποίηση για κάθε μέρα, Καθημερινή Κυριακής 24/9/23

[8]πρβλ.Ελευθερία Χριστοδούλου, Μεταλλουργοί οι ποιητές: ’’μεταλλουργοί οι ποιητές,σφυρηλατούν τις λέξεις,φτιάχνουν μαχαίρια με περίτεχνες λαβές’’

[9]Μερόπη Ν.Σπυροπούλου, Το χαμόγελο, Αρχονταρίκι 2023,σ.45

[10]Νίκος Εγγονόπουλος, Η ζωή και ο θάνατος του ποιητή

[11] Όλγα Λαζαρίδου, Η προσευχή του Ελάχιστου, Εστία 2023-ούτε σε κάποιου είδους ‘απώλεια του πράγματος’ βλ.Περί ποίησης [επιμ.Ελένη Γκίκα]: Σάββας Λαζαρίδης’ Το ποίημα ανήκει στον Άλλον’,fractalart 9/10/23

[12] πρβλ.Γ.Βέλτσος,Ευγενία Βάγια ’Η ποίηση αυτοθεσπίζεται’’, Τα Νέα-βιβλιοδρόμιο 16-17/9/23

[13] Αργ.Μαρνέρος, οπ.π.,σ.62

[14] Χρ.Τσουράκης, Άλτ! τίς εί;,Χρόνος, Λαμία 2023: Μάσκες, σ.75, Στον ποιητή, σ.127

[15] ρήση νομπελίστα Γιόν Φόσε,σε ομότιτλο άρθρο της Τίνας Μανδηλαρά, Lifo 10/5/23

[16] βλ.Γιάννης Λειβαδάς,Η μεταμοντέρνα Αμερικανική ποίηση, Archive/brainfood εκδοτική 2023, σ.8,12

[17]οπ.π.,σ.16

[18] πρβλ.Δημοσθ.Αγραφιώτης,Επιτελεστική ποίηση.Επανανακάλυψη ή πρωτοανάδυση;,oanagnostis.gr 31/8/23

 

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες:
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top