Fractal
Home / Διηγήματα / Διήγημα: “Εκ παραδρομής”
28/09/2022, 8:45 πμ

Διήγημα: “Εκ παραδρομής”

Γράφει ο Χρήστος Δούκας //

 

 

 

 

 

Διάλεξη σχετικά με την Αναζήτηση Ευτυχίας στη Ζωή

 

Κυρίες και Κύριοι, είναι ευχάριστο να βρίσκομαι ανάμεσά σας, σε αυτό το χώρο κτλ, κτλ,

προσκλήθηκα να μιλήσω για ένα θέμα-«ευτυχία»- που δεν γνωρίζω καλά σε ψυχολογικό ή φιλοσοφικό βάθος, ώστε διερωτώμαι για το λόγο της πρόσκλησής μου, αν οφείλεται σε κάποιο λάθος των οργανωτών ή είναι ηθελημένη επιλογή πιθανόν λόγω μιας πολυσχιδούς δραστηριότητάς μου να μεταφέρομαι από το ένα θέμα στο άλλο, όπου όμως αντί για στέρεες απαντήσεις προκύπτουν συνεχώς νέα ερωτήματα.

Όπως καταλαβαίνεται, βρίσκομαι ανάμεσά σας για να διαχειριστώ μια άτυχη επιλογή, την οποία σκοπεύω να υπηρετήσω με τη μεγαλύτερη δυνατή συναίσθηση αξιοπρέπειας (ψίθυροι στην αίθουσα).

Ας αρχίσουμε λοιπόν από τα απλά: Πόσοι στην αίθουσα αυτή αισθάνεστε ευτυχισμένοι; Παρακαλώ κατεβάστε τα χέρια σας, η ερώτηση είναι ρητορική. Προφανώς ο καθένας έχει τους λόγους του να είναι ευτυχής ή όχι, λόγοι που δεν συμπίπτουν αλλά μάλλον διαφέρουν. Πόσο για παράδειγμα σας επηρεάζει η εργασία σας, οι προσωπικές σας σχέσεις, η υγεία, το εισόδημα σε καιρούς μάλιστα ακρίβειας, υπάρχει ένας ολόκληρος κατάλογος από μεταβλητές που επηρεάζουν σε μεγαλύτερη ή μικρότερη κλίμακα την υπαρξιακή σας κατάσταση.

Με τόσες παραμέτρους πώς να προσδιοριστεί η έννοια της ευτυχίας;

Μια δήλωση (Αρβελέρ), έφερε στην επιφάνεια την κλασική διαπίστωση: «επιτυχία χωρίς ευτυχία δεν είναι επιτυχία», κάτι που όλοι ξέρουμε αλλά συνήθως ξεχνάμε: Άλλο ευτυχία και άλλο επιτυχία και αν κάποτε επικαλύπτονται, πολλές φορές δεν ταυτίζονται. Αλλά τότε δημιουργείται η ανάγκη να αποσαφηνιστεί το περιεχόμενό τους εννοιολογικά, καθώς και στην πρακτική εφαρμογή τους.

Στο πρόβλημα αυτό έχουν δοθεί κατά καιρούς διάφορες απαντήσεις, χωρίς μια οριστική κατάληξη. Χρωστάμε πολλά στον Αριστοτέλη (εδώ τονισμός), μεταξύ άλλων γιατί πρώτος εντόπισε τη διάκριση μεταξύ ευτυχίας/ευδαιμονίας/ευζήν από τη μια και ωφελιμισμού/ηδονισμού από την άλλη..Το πρώτο είναι για την χειραφέτηση, για να ζεις με τον εαυτό σου και τον άλλο, το δεύτερο για την επιφανειακή/πρόσκαιρη ικανοποίηση «πλούτου, ευχαρίστησης, τιμών», για την επιθυμία μιας «ζωής της ευχαρίστησης», για την οποία-μιλώντας περιφρονητικά-χαρακτηρίζει «δουλική εντελώς γιατί η ζωή που αποφασίζουν είναι ζωή για ζώα βοσκής» (ύφος απαρέσκειας).

