Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Με ορατούς και αόρατους δεσμούς
10/05/2022, 8:31 μμ

Με ορατούς και αόρατους δεσμούς

Γράφει η Άννα Ρω //

 

Λία Μεγάλου – Σεφεριάδη «Μέρες και νύχτες της ζωής μας», Εκδόσεις Κέδρος

 

Η συγγραφέας Λία Μεγάλου – Σεφεριάδη στο βιβλίο: «Μέρες και νύχτες της ζωής μας» δημιούργησε έναν μυθιστορηματικό κόσμο άρτια δομημένο, ικανό να διεκδικήσει μια εξέχουσα θέση στη συνείδηση του αναγνώστη. Είναι ένας κόσμος φυσικά συντονισμένος με τις ζωές των δρώντων προσώπων, εμπλουτισμένος με έντονες εικόνες που αναδεικνύουν τα γεγονότα, καθορίζουν τον χρόνο, χρωματίζουν τον αφηγηματικό λόγο, σκιαγραφούν τους ήρωες, την πορεία και ψυχοσύνθεσή τους.

Οι κεντρικοί ήρωες ενωμένοι μεταξύ τους με αόρατους δεσμούς, θέτουν σημαντικά ερωτήματα τα οποία αν και έχουν απαντηθεί στην πάροδο της ιστορίας με ρεαλιστικούς όρους, παραμένουν εσαεί οδυνηρά αναπάντητα.

Αυτά τα αναπάντητα ερωτήματα οφείλει να επιλύσει η λογοτεχνία με μοχλό τον αφηγηματικό λόγο μέσω του οποίου αναπτύσσονται αναρριχώμενοι μηχανισμοί που απαλύνουν τις ανίατες πληγές, φωτίζουν τα σκοτάδια και ενώνουν τον κόσμο κάτω από ένα ζητούμενο που δεν είναι άλλο από την γυμνή αλήθεια.

Πώς και πότε κλείνουν οι πληγές ενός πολέμου; Ποιοι είναι οι θύτες και ποια τα θύματα; Μέχρι πότε οι συνέπειες του θα τροχοπεδούν τις ζωές των ανθρώπων; Πώς είναι δυνατόν, να διαταράσσεται η ειλικρινής πρόθεση της αγάπης των γονιών; Πόσο εύκολα καταρρέει μια συζυγική σχέση; Πόση δύναμη μπορεί να αντλήσει ο άνθρωπος από την επαφή του με τη φύση; Πώς αυτοϊάται και οδηγεί ξανά τη ζωή του προς το φως;

«Γιατί άραγε, ενώ η ιστορία της ανθρωπότητας είναι βουτηγμένη στο αίμα, το κεφάλαιο του ναζισμού ζητάει ακόμη, έπειτα από μισό αιώνα εξηγήσεις; Μήπως γιατί δεν το χωράει ο νους του ανθρώπου;»1

Η Λία Μεγάλου Σεφεριάδη συνέθεσε αριστοτεχνικά μια πολύπλευρη ιστορία ανοίγοντας πολλά μέτωπα, με πρωταγωνιστές τη Δέσποινα και τον Κουρτ, οι οποίοι είναι οι αγγελιαφόροι των γεγονότων που έλαβαν χώρα στο παρελθόν, ανέτρεψαν εκ των αποτελεσμάτων το παρόν και προδιέγραψαν ένα απρόσμενο μέλλον.

Αν και διανύουμε προς τη δύση του τον 20ο αιώνα με σημείο αφετηρίας τη Θεσσαλονίκη, ένα μεγάλο μέρος της μυθιστορίας αναφέρεται στην πύρινη εποχή του 2ου παγκόσμιου πόλεμου, στην τύχη των καταδιωκόμενων Εβραίων, στη μεταπολεμική γερμανική πραγματικότητα, και σε πολλά άλλα γεγονότα που ένα-ένα και όλα μαζί συνιστούν την ειδοποιό διαφορά η οποία καθιστά την ύπαρξη τού μυθιστορήματος αναγκαία για τον εξής σπουδαίο λόγο:

«Συγκρατεί τον κόσμο του βιώματος» κάτω από έναν αέναο φωτισμό έτσι ώστε να μας προστατεύει από τη «λήθη του είναι»2

Η Δέσποινα μια γυναίκα στη γοητευτική αλλά και ευάλωτη περίοδο της ύστερης ωριμότητάς της, μετά τον θάνατο των γονέων της, ταλανίζεται από την ανάγνωση ενός ιδιόχειρου σημειώματος που αφορά την ύπαρξή της. Το γεγονός αυτό την ωθεί σε μια χαώδη εξερεύνηση του παρελθόντος, η οποία εκτός από τις αμφιβολίες που γεννά σχετικά με την καταγωγή της, θεριεύει εσωτερικές υπαρξιακές αναζητήσεις, που την οδηγούν εκ των πραγμάτων σε μια μη αναστρέψιμη αποξένωση από τον σύντροφό της καθώς και σε μια επικοινωνιακή άρνηση με το περιβάλλον της.

