Αφήγημα: “Διατάραξις εννόμου τάξεως επί τη εμφανίσει μου”

Του Γιάννη Χρυσανθόπουλου //

Η εφημερίδα Ελευθερία την Τετάρτη 1 Ιουνίου 1960 στην Σελίδα 4 δημοσιεύει την ακόλουθη επιστολή στην στήλη των επιστολών:

ΠΕΡΙ ΤΑ ΕΠΕΙΣΟΔΙΑ ΤΟΥ ΣΤΑΔΙΟΥ

Κύριε Διευθυντά,

Εις τας θεατρικάς στήλας μερικών εφημερίδων εδημοσιεύθη, κατά τρόπον όχι αντικειμενικώς, είδησις αφορώσα εμέ κατά την επίσκεψίν μου εις το Παναθηναϊκόν Στάδιον το απόγευμα της Κυριακής, όπου, ως απλός θεατής επήγα να παρακολουθήσω τις μαθητικάς επιδείξεις. Συγκεκριμένως η ιστορία έχει ως εξής:

Την Κυριακήν το απόγευμα και προ της ενάρξεως των μαθητικών επιδείξεων μετέβην εις το Παναθηναϊκόν Στάδιον, εισελθών εις την κοινήν είσοδον, από την οποία εισήρχετο ο πολύς κόσμος. Εν τη προσπαθεία μου να εύρω μίαν θέσιν, από όπου να ηδυνάμην να παρακολουθώ καλύτερον, εκινήθην κατά μήκος των κερκίδων. Φαίνεται όμως, ότι η παρουσία μου έγινε αντιληπτή και άρχισαν θορυβώδεις εκδηλώσεις δι’ εμέ εκ μέρους του ευρισκομένου εκεί κόσμου.

 Το γεγονός τούτο προσείλκυσε την προσοχήν του ευρισκομένου εις το Στάδιον συνεργείου της «Φοξ Μούβιτον Νιούς», ο επικεφαλής του οποίου, όταν, επί τέλους εκάθησα εις μίαν θέσιν, με παρακάλεσε να ακολουθήσω το συνεργείον εις κάποιο φωτεινότερο σημείον του Σταδίου, προκειμένου να με κινηματογραφήση. Φυσικά εδέχθην, οπότε η μεκίνησίς μου αυτή προεκάλεσε νέαν θύελλαν  επευφημιών προς το πρόσωπόν μου, κατ’ ατυχή δε σύμπτωσιν εις ώραν καθ’ ήν εις το στάδιον ο Πρόεδρος της κυβερνήσεως κ. Κ. Καραμανλής. Νι-κο-λι-νά-κος  εφώναζαν από τας κερκίδας.

Το συνεργείο της «Φοξ Μούβιτον Νιούς» ελάμβανε, εν τω μεταξύ αστυνομική δύναμις υπό τον Διευθυντήν κ. Τασιγιώργον, ο οποίος έλεγε: «Διώξτε τον, κτυπήστε τον κλπ. κλπ.» εκινείτο προς το μέρος μου.

Ουδεμία προσπάθεια επιδείξεως εγένετο εκ μέρους μου – μάρτυς μου ο θεός και οι θεαταί του Σταδίου – ούτε καν απόπειρα διαταράξεως της τάξεως.

Η συμπεριφορά των αστυνομικών οργάνων απέναντί μου υπήρξε σκαιά και βάρβαρος και ιδιαιτέρως του προαναφερθέντος αστυνομικού διευθυντού. Άλλωστε η κινηματογράφησις των επεισοδίων αποτελεί ντοκουμέντο του τι εις το Στάδιον.

Εν κατακλείδι οφείλω να ομολογήσω, ότι αι εκδηλώσεις των του Σταδίου, αι οποίαι ήσαν έντονοι και, ως λέγουν οι αστυνομικοί, προεκάλεσαν «την διατάραξιν της τάξεως», υπήρξαν απροσδόκητοι και δι’ εμέ το κοινόν θνητόν, διότι ουδέποτε ημπορούσα να φανταστώ, ότι είμαι δημοφιλέστερος και αυτόν… τον Πρόεδρον της κυβερνήσεως κ. Καραμανλή.