Αλλά τότε για τι είδους ευτυχία μιλάμε; Κοιτάξτε γύρω σας (απλωμένα τα χέρια ώστε να καλύψουν όλο το χώρο). Τι βλέπετε; Δεν είστε φυσικά μόνος σας στη αίθουσα, υπάρχουν πολλά πρόσωπα καθένα διεκδικεί για τον εαυτό του την μοναδικότητά του και καλά κάνει. Αλλά είναι συγχρόνως και μέλη μιας ενότητας του ακροατηρίου, από το οποίο φαίνεται να προκύπτουν ή να καταλήγουν. Βλέπετε ακόμα γύρω σας την αίθουσα: Καρέκλες, τραπέζι, διακόσμηση, μικροφωνικές εγκαταστάσεις, κα λοιπά και λοιπά.

Και όμως δεν είναι όλα αυτά που καθορίζουν το χώρο γύρω σας, αλλά η σχέση μεταξύ τους, αν εκπέμπεται κάτι που επηρεάζει τη σκέψη, τις ιδέες ή τα συναισθήματά σας. Με αυτά θέλω να πω ότι ενώ δεν είναι αρνητικό να επικεντρωνόμαστε στις ατομικές ταυτότητες ή σε πράγματα, η υπερβολική προσκόλληση σε αυτά στο πλαίσιο μιας αγοράς της εμπορευματοποίησης, μας μετατρέπει σε καταναλωτικές μονάδες ή ανταγωνιστικές οντότητες. Έτσι όμως όλη η ευθύνη εξατομικεύεται και τα άτομα αναγορεύονται σε υπεύθυνα για όλα, αντί της επικεντρωμένης στην κοινότητα πρόνοιας..

Γι’ αυτό είναι μάταιο να αναζητήσετε μια κάποια κατάσταση «ευδαιμονίας», ή έστω στιγμές της, αν περιορίζεστε μόνο στα επιφαινόμενα, αν σας συμβουλεύουν για το πώς να αισθάνεστε καλά μόνο μέσω διαίτης, ντύσιμο μόδας, εκλεκτά αρώματα, λάιφ στάιλ, σελέμπριτις και άλλα παρόμοια (βαραίνει η ατμόσφαιρα).

Νομίζετε ότι θα ξεμπερδέψουμε εύκολα με κάποια καρφιτσωμένα χαμόγελα, με τις εκάστοτε ευχές «υγεία και ευτυχία» για ονομαστικές εορτές, επετείους γενεθλίων και γάμων, λες και η ευτυχία είναι δωροεπιταγή που μεταφέρεται εδώ και εκεί μοιράζοντας δώρα χαράς και ξενοιασιάς.

Ενώ τα αρνητικά αισθήματα τείνουν να θεωρούνται ως ενδείξεις αποτυχίας που χρειάζονται μεταχείριση, μια μηχανιστική κουλτούρα εξατομίκευσης επικρατεί..που βλέπει παντού την ύπαρξη διακριτών και ξεχωριστών υποκειμένων με ιδιοκτησιακά εσωτερικά χαρακτηριστικά όπως αντιμετωπίζεται δυστυχώς η ευδαιμονία, παραγνωρίζοντας διαπροσωπικές διαστάσεις της πραγματικότητας.. παραβλέποντας τις αλλαγές ως διασυνδεόμενες διαδικασίες όπως τα μικροσωματίδια στον μικρόκοσμο, όπου όλα μεταβάλλονται, ή η ανάδυση διαρκών «δυνητικοτήτων» (Ντελέζ), μια συνεχής διαδικασία γίγνεσθαι όπως η ευδαιμονία σαν συνάρτηση της ελευθερίας/δικαιοσύνης να μπορείς να επιλέγεις, να ακολουθείς, να διαθέτεις τις σχετικές ικανότητες πραγμάτωσης (Αμάρτυα Σεν), σε όλα αυτά δηλ που έχουμε αποτύχει, είναι κρίμα, κρίμα… (χαλαρότητα στο ακροατήριο, βλέφαρα που βαραίνουν υπο την επίδραση της ανάλυσης).

