Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Καταγραφή εκ βαθέων
16/02/2021, 9:03 μμ

Καταγραφή εκ βαθέων

Από τον Κωνσταντίνο Μπούρα // *

 

Καδιώ Κολύμβα, «η Πάνω Μεριά τού κόσμου», μυθιστόρημα, εκδόσεις Αρμός, Αθήνα 2000 (1η έκδοση), 2008 (7η έκδοση), σελ. 200

 

Υπόδειγμα ήθους, πολύτιμο στις μέρες που ζούμε, νάμα από την Ζωοδόχο Πηγή τών Πάντων. Ήθος γραφής και ήθος ζωής, ως παράδειγμα προς μίμησιν η αγιογραφία μιας παλιάς φιλάνθρωπης καπετάνισσας που ενσωματώνει όλα τα ιδεώδη του Διαφωτισμού.

Μια γραφή σχεδόν μακρυγιαννική. Την ανακάλυψαν οι ψαγμένοι αναγνώστες κι έχει κάνει επτά εκδόσεις μέχρι σήμερα, από το 2000 που πρωτοκυκλοφόρησε.

Το όγδοο βιβλίο της Καδιώς Κολύμβα, απογόνου εκείνης της μακρινής αλλά όχι απόμακρης μυθικής, ηρωϊκής καραβοκύρισσας Καδιώς Γ. Σιγάλα, που γεννήθηκε στη Σαντορίνη το 1882.

Γεμάτο από χρώματα, μυρωδιές, γεύσεις, ήχους, ακόμα και “αφές” της Θήρας αυτό το “χειροποίητο” βιβλίο που κλείνει στην Οία, το καλοκαίρι του 1997 και είναι αφιερωμένο “στη Βούλα Διδώνη και στους ανθρώπους του τόπου μας”, ενώ κατ’ αρχάς είναι δώρο “Για την Καδιώ τού Αλέξανδρου”.

Όσο για το motto, έρχεται από το διαλογικό ποίημα του Διονυσίου Σολωμού “Εις Μοναχήν”: …εδώ φθάνει ο αντίλαλος, δε φθάνει η τρικυμιά.

Το Γλωσσάρι (σσ. 187-195) είναι απολύτως απαραίτητο για να παρακολουθήσεις απρόσκοπτα την αφήγηση, αλλά και για να απολαύσεις ετούτο τον γλωσσικό πλούτο, που δεν έχει μόνο λαογραφικό ή τοπικιστικό ενδιαφέρον, αλλά δείχνει πώς διαμορφώθηκε μέσα στους αιώνες η εύπλαστη ελληνική λαλιά χάρη στο εμπόρια και στη ναυτιλία ερχόμενη σε επαφή με ξένα πολιτισμικά συμφραζόμενα.

Στην ουσία παρακολουθούμε την κοινωνική Ιστορία της Ελλάδας στη διάρκεια ενός αιώνα, από τα τέλη του δέκατου ένατου έως και την 2α Ιουλίου 1967. Καμία αναφορά στην “επίσημη” πολιτική ιστορία του πολύπαθου τόπου μας, όλα δοσμένα μέσα από αισθήματα και βιωμένη χαρμολύπη.

Ναι, αυτό είναι: μια καταγραφή εκ βαθέων ενός εσωτερικού μονολόγου που ξετυλίγεται σαν τσουνάμι και καταλήγει σαν σεισμός, καταστροφικός, που δεν αφήνει τίποτα όρθιο, καμία από τις ψευδαισθήσεις και τις συνήθεις μυθιστορηματικές ωραιοποιήσεις μας.

Εδώ δεν κυριαρχεί η “νοσταλγία της ανάμνησης” κατά Ευάγγελον Παπανούτσον. Εδώ δεσπόζει η ενσυναίσθηση για τον “πόνο των ανθρώπων και των πραγμάτων”.

Όσο για το ήθος που προαναφέρθηκε, η αγνότητα της ψυχής και η καθαρότητα των προθέσεων του ομιλούντος προσώπου είναι τόσο κρυστάλλινη που φαντάζει σχεδόν “παπαδιαμαντική”. Πρόκειται για δρόσο ψυχής στις άνυδρες και σκληρές μεταβατικές εποχές που ζούμε και καιγόμαστε στο κολαστήριο της άλογης “εξέλιξης” ως “παίδες εν καμίνω”.

 

Καδιώ Κολύμβα

 

Η χριστιανική ηθική είναι απλώς η αφορμή, η απαραίτητη βάση, ο θεμέλιος λίθος μιας αγωγής που προϋποθέτει την ανυπόκριτη αναζήτηση και εκφορά της Αλήθειας με κάθε κόστος, πάση θυσία.