«Η αγάπη είναι επίπλαστη. Ο έρωτας ναι, αυτός είναι αληθινός όσο διαρκεί η πλάνη του, επειδή τον επιτάσσει η φύση!»3

Ο Κουρτ ένα παιδί θύμα του πολέμου, μεγαλώνει με τη γιαγιά του, αφού ο πόλεμος του στέρησε και τους δύο του γονείς, σε ένα περιβάλλον που απ` τη μια πλευρά αναζωπυρώνει τη ναζιστική αλαζονεία και από την άλλη προσπαθεί να κλειδώσει τα απάνθρωπα πολεμικά έργα του Γ΄ Ράϊχ στο χρονοντούλαπο της επίσημης ιστορίας και να χτίσει ένα νέο μέλλον. Παρόλες τις δυσκολίες, επιλέγει τον δρόμο προς την πηγή της ζωής που δεν είναι άλλη από τη φύση και τα δημιουργήματά της. Έχει τους ίδιους προβληματισμούς με τη Δέσποινα ως προς τη γονιδιακή καταγωγή του και αναρωτιέται βασανιζόμενος, τι μπορεί να έχει κληρονομήσει από τον πατέρα του Γερμανό αξιωματικό και συμμέτοχο σε εγκλήματα πολέμου.

« Ο Κουρτ κοιτούσε το θύμα του μαρμαρωμένος. Έπειτα έσκαψε μια λακκουβίτσα και το έθαψε. Η Γκρέτα έφτιαξε με δυο ξυλάκια έναν σταυρό και τον απόθεσε στον τάφο. «Ποτέ ξανά», ορκίστηκαν πιασμένοι απ` το χέρι. Ποτέ ξανά!»4

Οι κεντρικοί ήρωες που έχει δομήσει η Λία Μεγάλου Σεφεριάδη κουβαλούν στην πλάτη τους την ευθύνη των πράξεων των γονιών τους και κατά προέκταση της γενιάς και της εποχής που ανήκαν. Στη Δέσποινα αυτό συνέβη ως κεραυνός εν αιθρία και σήμανε το τέλος μιας «ταχτοποιημένης» ζωής, ενώ όσον αφορά τον Κουρτ η σκιά αυτής της ευθύνης παρεισφρέει για πολλά χρόνια στις ανήσυχες διαδρομές της ζωής του.

 

Λία Μεγάλου – Σεφεριάδη

 

Ποια κοινή δύναμη οδηγεί τελικά τους δύο ήρωες του μυθιστορήματος να ανακαλύψουν το νόημα της ύπαρξης, και να οδηγηθούν στη λύτρωσή τους;

«Τα δυο πλάσματα θρήνησαν μαζί και τώρα κάθονταν σιωπηλά το ένα απέναντι στο άλλο χωρίς να αντικρίζουν κανένα τέρας. Ήταν δυο πλάσματα σαν όλα τ` άλλα, ικανά για το κακό και το καλό, γερμένα από ένα άδικο βάρος.»5

Ο Άρης, η Φανή, η οικογένεια Ασέρ, η Βαγγελιώ, η γιαγιά, ο Καρλ, η Γκρέτα, η Βερόνικα, καθώς και οι υπόλοιποι χαρακτήρες του μυθιστορήματος ζωντανοί και νεκροί με πλούσια δράση ή σημειωτική συμμετοχή, είναι οι φυσικοί δορυφόροι της Δέσποινας και του Κουρτ, οι οποίοι ολοκληρώνουν με «ισορροπημένες περιστροφές» το σύμπαν της συγγραφέως ενώνοντας ο καθένας με τη θέση που του ανήκει σ` αυτό, τους κρίκους της αλυσίδας των γεγονότων.

