Fractal

Μια σύγχρονη τραγωδία

Γράφει η Ασημίνα Ξηρογιάννη //

 

Άρθουρ Μίλερ «Ο θάνατος του εμποράκου», Μετάφραση: Ερρίκος Μπελιές, εκδ. Πατάκη, 2011

 

O Άρθουρ Μίλερ τιμήθηκε με το βραβείο Πούλιτζερ για το θεατρικό του έργο «Ο θάνατος του εμποράκου». Ο κεντρικός του ήρωας είναι ο πλασιέ Γουίλυ Λόμαν που ονειρεύεται πολλά, αλλά πετυχαίνει λίγα και δεν μπορεί τελικά να αλλάξει τη μίζερη, φτωχή και άνευρη ζωή του. Δεν καταφέρνει ούτε να λύσει τις συγκρούσεις με την οικογένειά του και κυρίως με τα παιδιά του. Όλα καταρρέουν σαν χάρτινοι πύργοι, το αμερικάνικο όνειρο απομυθοποιείται και το φινάλε είναι τραγικό.

Ο ήρωας χρόνια γυρίζει από πολιτεία σε πολιτεία, ταλαιπωρείται, για να βγάλει το ψωμί του και να θρέψει την οικογένειά του. Όμως κάποια στιγμή οι δυνάμεις του φθίνουν, τα χρέη είναι  ανυπέρβλητα και οι άνθρωποι του κλείνουν την πόρτα. Δεν υπάρχει κανένας να του συμπαρασταθεί, να τον βοηθήσει, να τον βγάλει από τη δύσκολη θέση. Και, σαν να μην έφταναν όλα αυτά, το σκληρό αφεντικό του τον απολύει και μένει εντελώς ξεκρέμαστος και εκτεθειμένος. Μη μπορώντας να αντέξει όλα αυτά ο Λόμαν αυτοκτονεί. Με αυτό τον τρόπο η οικογένειά του θα εισπράξει τα ασφάλιστρα και θα βγει από την δύσκολη θέση, θα αναπνεύσει ξανά.

Όταν έγραφε το έργο αυτό το 1948 ο Μίλερ είχε ίσως στο μυαλό του να θίξει τις συνέπειες του οικονομικού κραχ στην Αμερική το 1929, καθώς και τις διαψεύσεις του Β παγκοσμίου Πολέμου. Μετά το τέλος του Β ‘Παγκοσμίου είναι αυτός, ο Ευγένιος Ο Nιλ και ο Τένεσσυ Ουίλιαμς που ανανεώνουν την εργογραφία και το ύφος του Αμερικάνικου Θεάτρου.

Ιδιαίτερα κακή σχέση ο ήρωας έχει με τον γιο του Μπιφ Λόμαν, έναν  ευέξαπτο και οξύθυμο τριαντατετράχρονο άντρα που ο πατέρας του περιφρονεί και ψέγει επειδή δεν κατάφερε και πολλά στη ζωή του. Η γυναίκα του Λίντα είναι πάντα ήρεμη και συγκαταβατική και είναι πάντα υπέρ του. Δεν διστάζει να τα βάλει και με τα παιδιά της προκειμένου να τον υποστηρίξει. Ο Χάπυ, ο άλλος γιος, έχει μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, είναι πιο μετρημένος. Και αυτός  κάποια στιγμή ομολογεί ότι δεν αντέχει να παίρνει εντολές από ασήμαντους ανθρώπους που του συρρικνώνουν τα ιδανικά. Και οι δύο γιοι δεν έκαναν χρήματα, φυτοζωούν και αυτό ο Μπιφ το αποδίδει στο ότι οι γονείς τους δεν τους ανάθρεψαν με τέτοιο τρόπο ώστε να βγάζουν λεφτά.

Ο θείος Μπεν, το παρελθόν, η μυστηριώδης  παράνομη γυναίκα, όλα παίζουν το ρόλο τους στη ζωή του εμποράκου, που προς το τέλος καταρρέει αναπόφευκτα, αφού η ζοφερή πραγματικότητα τον ξεπερνά. Γίνεται κακό πρότυπο για τα παιδιά του, είναι ο μεγάλος ηττημένος, και βάζει σε σκέψεις τον θεατή. Που μπορεί και να τον επικρίνει για αυτήν του την πράξη, να οργίζεται μαζί του, αλλά από την άλλη δεν μπορεί να μην κατανοήσει το μεγάλο αδιέξοδο, κυρίως το ψυχολογικό, στο οποίο έχει περιέλθει. Απελπισία, ατελείωτες συγκρούσεις, παιχνίδια αυτοκριτικής μέσα στο καλογραμμένο και καλοσχεδιασμένο αυτό έργο του οποίου η διαχρονικότητα είναι εμφανής, αφού ο απεγνωσμένος Λόμαν έχει πολλά σημερινά αντίστοιχα. Ανθρώπους που επλήγησαν παντοιοτρόπως λόγω της Κρίσης των τελευταίων χρόνων, ανθρώπων που έμειναν άνεργοι, έχασαν περιουσίες, και επίσης έχασαν ελπίδες και όνειρα στην σύγχρονη Ελλάδα μας.

 

Άρθουρ Μίλερ

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top