Από τα έθιμα που περιγράφονται τόσο γλαφυρά αλλά και λακωνικά σε αυτό το υπέροχο αφήγημα-ποταμό συγκρατώ το κεφάλαιο για τις κηδείες στη Σαντορίνη, εκεί όπου αναφέρεται με πόνο ψυχής το ξόδι της πεθεράς της (“Μες στη μέση της σάλας”, σσ. 47-49), ίσως γιατί με τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τις γέννες και τους θανάτους επιβεβαιώνουμε τον μακραίωνο μεσογειακό πολιτισμό μας.

Θαυμάζω την λιτότητα της έκφρασης, που υπερβαίνει την συνήθη πεποικιλμένη “απλότητα” των λογίων. Εδώ πρόκειται για ηδυσμένο λόγο υψηλής αισθητικής, που οφείλεται στην ενότητα της συναισθηματικής ρυθμολογίας. Και μ’ αυτό εννοώ αυτό που λέει κι ο νομπελίστας Γιώργος Σεφέρης στο αριστουργηματικό ποίημά του «Ένας γέροντας στην ακροποταμιά»: … Γιατί και το τραγούδι το φορτώσαμε με τόσες μουσικές … και την τέχνη μας τη στολίσαμε τόσο πολύ που φαγώθηκε από τα μαλάματα το πρόσωπό της.

Εδώ τα μαλάματα είναι τόσο πλούσια αλλά και τόσο απλά, σαν τάματα σε εικόνα της Μεγαλόχαρης.

Δεν υπάρχουν καλολογικά στοιχεία. Τα επίθετα σπάνια. Κυριαρχούν οι αισθήσεις. Λόγος κυριολεκτικός με την ποιητική της δημοτικής μας παράδοσης.

Η αγάπη της ζωής, το εξημερωμένο διονυσιακό στοιχείο, η υπόγεια λατρεία της Φύσης ως Παν-γαίας…

Η εγγονή της μυθικής πλέον ηρωίδας αυτής της αγιογραφίας, η Καδιώ Κολύμβα, μετά την πρώτη της παρουσία στα Ελληνικά Γράμματα το 1968, ασχολήθηκε συστηματικά με την ποίηση, όχι μόνον την δικής της εμπνεύσεως, αλλά και με την μετάφραση του μεγάλου μυστικιστή σούφι ποιητή της Ανατολής, του Πέρση ιεροφάντη Τζελαλεντίν Ρουμί. Αυτό δείχνει κάτι. Εκλεκτικές συγγένειες… Είμαστε οι επιλογές μας. Πριν από αυτό, κυκλοφόρησε ακόμα ένα μυθιστόρημα της ιδίας (“Ρότα περ Όστρια”, 2007).

Κι όπως διαβάζουμε στο Δελτίο Τύπου: “[…] Το 1985 αρχίζει τη συνεργασία της με την Πολιτιστική Εταιρεία «Πανόραμα», δημοσιεύοντας στο περιοδικό της Εταιρείας και δίνοντας διαλέξεις με θέματα την πρωτοχριστιανική Ανατολή και την ισλαμική λογοτεχνία. […] Το βιβλίο της «Η Πάνω Μεριά του Κόσμου», μεταφράσθηκε στα Αγγλικά, (The Upper Side of the World) από την Carola Scupham, φιλόλογο-ελληνίστρια του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης. Με την ευγενική χορηγία της «Ένωσης Λεμβούχων Θήρας» το βιβλίο κυκλοφόρησε τον Ιούνιο του 2013, από τις Εκδόσεις «Αρμός». ”

 

 

Αναζητείστε το αυτό το βιβλίο και χαρείτε το με την αναγνωστική αθωότητα των παρθένων, των πρωτόβγαλτων. Είναι σημαντικό να βρίσκεις ακόμα αειπάρθενους αναγνώστες στους χαλεπούς καιρούς μας. Ευτυχώς που υπάρχουν ακόμη οι καλοί κ’ αγαθοί άνθρωποι με τις διαυγείς προθέσεις τους. Σε αυτούς βασιζόμαστε, για αυτούς βασανιζόμαστε, για αυτούς ξενυχτάμε και γράφουμε, για να διατηρήσουμε αλώβητο το άλας “ίνα μη μωρανθεί”……

 

 

 

* Ο Δρ Κωνσταντίνος Μπούρας είναι ποιητής, θεατρολόγος και κριτικός  (www.konstantinosbouras.gr) 

 

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top