«Τι είναι ο άνθρωπος; Μια ασήμαντη λεπτομέρεια είναι ο άνθρωπος. Ο κόσμος υπήρχε πριν από αυτόν και θα υπάρχει και χωρίς αυτόν!»6

Η Λία Μεγάλου Σεφεριάδη ως έμπειρος χτίστης του λόγου, κατασκευάζει μια τοιχοδομή όπου βασίζεται με στερεότητα η πλοκή του έργου, προοικονομεί από τις πρώτες σελίδες του βιβλίου κάποια στοιχεία σχετικά με το έναυσμα που θα ανοίξει τον ασκό του Αιόλου και θα προξενήσει θύελλες στη ζωή τής κεντρικής ηρωίδας και επιπλέον με αρχιτεκτονική δεξιότητα φιλοτεχνεί τα επιμέρους γεγονότα τής ιστορίας της, με τέτοιο τρόπο, ώστε να θέλγει τον αναγνώστη, και να διατηρεί αμείωτο το ενδιαφέρον του καθ’ όλη τη διάρκεια της ανάγνωσης.

Το μυθιστόρημα, «Μέρες και νύχτες της ζωής μας», στο σύνολό του, παρασύρει στο πολύτροπο διάβα του, κάθε φίλο της λογοτεχνίας, που ενδοσκοπεί εντός του κειμένου, όπου θίγονται ζητήματα όπως: η βαναυσότητα ενός πολέμου, η διαχείριση των συνεπειών του, οι πολλές όψεις μιας πραγματικότητας, η αγωνιώδης διαδρομή του ανθρώπου προς την αυτογνωσία, η θέση και η στάση του απέναντι στις κοινωνικές ανισότητες, η ενσυναίσθηση ως πρωτεύον ζήτημα στις ανθρώπινες σχέσεις, η φύση ως εστία και θεραπεύτρια των έμβιων και μη όντων στη Γη, ο αναπόφευκτος ρόλος της μοίρας και τέλος η ανάγκη του ανθρώπου να ζήσει λυτρωμένος, σε ειρήνη με τον εαυτό του και το κόσμο γύρω του.

 

 

Λίγα λόγια για τη συγγραφέα:

Η Λία Μεγάλου-Σεφεριάδη γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1945. Το 1965 μετοίκησε στην Αθήνα. Το 1966 εμφανίστηκε στη λογοτεχνία με το διήγημα Έντεκα γράμματα κι ένα υστερόγραφο στο περιοδικό ΕΠΟΧΕΣ, με πρόλογο του Άγγελου Τερζάκη. Το 1972 εκδόθηκε το πρώτο της βιβλίο, μια ποιητική συλλογή με τίτλο Ο δραπέτης στο δέντρο. Από τότε μέχρι σήμερα έχει εκδώσει άλλα δεκαεννιά βιβλία, τα περισσότερα από αυτά μυθιστορήματα. Ποιήματα και πεζά της έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες. Επίσης έχει ασχοληθεί και η ίδια με μεταφράσεις βιβλίων. Το 2001 τιμήθηκε με το Βραβείο Ιπεκτσί (υπό την αιγίδα του ΟΗΕ) για το μυθιστόρημά της Σαν το μετάξι (Εκδόσεις Καστανιώτη, 1996). Βιβλία της βρίσκονται σε πολλές εθνικές και πανεπιστημιακές βιβλιοθήκες ανά τον κόσμο. Είναι ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων.

 

 

Ταυτότητα του βιβλίου:

Τίτλος: Μέρες και νύχτες της ζωής μας

Συγγραφέας: ΜΕΓΑΛΟΥ-ΣΕΦΕΡΙΑΔΗ, ΛΙΑ

Έτος έκδοσης: 2021

ISBN: 978-960-04-5146-7

ΣΕΛ.: 304

Σχήμα: 14 Χ 20,6

Βάρος: 333.00 γραμ.

Μαλακό εξώφυλλο

 

Παραπομπές:

  1. Μέρες και νύχτες της ζωής μας, Σελ., 156
  2. Η τέχνη του μυθιστορήματος, Μίλαν Κούντερα, 1988, Σελ., 29
  3. Μέρες και νύχτες της ζωής μας, Σελ., 149
  4. Μέρες και νύχτες της ζωής μας, Σελ., 210
  5. Μέρες και νύχτες της ζωής μας, Σελ., 297
  6. Μέρες και νύχτες της ζωής μας, Σελ., 194

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες:
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top