Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Τέσσερα παράλληλα πολιτικοϊστορικά ημερολόγια: Μεταξάς, Γκέμπελς, Τσιάνο, Σιμόνε
04/03/2020, 7:20 πμ

Τέσσερα παράλληλα πολιτικοϊστορικά ημερολόγια: Μεταξάς, Γκέμπελς, Τσιάνο, Σιμόνε

Γράφει ο Δημήτρης Φύσσας //

 

Στάθης Παπασταθόπουλος: “Η Ελλάς στο χάος της Ευρώπης, 1937-1945”, Εκδόσεις Οδός Πανός, Αθήνα Οκτώβρης 2019

 

Μια εξαιρετική ιδέα είχε ο κ. Στάθης Παπασταθόπουλος: πήρε τέσσερα ημερολόγια κορυφαίων πολιτικών παραγόντων του Μεσοπολέμου και του Πολέμου, από τρεις χώρες, όλες δικτατορικές, και τα μας τα παραθέτει δίπλα δίπλα, μέρα τη μέρα, αποσπασματικά βέβαια, αρχίζοντας από την Πρωτοχρονιά του 1937 και φτάνοντας μέχρι τις 28 του Μάρτη 1945. Όπου χρειάστηκε, έκανε ο ίδιος τις μεταφράσεις, ενώ χρησιμοποίησε κι άλλες, δευτερεύουσες πηγές, καθώς και δικές του διευκρινίσεις.

Το βιβλίο περιλαμβάνει επίσης Εισαγωγή, εκτεταμένα βιογραφικά των τεσσάρων πολιτικών, πλήθος γελοιογραφιών από βιβλία της εποχής και τα εξώφυλλα των βιβλίων που χρησιμοποιήθηκαν για την έκδοση.

 

Οι ημερολογιογράφοι:

Ιωάννης Μεταξάς, πρωθυπουργός της Ελλάδας

Δρ. Γιόζεφ Γκέμπελς, υπουργός Προπαγάνδας της Γερμανίας

Κόμης Γκαλεάτσο Τσιάνο, υπουργός Εξωτερικών της Ιταλίας

Λεονάρντο Σιμόνι, ψευδώνυμο του Μικέλε Λάντσα, Ιταλού διπλωμάτη στο Βερολίνο.

Οι εγγραφές του Μεταξά παύουν λόγω του πρόωρου θανάτου του (τέλος του Γενάρη του 1941), του Τσάνο το Φλεβάρη του 1943, όταν ο Μουσολίνι τον παύει από υπουργό Εξωτερικών, του Σιμόνι  το Σεπτέμβρη του 1943, όταν διακόπτονται οι ιταλογερμανικές διπλωματικές σχέσεις, και του Γκέμπελς σχεδόν ένα πριν την αυτοκτονία του (ΠρωτομαγΙά του 1945). Το τελευταίο έχει, νομίζω, και τη μεγαλύτερη σημασία, λόγω της μακρότερης διάρκειας και της ψηλότερης θέσης του ημερολογιογράφου.

Τα ημερολόγια, όπως θα δει όποιος/α πάρει το βιβλίο, δεν έχουν μόνο την αξία της συγχρονικότητας. Επιπλέον, καταγράφουν τις πιο προσωπικές σκέψεις αυτών που τα κρατάνε, και βέβαια δεν ήταν προορισμένα για έκδοση, όταν γράφονταν. Έχουν λοιπόν πολύ μεγάλο πολιτικό ενδιαφέρον.
Για να γίνει κατανοητή η πολιτική – ιστορική σημασία της έκδοσης, επιτρέψτε μου να θυμίσω λίγα πράγματα επιτροχάδην:

Την Πρωτοχρονιά του 1937, που ξεκινάει το βιβλίο (η πρώτη εγγραφή είναι του Μεταξά), ο Παγκόσμιος Πόλεμος απέχει ακόμα δυο χρόνια και οχτώ μήνες. Ο Εμφύλιος Πόλεμος στην Ισπανία μαίνεται. Ο ιταλοαβησσυνιακός (=ιταλοαιθιοπικός) πόλεμος έχει τερματιστεί μόλις τον περασμένο Μάη. Ο Μεταξάς είναι δικτάτορας μόλις λίγους μήνες, από την 4η Αυγούστου του 1936. Ο Άξονας Βερολίνο – Ρώμη – Τόκιο δεν έχει ακόμα δημιουργηθεί. Ο γερμανικός επανεξοπλισμός συνεχίζεται. Η Ιταλία δεν έχει ακόμα καταλάβει την Αλβανία.

Στο διάστημα που καλύπτουν τα ημερολόγια, μεταξύ άλλων: υπογράφεται το σύμφωνο Ρίμπεντροπ – Μολότοφ, αρχίζει ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, οι Γερμανοί πάιρνουν τη Δυτκή Ευρώπη, γίνεται ο ελληνοϊταλικός και ελληνογερμανικός πόλεμος και η Κατοχή, αρχίζει η γερμανοσοβιετική σύγκρουση, γίνεται το Περλ Χάρμπορ, ο Άξονας φτάνει στην ακμή του στην Ευρώπη, τον Ειρηνικό και την Αφρική και μετά σταδιακά καταρρέει : Στάλινγκραντ, Τυνησία, πτώση Μουσολίνι, απόβαση στη Σικελία και ηπειρωτική Ιταλία, περίσφιξη Ιαπωνίας, απόβαση στη Νορμανδία, περίσφιξη της Γερμανίας από τρία μέτωπα.

Η τελευταία εγγραφή είναι από το Ημερολόγιο του Γκέμπελς, σαράντα περίπου μέρες πριν την πλήρη ήττα τη συνθηκολόγηση της ναζιστικής Γερμανίας (9 του Μη 1945).

Η μόνη αρνητική παρατήρηση για το βιβλίο είναι ότι πιθανότατα το αδικεί ο τίτλος του, είναι δηλαδή ψευδεπίγραφο. Η μεγάλη του δύναμη, δηλαδή η συγχρονική ημερολογιογραφία, δε φαίνεται πουθενά στο εξώφυλλο. Μετά  το θάνατο του Μεταξά, οι αναφορές των άλλων ημερολογιογράφων στην Ελλάδα είναι ελάχιστες- και όμως, η Ελλάδα είναι που δεσπόζει στον τίτλο. Μακάρι οι αναγνώστες/ώστριες να το πάρουν στα χέρια τους και να δουν το οπισθόφυλλο, που δίνει μια κανονική εικόνα του συνθετικού έργου. Άλλα μικρολαθάκια, του είδους λιμάνι του «Τάρανδα» αντί του Τάραντα ή του Τάραντος ή κυβερνητικός «μετασχηματισμός» αντί ανασχηματισμός κλπ, δεν έχουν σημασία, γιατί εμφανίζονται σε κάθε βιβλίο- δεν υπάρχει βιβλίο δίχως λάθη.Σε κάθε περίπτωση το συγκεκριμένο έργο, καρπός μεγάλου κόπου και εκδοτικά επαρκές, απευθύνεται σε όποιους/ες έχουν ιστορικά ενδιαφέροντα- και δε θα τους/τις απογοητεύσει.

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top