Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / H ανθρώπινη φύση, σε όλες τις εκφάνσεις της, μέσα από τις σαρωτικές αλλαγές της ιστορίας
06/06/2023, 9:57 μμ

H ανθρώπινη φύση, σε όλες τις εκφάνσεις της, μέσα από τις σαρωτικές αλλαγές της ιστορίας

Γράφει η Γιώτα Κόκκινου //

 

Δημήτρης Στεφανάκης «Μινώταυρος», εκδ. Μεταίχμιο

 

Είναι εύκολο να πιάνεις στα χέρια σου λογοτεχνικό κείμενο 700 σελίδων και κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης, να μη δυσανασχετήσεις, έστω και λίγο;

Θεωρώ ότι, ο Δημήτρης Στεφανάκης το έχει πετύχει στο νέο του μυθιστόρημα με τίτλο «Μινώταυρος», από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Και έχει πετύχει πολύ περισσότερα. Εξηγούμαι:

Πρόκειται για πολυπρόσωπο αφήγημα στο οποίο αποτυπώνεται μια μακρά περίοδος της ελληνικής ιστορίας. Η Κρήτη αποτελεί κυρίως τον τόπο που εκτυλίσσεται το μυθιστόρημα, από το 1894 έως την εποχή του εμφυλίου πολέμου. Ωστόσο, ο «φακός» του συγγραφέα μεταφέρεται κατά τη διάρκεια του αφηγηματικού χρόνου σε Αθήνα, Παρίσι, Βερολίνο, Αλεξάνδρεια, Γενεύη.

Ο Γιαννός Αστάκης είναι ένας από τους βασικούς χαρακτήρες, τον οποίο ακολουθούμε έως το τέλος της ζωής  του. Εξ αιτίας ενός φονικού, θα εγκαταλείψει σε νεαρή ηλικία το χωριό του, την Άρβη και θα αναζητήσει καταφύγιο αλλά και ένα καλύτερο μέλλον στο Ηράκλειο, μέσα στο Μεγάλο Κάστρο. Βιοπορίζεται ως χαμάλης στο βενετσιάνικο λιμάνι και νοσταλγεί την καθαρότητα του τοπίου και των ανθρώπων του χωριού του. Η απαλλαγή των Κρητών από το τουρκικό ζυγό -το κοινό όραμα και στόχος του ελληνικού στοιχείου εκείνη την εποχή- θα σταθεί αφορμή ώστε οι ζωές του Γιαννού και της Μαργώς Μποτέλη, να διασταυρωθούν.

Η Μαργώ, νεαρή χήρα και εύπορη επιχειρηματίας, επιστρέφει στην Κρήτη απ’ όπου κατάγεται. Ο Γιαννός και η κοσμοπολίτισσα Μαργώ θα ζήσουν έναν μεγάλο έρωτα και έναν οριστικό χωρισμό.

Ωστόσο, ούτε ο μεγάλος έρωτας ούτε η ανάπλαση της Ιστορίας αποτελούν το κυρίαρχο στοιχείο του βιβλίου. Ποια η επικράτεια αυτού του εκτενούς λογοτεχνικού κειμένου; Αβίαστα θα έλεγα, η ανθρώπινη φύση μέσα από τις σαρωτικές αλλαγές της ιστορίας, σε όλες τις εκφάνσεις της: ιστορίες ενηλικίωσης, ένδεια, φιλοδοξία, προσδοκίες και ματαιώσεις, αλαζονεία, διλλήματα, έρωτας, αποδοχή και απόρριψη, έριδες, προδοσίες, κοινωνικά και ατομικά αδιέξοδα, παραλογισμοί, μεταστροφές, αδυναμίες αλλά και αναίτιοι θάνατοι.

Οι πολυάριθμοι χαρακτήρες κερδίζουν έδαφος σταδιακά, εναλλάσσονται από την αρχή ως το τέλος, εξελίσσονται μέσα από την πυκνή και αδιάκοπη δράση -η οποία σημειωτέων δημιουργεί διαρκές σασπένς- πυροδοτούν τις εξελίξεις μέσα σε ένα εναλλασσόμενο σκηνικό πολέμου και ειρήνης. Ένας ολόκληρος κόσμος στήνεται όρθιος, αναπτύσσονται δυναμικές ανάμεσα στους ήρωες, με πολλούς από αυτούς  να ακουμπούν τα νήματα της Ιστορίας, άλλοι τα κινούν και επιπλέον, ιστορικά-υπαρκτά πρόσωπα εμφανίζονται να αλληλοεπιδρούν μαζί τους. Δυνατό σημείο του κειμένου αποτελεί η σφικτή και συνεπής δραματουργία, καθώς και το γεγονός ότι ένα μωσαϊκό ανθρώπων παραμένει εναργές, από την αρχή ως το τέλος της πλοκής (είναι εντυπωσιακό πώς, κανένας ήρωας δεν ξεχνιέται, όλοι βάζουν τα λιθαράκια τους στις εξελίξεις και μερικούς τριταγωνιστές νιώθεις να τους έχεις αγαπήσει ή αντιπαθήσει από ένα δάκρυ τους, μια γκριμάτσα τους ή μια συνήθειά τους).

 

Δημήτρης Στεφανάκης

 

Άξιο λόγου, οι γλαφυρές περιγραφές των τοπίων, της θάλασσας και της φύσης εν γένει, η οποία λειτουργεί ωσμωτικά με τους χαρακτήρες του βιβλίου και τη μνήμη τους.

Το ύφος του κειμένου είναι λιτό, σε σημεία γίνεται σκωπτικό και παράλληλα συναντάμε αξιόλογες δόσεις χιούμορ. Η αφήγηση είναι γραμμική και άρτια δομημένη, με το μεγαλύτερο μέρος του κειμένου να το διηγείται παντογνώστης αφηγητής σε εναλλαγή, είτε με τριτοπρόσωπη εστιασμένη αφήγηση, είτε -από ένα σημείο και μετά- σε πρώτο πρόσωπο, όταν τα ηνία αναλαμβάνει ο νεαρός Γιωργής, οπότε η οπτική των γεγονότων προβάλλεται με τη φρεσκάδα και την καθαρότητα του νεανικού νου.

Τέλος, το στοιχείο της διακειμενικότητας ενισχύει τους αρμούς της πλοκής, ενώ εμβληματικές καλλιτεχνικές δημιουργίες (μεγάλων ζωγράφων και μουσικών του περασμένου αιώνα) λειτουργούν καταλυτικά στην σκιαγράφηση των χαρακτήρων.

Εν κατακλείδι, η καταβύθιση στον «Μινώταυρο» του Δημήτρη Στεφανάκη, προσφέρει μια συμμετοχική διαδικασία στον αναγνώστη και με απλά λόγια θα έλεγα: με πήρε από το χέρι ο ήρωας και περπάτησα μαζί του, ένιωσα την ανάσα του στο πρόσωπό μου, οι εικόνες ζωντάνεψαν σαν κινηματογραφική ταινία μπρος μου, αισθάνθηκα στα πόδια μου τους χωμάτινους φιδογυριστούς δρόμους της Νότιας Κρήτης…

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top