Fractal
Home / Κριτική θεάτρου / Γκέοργκ Μπύχνερ, Βόυτσεκ, Θέατρο Σημείο: Ένα ημιτελές έργο, μια ολόκληρη εποχή, ένας εύθραυστος κόσμος
09/04/2019, 11:16 μμ

Γκέοργκ Μπύχνερ, Βόυτσεκ, Θέατρο Σημείο: Ένα ημιτελές έργο, μια ολόκληρη εποχή, ένας εύθραυστος κόσμος

Γράφουν η Άννα Γρίβα & ο Μάρκος Δενδρινός //

 

 

Ο Büchner, μέσα στο ημιτελές του έργο, που τιτλοφορήθηκε εκ των υστέρων Woyzeck από το όνομα του κεντρικού του ήρωα, κατάφερε να καταγράψει όλες τις επαναστατικές ιδέες της εποχής του, που αφορούσαν την ανθρώπινη φύση, τη σχέση του ανθρώπου με τον κόσμο, την ιδιαίτερη σημασία της ηθικής και της αρετής μέσα σε ένα σύμπαν καθαρά υλικό και μηχανικό, τον ρόλο της επιστήμης που κατακτούσε τα εδάφη της αμυνόμενης θρησκείας.

 

Το Del’esprit (Περί του νου, 1758) του Helvetius, παρόλο που συνάντησε αντιδράσεις στη Γαλλία και τελικά αποφασίστηκε η δημόσια καύση των αντιτύπων του, διαδόθηκε με επανειλημμένες ανατυπώσεις. Σε αυτό το έργο, ο συγγραφέας διατυπώνει την αναγωγή των νοητικών διεργασιών στις φυσικές λειτουργίες και τις αισθήσεις, τονίζοντας την ενότητα ανθρώπινου και ζωικού βασιλείου. Η ελευθερία επιλογής είναι μια ψευδαίσθηση, οι απόψεις περί του δικαίου εξαρτώνται από τα ήθη της κοινωνίας. Το κίνητρο του ανθρώπου είναι το προσωπικό του συμφέρον για αύξηση κατά το δυνατόν της ηδονής εις βάρος του πόνου. Οι περισσότεροι θεωρούν τις ιδέες αυτές εξαιρετικά επικίνδυνες απόψεις που καταδεικνύουν απόλυτο υλισμό, στην πραγματικότητα όμως ο Helvetius μιλά για την κοινή ανθρώπινη φύση και την ενότητά του ανθρώπου με τους υπόλοιπους ζωντανούς οργανισμούς, χωρίς να αναφέρεται στην βαθύτερη ουσία του.

Μήπως και η στάση του Büchner δεν είναι παρόμοια; Ασχολείται έντονα με τη φύση του ανθρώπου, τη σχέση της συμπεριφοράς του με τις φυσικές διαδικασίες, όπως η αφομοίωση των τροφών, βάζοντας έτσι τον Woyzeck ως πειραματόζωο των επιστημόνων που μελετούν την επίδραση της μονοτροφικής δίαιτας των μπιζελιών πάνω στη νοητική του κατάσταση. Αναρωτιέται, επίσης, αν υπάρχει αυτό το κάτι, ένας επιπλέον πυρήνας εντός του ανθρώπου, που τον αποκαλούν συνήθως αρετή ή ήθος, όπως φαίνεται από τη ρήση του στρατιωτικού και του γιατρού, που διακρίνουν την απλή καλή συμπεριφορά, που μπορεί να είναι αποτέλεσμα βιολογικών ή κοινωνικών συνθηκών, από την αρετή που θα μπορούσε να είναι ένα ξεχωριστό αυτόνομο επίκεντρο του ανθρώπου. Αναρωτιέται αν ο άνθρωπος μπορεί να επιλέξει ελεύθερα ή κάθε πράξη του καθορίζεται εξ ολοκλήρου από τον κοινωνικό του περίγυρο, από τις ιδέες που τον έχουν ασυνείδητα εμποτίσει από τη στιγμή που γεννιέται και από κρίσιμα γεγονότα της προσωπικής του ζωής. Είναι άραγε η απόφαση του Woyzeck και η πράξη του φόνου συνειδητή και ελεύθερη ή απορρέει από την περιρρέουσα κοινωνική αντίληψη για την απάτη, τη μοιχεία και τον ανδρικό ρόλο; Είναι πολύ ενδιαφέρον ότι ο Büchner δεν παίρνει θέση σε τόσο μεγάλα ανοικτά ερωτήματα που απασχολούσαν τότε τους διανοουμένους της εποχής στην κρίσιμη αυτή περίοδο μετά τον Διαφωτισμό, όπου οι θετικιστικές και ρομαντικές αντιλήψεις συγκρούονταν, αλλά και συμπλέκονταν.