Καταλαβαίνω την κόπωσή σας. Ας περάσουμε λοιπόν σε κάτι πιο πρακτικό. Αν και πώς η όποια κατάσταση ευδαιμονίας μπορεί να μετρηθεί. Είναι γνωστό ότι πολλοί Διεθνείς Οργανισμοί έχουν επιδοθεί στην προσπάθεια να προσδιορισθούν κριτήρια και δείκτες Ευτυχίας. Υπάρχει μια αμφισβήτηση αν μπορεί ένας μόνος δείκτης (αυτός του ΑΕΠ), να καθορίσει το βαθμό ευτυχίας με αποτέλεσμα να διευρύνονται συνεχώς οι δείκτες ευμάρειας με δείκτες κοινωνικo-οικολογικής-προσωπικής ευζωίας.

Ενώ δεν μπορεί να αποκλεισθεί η δυνατότητα αυτή, ο κίνδυνος εδώ είναι η τυποποίηση σε στατικά κριτήρια-δείκτες που καταλήγουν πάλι σε εξατομικευμένες, ομοιόμορφες λύσεις απέναντι στην πολυμορφία.

Μα μπορούν οι θεωρίες της ποιότητας να διαχωριστούν από το τί είναι ανθρώπινο, τί είναι ζωή; Μπορεί η πραγματική ικανοποίηση να πραγματοποιηθεί χωρίς τον αμοιβαίο μετασχηματισμό του εαυτού και του κόσμου, χωρίς μετακίνηση από απόλυτα ορθολογικά μοντέλα και στατιστικές, σε εκείνα που επηρεάζουν τις συναισθηματικές συμπεριφορές; Αν αυτά δεν λαμβάνονται υπόψη, αναπόφευκτα θα συρθούμε στο ερώτημα που μέχρι σήμερα κανένας ωφελιμιστής δεν κατάφερε να απαντήσει: «Ποιο το όφελος της ωφελιμότητας;» (αγανάκτηση στο ακροατήριο)

Θα με ρωτήσετε: «Και ο τίτλος της διάλεξης που παραπέμπει σαφώς σε συγκεκριμένη υπόδειξη τρόπων ευτυχίας;». Αγαπητοί μου φίλοι/ες, αναλογιστείτε ότι δεν υπάρχει καμμιά μονολιθική, προκαθορισμένη προσέγγιση και η δυναμική διάδραση οδήγησε σε αυτό το αποτέλεσμα (κάποιες διαμαρτυρίες στο βάθος. Κάποιες αποχωρήσεις).

Δεν θέλω να αποποιηθώ των ευθυνών, λάβετε όμως υπόψη σας ότι, όπως επισήμανα εξαρχής, δεν γνωρίζω αν η πρόσκληση έγινε εκ παραδρομής, μπορεί να προοριζόταν για άλλο ομιλητή, πιθανόν και άλλο ακροατήριο ή να είναι προσομοίωση διάλεξης και αυτή την ώρα να πραγματοποιείται κάποια άλλη η κάποιες άλλες διαλέξεις με το ίδιο ή παραπλήσιο θέμα στις λεγόμενες metaverse συνθήκες.

Τίποτα δεν μπορεί να αποκλεισθεί, αλλά τί σημασία έχει αφού το ζητούμενο είναι το ίδιο, όπως αναφέραμε μια αλληλοσύνδεση μεταξύ χώρων ευτυχίας-δυνατοτήτων ελευθερίας-διαθέσιμων ικανοτήτων.

Ή μήπως είναι στιγμές ευτυχίας ως συγκλίσεις χρόνων-χώρων, παρελθόντος-παρόντος-μέλλοντος; Μήπως «στιγμές» βασισμένες σε μια «νέα υλικότητα» ευζήν όπου συνυπάρχουν (συνεχώς αλληλομετατρεπόμενα), υλικό-διαλογικό, αντικειμενικό-υποκειμενικό;

Μήπως είναι διαφορετική «ευτυχία» σε διαφορετικές συνθήκες…μήπως, μήπως.. (συνεχίζονται οι αποχωρήσεις).

Φτάσαμε στο τέλος, σε λίγο θα κλείσουν τα φώτα εξαιτίας των περιορισμών ενέργειας, θα πέσει σκοτάδι. Ας κρατήσουμε ό,τι νομίζουμε ότι αξίζει και ας ανανεώσουμε το ραντεβού μας, για άλλους καιρούς, σε μελλοντικά ακροατήρια, αν βέβαια υπάρξουν..

Καληνύχτα και καλή αντάμωση..

(χλιαρά χειροκροτήματα από τους εναπομείναντες στην αίθουσα)

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες:
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top