Διατελώ μετά τιμής

ΜΙΧΑΛΗΣ ΝΙΚΟΛΙΝΑΚΟΣ

Ηθοποιός του Κινηματογράφου

Η εκδίωξη κακήν κακώς του ηθοποιού Μ. Νικολινάκου από το Παναθηναϊκό στάδιο

Το δημοσιευμένο γράμμα είναι ενδεικτικό για την ατμόσφαιρα  μιας άλλης εποχής. Όχι ότι έγιναν καλύτερες οι μετέπειτα εποχές,  τηρουμένων των αναλογιών. Στην πέτρινη εκείνη εποχή, αν δεν εξετάσουμε τα παράλληλα τεκταινόμενα, δεν θα είμαστε ικανοί να ερμηνεύσουμε τέτοιους είδους γεγονότα και κατάπτυστες συμπεριφορές.

Από το χρόνο του επεισοδίου έχουν περάσει έντεκα χρόνια από τον εμφύλιο. Πέρα από το πάθος εναντίον των ηττημένων  οι κυβερνώντες έπρεπε να δείχνουν, σκληρά κι απάνθρωπα, την πυγμή τους, ότι είναι  ‘νικητές’ σε κάθε εκδήλωση της ζωής. Οι εξορίες έχουν πολιτικούς κρατούμενους ή κρατούμενους στην οικία τους με υποχρέωσή των να δίνουν το παρών τρεις φορές την ημέρα στο αστυνομικό τμήμα και έξοδος από την οικία από οχτώ το πρωί έως έξη το απόγευμα. Με λίγα λόγια ούτε δύναται να δουλέψουν και ούτε να ζήσουν σαν άνθρωποι.  Η εξουσία στην χώρα είναι το Παλάτι και οι τζουτζέδες του, οι εκάστοτε κυβερνήτες – κυβερνώντες, μαζί με τις παραφυάδες τους, παρακρατικές οργανώσεις και παραχριστιανικές οργανώσεις, οι οποίες δραστηριοποιούνται στη στήριξη φαινομενικά νόμιμα (έκνομα με σφραγίδα) του ‘κοινωνικού καθεστώτος’. Μία παράμετρος που επιβάλλεται να λάβουμε υπόψη είναι ότι στις εκλογές του 1958 η ΕΔΑ έγινε αξιωματική αντιπολίτευση. Οπότε οι κρατούντες τους ήρθε ξαφνικό, περίπου σαν κεραυνός εν αιθρία. Και φυσικά έκαναν τα δέοντα να στραπατσάρουν κάθε διεκδικητική , δημοκρατική και προοδευτική ιδέα που τυχόν αιωρούνταν. Έστω και υποψία διαφορετικής άποψης να τσακίζεται εν τη γεννέσει της. Οι «παραφυάδες» κινούντο με τον κανόνα: ξύλο και κυνήγι. Τόσοι πολλοί παρακρατικοί δρούνε κάθε φορά σε μια μικρή χώρα;

Όμως η ζωή είναι ένα τρεχούμενο νερό. Το 1960 τα κοριτσόπουλα έπρεπε να ζήσουν, έστω  το όνειρο κι ας ήταν ψεύτικο. Στα λευκώματα που τηρούσαν κρυφά, κολλούσαν αστέρες του κινηματογραφικού εσωτερικού ή εξωτερικού στερεώματος. Ο Μιχάλης μαζί με την Λαμπέτη και τον Κακογιάννη το 1959 είχαν πάει στις Κάννες για την ταινία: το τελευταίο ψέμα. Ήταν ήδη γνωστός ως αστέρας του Κινηματογράφου ο Μιχάλης Νικολινάκος. Έπεσε μπροστά στην αλαζονική συμπεριφορά του μετέπειτα «Εθνάρχη». Σε τούτη τη χώρα και τα μύρια όσα κακά αν έχεις κάνει και αφήσει πίσω σου, στο τέλος σου αποδίδεται ανώτατη τιμή.