 

 

Όχι μόνο οι απαγορευμένες ιδέες του Helvetius αλλά και οι ιδέες του Baron d’ Holbach στο Le systeme de la nature (Το σύστημα της φύσεως, 1770) και οι ιδέες του Julien de La Mettrie στο L’Homme Machine (Ο άνθρωπος μηχανή, 1747) υποφώσκουν στο έργο του Büchner. Είναι όλα απόρροια της κινούμενης ύλης, που οργανώνεται σε διάφορες μορφές, όπως παρουσιάζει το σύστημα της φύσεως; Είναι οι άνθρωποι, όπως και τα ζώα, πολύπλοκες μηχανές που οι ιδιότητες και η συμπεριφορά τους ανάγονται σε μηχανικές, φυσικο-χημικές διεργασίες; Τι θέση άραγε παίρνει ο Büchner; Παρουσιάζει ως μόνο καταφύγιο του Woyzeck απέναντι στον κατακλυσμό των θεωριών του απόλυτου επιστημονικού καθορισμού την χριστιανική του πίστη και τα λίγα ρητά που θυμάται από τις Γραφές, δείγμα όχι κατ’  ανάγκη ανορθολογικής θρησκοληψίας αλλά ελπίδας για έναν κόσμο πιο δίκαιο, εφικτό μόνο μέσα στα όρια της ατομικής ψυχής.

Ο παραπάνω φιλοσοφικός πυρήνας του πολυεπίπεδου έργου του Büchner μεταδίδεται απολύτως μέσα από την παράσταση. Το ημιτελές κείμενο έπρεπε να ανασυντεθεί, να δοθεί ως ένα όλον, πράγμα που κατορθώθηκε, όχι μόνο ως προς την πλοκή των γεγονότων, αλλά και ως προς τους βαθύτερους προβληματισμούς του συγγραφέα. Σε αυτό το αποτέλεσμα συνέτεινε ο συνδυασμός μιας διαυγούς μετάφρασης και δραματουργικής επιμέλειας από τον Αλέξιο Μάινα, μιας άρτιας σκηνοθετικής πρότασης από τον Κώστα Παπακωνσταντίνου και μιας δεμένης ομάδας ηθοποιών (ομάδα Ξανθίας), που καταφέρνει σε κάθε σκηνή να μεταδώσει την αγωνία ενός κόσμου που αλλάζει.

 

 

Σημείωση: Η παράσταση της ομάδας Ξανθίας (σκην. Κ. Παπακωνσταντίνου) παίζεται πλέον Παρασκευές-Σάββατα-Κυριακές στην κεντρική σκηνή του Θεάτρου Σημείο, μέχρι 21.4.2019.

 

 

Ταυτότητα παράστασης

 

  • Μετάφραση – Δραματουργική επιμέλεια: Αλέξιος Μάινας
  • Σκηνοθεσία: Κώστας Παπακωνσταντίνου
  • Βοηθός σκηνοθέτη: Χαρά Δημητριάδη
  • Σκηνογραφία – Ενδυματολογία: Βίκυ Πάντζιου
  • Πρωτότυπη μουσική – Στίχοι τραγουδιών: Βασίλης Κουτσιλιέρης
  • Κινησιολογία: Κατερίνα Γεβετζή
  • Φωτισμοί: Γιώργος Αγιαννίτης
  • Φωτογραφίες: Νίκος Βαρδακαστάνης
  • Trailer: Αντώνης Κουνέλλας
  • Εικαστικό – Σχεδιασμός εντύπων: Μανόλης Αλμπάνης
  • Κατασκευή σκηνικού: Αντώνης Χαλυβίδης
  • Υπεύθυνη επικοινωνίας: Λήδα Ασλανίδου
  • Παραγωγή: Ξανθίας Α.Μ.Κ.Ε.

 

Παίζουν: Ελισσαίος Βλάχος, Αγγελική Μαρίνου, Δημοσθένης Ξυλαρδιστός, Κώστας Παπακωνσταντίνου, Βασιλική Σουρρή, Φοίβος Συμεωνίδης.

 

Η παράσταση επιχορηγείται από το ΥΠ.ΠΟ.Α.

Ημέρες και ώρες παραστάσεων:

  • Παρασκευή/Σάββατο 21.00
  • & Κυριακή 20.00
  • – έως 21.4.2019 –
  • Διάρκεια: 1 ώρα και 15΄

 

Εισιτήρια – Πληροφορίες

  • Τηλεφωνικές κρατήσεις: 210-9229579
  • Προπώληση: https://www.viva.gr/tickets/theater/theatro-simeio/woyzeck/
  • Τιμές εισιτηρίων:
  • € 12,00
  • € 8,00 (φοιτητικό, ομαδικό)
  • € 5,00 (άνεργοι, ΑμεΑ)
  • Ισχύει ατέλεια Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών

Θέατρο Σημείο, Χαριλάου Τρικούπη 4, Καλλιθέα πίσω από το Πάντειο Πανεπιστήμιο

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top