Fractal
Home / Βιβλιοκριτικές / Αισθαντική κι ευθύτροπος
21/09/2022, 9:19 πμ

Αισθαντική κι ευθύτροπος

Από τον Κωνσταντίνο Μπούρα // *

 

Ξανθή Κουτσογιάννη, «(απ)ηχώ την (απ)ουσία», ποίηση, εκδόσεις Ρώμη, Θεσσαλονίκη 2022, σελ. 51

 

Η Ξανθή Κουτσογιάννη είναι μια ιδιαίτερα διακριτική και ευγενική συγγραφική παρουσία.

Ποιητική φωνή από τις λίγες, αισθαντική κι ευθύτροπος. Κυριολεκτική. Δεν νεολογίζει. Η Αλήθεια γυμνή κάτω από το μαχαίρι τού Χρόνου. Η Ξανθή Κουτσογιάννη ζει στη Λαμία ως μία παραλλαγή τού μύθου τής Πανέμορφης σε ευθεία, μετωπική σύγκρουση με το Τέρας τής ανούσιας επαναλαμβανομένης ρουτινιάρικης καθημερινότητας. «Άλλα ποθεί η ψυχή της, για άλλα κλαίει». Ο Μεγάλος Αλεξανδρινός Ποιητής πανταχού παρών στην ποιητική του αλλά χωρίς τον αρχαιοελληνικό ενσώματο ερωτισμό του. Εδώ διαγιγνώσκουμε μια αφήγηση νεοπλατωνική τού είδους «Έρως και Ψυχή».

Ευθύς εξαρχής ακούμε μία άλλη εκδοχή τής αθάνατης «Σονάτας του Σεληνόφωτος», χωρίς όμως την επωδό-απεύθυνση. Η ομιλούσα ποιητική φωνή αφηγείται τα πάθη της χωρίς να περιμένει κανέναν Σωτήρα-Λυτρωτή, χωρίς να επενδύει στον απρόσωπο Άλλον. Για την ακρίβεια, δεν τον βλέπει, δεν τον αισθάνεται. Είναι τραγικά μόνη στον κόσμο, εγκλωβισμένη σε ένα «θέατρο τού παράλογου», όπου η μηχανική επανάληψις είναι μήτηρ τής …παθήσεως.

 

Επισκέπτης

 

Ξεγυμνώσου ψυχή

και στην μούσα επίκληση ψάλε.

Ξεγυμνωθείτε αισθήσεις μου

αρχέγονους χορέψτε χορούς.

Σκέψη μου εσύ

με τη σειρά σου ξεγυμνώσου.

Απόψε μόνο η μοναξιά

κρούει ξανά την θύρα (σελ. 9)

 

[…]

 

Η παραδοχή είναι προϋπόθεση και προαπαιτουμένη τής αποδοχής.

 

Εθισμός

 

Τριγυρνώ μεθυσμένη.

Εθισμένη σε απόσταγμα ποίησης

κι αντιγράφοντας βήματα μιας

ζωής που βαδίζει παράλληλα.

Εθισμός μυστικός μα κι αόρατος. (σελ. 11)

 

[…]

 

Πριν από την πολυπόθητη κάθαρση προηγείται η Μεταμέλεια.

 

Μετανοώ

Ψηλαφώντας μυθικούς είτε αρχέγονους στίχους

στα βάθη της μνήμης εισχωρώ

προσκρούοντας στιγμές που δεν έζησα.

Και ο χρόνος πια μη αναστρέψιμος. (σελ. 13)

 

[…]

 

Νηστεία και προσευχή το επόμενο στάδιο.

 

Σύννεφο

 

Ψάχνω ένα σύννεφο

να γείρω το κεφάλι.

Με αρρωσταίνει η σκληρότητα της γης.

Ψάχνω την αστερόσκονη

να με μεταμορφώσει άρα

σε αυγινό χαμόγελο. (σελ. 16)

 

[…]

 

Ξανθή Κουτσογιάννη

 

 

Ο Άλλος / το Άλλο ως Απουσία (καβαφική, νεοπλατωνική, υστερορομαντική).

 

Απουσία

 

Πού να βρίσκονται

τα λόγια εκείνα

που τα χείλη σου κάψανε;

Τι να γίναν τ’ αγγίγματα

που πέτρωσαν μετέωρα;

Πού να κρύβονται αλήθεια

παγωμένα τα δάκρυα

που ποτέ τους δεν στάλαξαν

στα μάτια σου και

στα μάγουλά σου; (σελ. 18)

 

[…]

 

Το πιο καίριο από τα στιχουργήματα-διαγνώσεις-διατυπώσεις σε αυτό το ενιαίο ποιητικό αφήγημα:

 

Κρεσέντο

 

Στη μονότονη αυτή μουσική

ανακύκλωση μίας και μόνο νότας

ζωντανός είναι θάνατος.