Ας μην ξεχνάμε το ‘ποιος κυβερνά αυτόν τον τόπον;’. Αλήθεια όταν είσαι κυβερνήτης έχεις την δυνατότητα να κάνεις αυτήν την ερώτηση ανερυθρίαστα; Από καθρέφτη δεν περνούσε ‘ο περί ου ο λόγος’; Μήπως το παρακράτος ο ίδιος δεν το οργάνωσε και το χρησιμοποίησε, όσο ήταν στη χώρα; Γιατί έπειτα από την δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη την ‘έκανε σαν με ελαφρά βήματα’. Πήγε να αναβαπτιστεί στην Γαλλία  και να γυρίσει ‘εθνοσωτήρας’…. Αυτά συμβαίνουν μόνο σ’ αυτόν το καμένο τόπο. Πόσες φορές θα γράφουμε ψευδεπίγραφα την ιστορία μας; Ούτε ο Εθνικός Ποιητής  γνωρίζουμε τι είπε: εθνικό είναι ότι είναι αληθινό. Ο ιστορικός που θα κοιτάξει τα παρελθόντα με ψυχραιμία θα γράψει την πραγματικότητα και θα γκρεμιστούν στο βάραθρο οι ‘αστέρες’ της πολιτικής. Ήδη η περίοδος αναψηλαφείτε χρόνια από τους ειδικούς και έρχονται στο φως σημεία…. και τέρατα…

Ο Μιχάλης Νικολινάκος και η Έλλη Λαμπέτη στις Κάννες

Ο ηθοποιός βρέθηκε στην δίνη της αλαζονείας του αυθεντικού  εκπροσώπου της δεξιάς, κυβερνήτη τότε του δύσμοιρου αυτού τόπου. Η προχουντική συμπεριφορά του «εθνάρχη» έχει αναδειχθεί από νεότερους ιστορικούς, δεν χρειάζεται να προβώ σε καμία προσθήκη για να αποδειχθεί του λόγου το αληθές. Για τον καθένα υπάρχουν μελανά και σκοτεινά σημεία, ουκ ολίγα, αλλά η άποψη είναι ότι δεν πρέπει να γίνουν ευρέως γνωστά γιατί το πόπολο, πρέπει να ζει με τις φιέστες και τα κούφια λόγια των ρητόρων της δεκάρας. Κοινώς να τρώει μόνο σανό o κοσμάκης…

Σημασία στο εν λόγω επεισόδιο έχει πως το αντιμετώπισε ο τύπος της εποχής. Ήταν μέγιστο αμάρτημα που φώναζαν τα κοριτσόπουλα και ζητούσαν αυτόγραφα από τον ηθοποιό και όχι από τον «αυτοκράτορα», αλλά που να την βρει την μεγαλοψυχία ο εκ Σερρών ορμώμενος, ο οποίος από τέχνη στον τόπο του άκουγε μόνο γκάιντα. Ήθελε προφανώς ή έτσι ένιωθε όταν εμφανίζεται να τον χειροκροτούν και να επευφημούν, έστω από φόβο, γιατί αλλιώτικα κινδύνευαν να βρεθούν στο αστυνομικό τμήμα και να απολογούνται.

Απωθήθηκε ο ηθοποιός και προπηλακίστηκε και μια εφημερίδα αναφέρει ότι βγήκε από το στάδιο με μώλωπες. Συγκεκριμένα η εφημερίδα Μακεδονία31/5/1960 σε μονόστηλο έγραψε:

ΕΠΕΙΣΟΔΙΟΝ ΕΙΣ ΑΘΗΝΑΣ

ΜΕ ΗΡΩΑ ΤΟΝ ΗΘΟΠΟΙΟΝ

ΜΙΧ. ΝΙΚΟΛΙΝΑΚΟΝ

ΑΘΗΝΑΙ, 30 – Σοβαρόν επεισόδιον εις βάρος του γνωστού ηθοποιού κ. Μιχάλη Νικολινάκου εσημειώθη εις το παναθηναϊκόν στάδιον, κατά την διάρκειαν των μαθητικών επιδείξεων. Ούτος απωθήθη βιάίως και εμωλωπίσθη υπό αστυνομικών οργάνων όταν τα τελευταία ηθέλησαν να τον απομακρύνουν δια της βίας εκ του σταδίου. Ο κ. Νικολινάκος παρηκολούθει τας επιδείξεις και εις εν μικρόν διάλειμμα κατήλθεν της κερκίδος του και ήρχισε να περιπατή εις τον διάδρομον.

Ούτος όμως εγένετο αντιληπτός υπό ομάδος μαθητριών προφανώς θαυμαστριών του και περικυκλώθη υπ’ αυτών, ενώ ταυτοχρόνως αι ζωηραί φωναί των μαθητριών ηκούγοντο μέχρι του στίβου προκαλέσασαι την γενικήν προσοχήν. Δύο αστυφύλακες, όμως ευρισκόμενοι εις την περιοχήν εκείνην του σταδίου, εθεώρησαν τον κ. Νικολινάκον υπαίτιον της σημειωθείσης αναταραχής και έσπευσαν να τον συλλάβουν και τον εκδιώξουν εκ του σταδίου, με συνέπειαν τον προαναφερθέν επεισόδιον.       

Αν είχαν πρόχειρο το φάκελό του, ακόμη θα τον έδερναν. Ευτυχώς. Οι αθεόφοβοι δεν πήραν χαμπάρι ότι το συνεργείο την φοξ μουβιτον νιους κατέγραφε τη σκηνή.

Μία άλλη εφημερίδα αφού έλαβε το γράμμα του Μιχάλη και έγραψε:

ΩΣ ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ ΙΣΧΥΡΊΖΕΤΑΙ Ο ΙΔΙΟΣ

Ο ΝΙΚΟΛΙΝΑΚΟΣ …ΔΗΜΟΦΙΛΕΣΤΑΤΟΣ ΤΟΥ Κ. ΚΑΡΑΜΑΝΛΗ;

Από της Κυριακής, ένας μικρός πόλεμος μαίνεται μεταξύ δύο «αστέρων» : ενός της πολιτικής και ετέρου της οθόνης. Πρόκειται δια την διαμάχην μεταξύ του τα πρώτα φέροντας εν τη κυβερνήσει και του πρωταγωνιστού του κ. Μ. Νικολινάκου, αι οποίαι εις τον στίβον του Σταδίου διεξεδίκησαν προχθές τον κότινον της γοητείας και της φήμης ! Αλλ’ ας δώσωμεν τον λόγον εις τον κ. Νικολινάκον, ο οποίος οργίλως, επιστέλλει τα εξής διασκεδαστικά: (Ακολουθεί η επιστολή)

Διασκεδαστικά και με απαξία  αντιμετωπίστηκε το επεισόδιο, ώστε να θεωρηθεί τιποτένια η επιστολή. Η  δουλοπρέπεια απέναντι στον κυβερνήτη είναι καταφανέστατη, από τρόμο ή από πίστη.

Στο τέλος γράφει ένα σχόλιο ανιστόρητο. Το παραθέτω ακριβώς,  είναι απολαυστικό:

Ο «ΓΟΥΛΙΜΗΣ»

Ώστε, λοιπόν, ο Νικολινάκος επεσκίασε τον πρωθυπουργόν κατά την διάρκειαν των μαθητικών επιδείξεων στο Στάδιον από πλευράς δημοτικότητος. Τι να γίνει! Αυτή είναι η μοίρα των μεγάλων πολιτικών και γοήτων. «Μην ξεχνάμε τι έλεγεν ο Τρικούπης όταν απέτυχε στο Μεσολόγγι:

• Μεθ’ ημάς ο Γουλιμής!…

«Μεθ’ ημάς», λοιπόν ο Νικολινάκος. Δι’ ο και το ασίγαστον μένος της Αστυνομίας εναντίον του δυστυχούς ηθοποιού, ο οποίος επεσκίασε τον πρωθυπουργόν εις ζωτικόν του χώρον…

Αλήθεια, ο Γουλιμής ήταν γόης; Κι από πού ως που, δύστυχος, ο ηθοποιός; Γιατί το Παναθηναϊκό Στάδιο και κάθε δημόσιος χώρος ήταν ζωτικός χώρος του εκ Πρώτης Σερρών ορμώμενου; Δηλαδή ο συντάκτης, ούτε λίγο ούτε πολύ, θεωρεί την επικράτεια της χώρα, ‘ιδιοκτησία του «Εθνάρχη’ και τους κατοίκους της  δούλους του.

Στις 4 Ιουνίου 1960 το Εμπρός, ξεπεσμένη ακροδεξιά φυλλάδα, η οποία κύρια ασχολούνταν πια μόνο με κουτσομπολιά, στη σελίδα 2 καταγράφει το επεισόδιο του σταδίου με ειρωνικό και χλευαστικό τρόπο.