(Κι αναπολώ ένα κρεσέντο

χαμένο από καιρό.) (σελ. 19)

 

[…]

 

Το δράμα εκείνων όλων που είπαν το μεγάλο «ναι» (και πηγαίνουν αντίπερα από τον Καβάφη):

 

Γέφυρα

 

Έπλασα έναν ορίζοντα

με άσπρα τριαντάφυλλα

γεφύρωσα τα πρέπει και τα θέλω.

Μα τα τριαντάφυλλα ξεράθηκαν

σκορπίσανε στου ανέμου την πνοή.

Έμειναν μόνο δύο κόσμοι

α π ο κ λ ί ν ο ν τ ε ς (σελ. 22)

 

[…]

 

Ποίηση τής λελογισμένης ήττας. Η μέση οδός, η Κοινή Λογική: η ακριβότερη πολυτέλεια τού κόσμου που φοβάται το κβαντικό άλμα στο Κενό.

 

Γκρι

 

Στη σύμφαση του άσπρου-μαύρου

με θράσος εμφανίζεται το γκρίζο.

Γκρι βάφεται ο μικρόκοσμός μου

και ο μακρόκοσμός μου γκρι.

Κι ας ψάχνω απελπισμένα

διέξοδο προς

τα χρώματα. (σελ. 25)

[…]

 

Η ήττα έχει πολλές μορφές και μετατρέπεται σε νίκη όταν την δεις, την κατανοήσεις, την παραδεχτείς αλλά ΔΕΝ την αποδεχτείς.

 

Μαύρο

 

Στου λευκού την κυριαρχία

εντοπίζω τη μαύρη οπή.

Κι εκεί

στην απουσία χρωμάτων

η ψυχή τη λευτεριά της αγγίζει.

Μαύρο παντού τής αβύσσου

μαύρο και της αιωνιότητας. (σελ. 31)

 

[…]

 

Όλα μαζί δεν γίνονται. Και με τον Χριστό και με τον Βαραβά. Η ποιητική φωνή θρηνεί την απολεσθείσα στιγμή τής παρ’ ολίγον επαναστάσεως:

 

Λευκό

 

Η ματιά μου στην οροφή καρφωμένη

στο λευκό που παγώνει τα αισθήματα

στο λευκό που αχόρταγα ρουφά

ψευδαισθήσεις τής ύπαρξης πολύχρωμες.

Λευκό παντού, λευκό της παγωνιάς

του θανάτου λευκάζω. (σελ. 43)

 

[…]

 

Η κάθαρση είναι απλώς λεκτική, ποιητική, νοητική – σωματοποιείται όμως δια της αλχημικής ενώσεως με το Άπαν:

 

Ποίηση ΙΙ

 

Αυτήν την ώρα που ματώνει ο ουρανός

κι ο ήχος τής σιωπής τις διαστάσεις σπάει

συνθλίβοντας συμπαντικές συμβάσεις

έρχεσαι ως μούσα, ασυγκράτητη.

Συνουσιάζεσαι

με την ψυχή, με το μυαλό, με τις αισθήσεις.

Κι εγώ αχόρταγα ρουφάω τη στιγμή καταπώς θάνατος ή και ζωή είν’ έρωτας. (σελ. 40).

 

Τελικά το ποιητικό διακύβευμα κερδίζεται, ο στόχος επιτυγχάνεται, η αριστοτελική κάθαρσις διονυσιακού (αλλά ουχί και διονυσιαζομένου) υπό-κριτού και αναγνώστη συντελείται.

 Το απόσταγμα είναι γιασεμί και νυχτολούλουδο μαζί (χωρίς υποψία γερανιού ή αρμπαρόριζας – τίποτα το βαρύ, όλα οξύτονα και υψιπετή).

 Ποιητική ανάπλασις μίας ζωής βιωμένης στην κοινωνικοποιημένη μοναξιά τού Ωραίου και Αρμονικού σε ένα κόσμο χαοτικό και φαύλο, όπου η αταξία κυριαρχεί κι η εντροπία διαρκώς αυξάνεται. Μια σιωπηλή, διακριτική, έμμεση διαμαρτυρία.

 

 

* Δρ Κωνσταντίνος Μπούρας (https://konstantinosbouras.gr)

 

 

  • Μοιραστείτε το άρθρο:
Ετικέτες: , ,
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Back to Top