Ο ΝΙΚΟΛΙΝΑΚΟΣ

Η Αλήθεια είναι, ζωή νάχουμε, πως είμαστε και τζαναμπέτης λαός. Να μη δούμε άνθρωπο να προκόψη, και να πέσουμε να τον φάμε. Ή να τον… δείρουμε. Τ’ ήταν αυτό, που έγινε προ ημερών στο Παναθηναϊκό μας στάδιο, με τον ατυχή τον Νικολινάκο. Λες και δεν άφηνε να κοιμηθή το του Μεσολογγίτη τρόπαιον, μπήκε στο στάδιο, ψηλός και ωραίος καθώς είναι, έκανε μια βόλτα παραπάνω, φάνταξε, κι’ η νέα γενιά, τα κορίτσια μας, χούμηξαν να τον … φάνε, δως μας καλέ αυτόγραφα, αχ τι ωραίος που είναι· μα πρόλαβε η αστυνομία, και τους τον πήρε από τα χέρια. Και,  καθώς λέει και ο ίδιος, ενυπογράφως, γιατί εμείς δεν τον είδαμε, του τις έβρεξαν.(Εδώ θα ξεφύγουμε λίγο από τα θεατρικά μας παρασκήνια): Είναι απαράδεκτο η Αστυνομία, να … προστατεύει τους πολίτες κατ’ αυτόν τον τρόπον. Αλλά και απαράδεκτο και στους καλλιτέχνες, να θέλουν κατ’ αυτόν τον τρόπον την προσοχήν και να προσελκύουν τις επευφημίες της «νέας γενιάς». Να μπαίνουν στα στάδια, ή σε οποιοδήποτε στάδιο, σαν να είναι μόνον αυτοί και όχι άλλοι. Εν πάση περιπτώσει ο ηθοποιός Νικολινάκος, εν συνεχεία, έστειλε κι’ επιστολή στις εφημερίδες, γράφοντας ότι δεν προκάλεσε αυτός τα πράγματα, αλλά τα … πράγματα ήλθαν έτσι. Έμπαινε στον χώρο τον είδανε, τον χειροκρότησαν, το κινηματογράφησαν και την ώρα ακόμη, πού κατά σύμπτωσιν, εισήρχετο στο Στάδιο και ο Πρωθυπουργός. Και καταλήγει στη επιστολή: «Δεν φανταζόμουνα ότι θα είχα μεγαλυτέραν δημοτικότητα από τον κ. πρωθυπουργόν». Αυτό να μην έγραφε, και θάταν λίγο καλύτερα όλα. Άφεριμ.

   «Δεν φανταζόμουνα ότι θα είχα μεγαλυτέραν δημοτικότητα από τον κ. πρωθυπουργόν». ‘Αυτό να μην έγραφε’… Μεγάλη αμαρτία!!! Τους πείραξε η αγανάκτηση ενός ανθρώπου, που δεν προκάλεσε. Προκύπτει κι ένα ερώτημα: από πότε ένας πολιτικός είναι αστέρας;

Το επεισόδιο είναι ενδεικτικό της συμπεριφοράς του «Εθνάρχη» και του ‘κοινωνικού καθεστώτος’ απέναντι σε κάτι έστω κι ασήμαντο που διαταράσσει τον ‘ρεμβασμό’ και την ‘νιρβάνα’ της εξουσίας τους.

Ήρθε ο καιρός που ο ‘Εθνάρχης’ συναντήθηκε με τον ηθοποιό και ζωγράφο στην γιορτή της δημοκρατίας. Παρευρέθη στην γιορτή ως αντιπρόεδρος της ενώσεως συντακτών περιοδικού τύπου μαζί με τον πρόεδρο Ηλία Μπακόπουλο. Ήταν μια από τις χρονιές πριν το 1985, όσο ήταν πρόεδρος δημοκρατίας ο ‘Εθνάρχης’. Εκεί βρήκε την ευκαιρία να του θέσει την παλιά διένεξη και την εκδίωξή του από τον Παναθηναϊκό στάδιο. Του είπε: θυμάστε που με πετάξατε έξω από το στάδιο. Ο Εθνάρχης ή δεν άκουγε ή έκανε πως δεν άκουγε. Και του απάντησε: Με φτιάχνεις …με φτιάχνεις… καλό; Προφανώς είχε δει σκίτσο του Νικολινάκου με την φιγούρα του.